Faillissementsgolf overspoelt Nederland? Valt erg mee
Afgelopen maanden leek het faillissementen te regenen. Vandaag meldt het CBS dat het aantal bedrijven dat in de eerste negen maanden van dit jaar op de fles ging, 60 procent steeg ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Is de faillissementsgolf die tijdens de coronapandemie werd voorspeld, maar uitbleef dankzij de overheidssteun, nu toch begonnen?
Fietsfabrikant VanMoof, rederij Holland Norway Lines, kledingwinkelketen Score, de uitbater van een trits Vero Moda winkels, elektronicawinkel BCC, koopjesketen Big Bazar en reisorganisatie Vacansoleil; afgelopen maanden ging een opmerkelijk aantal bekende bedrijven failliet.
De recente faillissementen gaan ten koste van duizenden banen. Alleen al bij de winkelketens Big Bazar en BCC werkten tot voor kort zo'n 2.500 mensen.
Meer bedrijven failliet
Vanochtend meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat het aantal faillissementen in Nederland al zeventien maanden achtereen hoger uitkomt dan het aantal in dezelfde maand een jaar eerder.
In de eerste drie kwartalen van dit jaar gingen er volgens het CBS ruim 60 procent meer bedrijven failliet als in dezelfde periode vorig jaar. Om een idee te krijgen van de maandcijfers: in september gingen er 278 bedrijven (inclusief eenmanszaken) op de fles, tegen 164 bedrijven in september vorig jaar.
De teller over de eerste negen maanden van dit jaar staat inmiddels op 2351 faillissementen. Dat is al ruim 200 méér dan er in heel 2022 bankroet gingen. Als de stijging over het hele jaar ook uitkomt op 60 procent, dan gaan er dit jaar zo'n 3430 bedrijven failliet.
Daarmee komt het totaal aantal faillissementen dit jaar veel hoger uit dan in 2022 (2144) en 2021 (1818). Dat klinkt zorgelijk, maar is het dat ook?
Niet zorgelijk
Nee, dat is niet. Want in de eerste plaats was het aantal faillissementen de voorgaande twee jaar extreem laag, met dank aan de ruimhartige coronasteun van de overheid. Nu de coronasteun is weggevallen en bedrijven de uitgestelde belastingheffing alsnog moeten terugbetalen, is het logisch dat er meer bedrijven failliet gaan dan destijds.
Bovendien: als je de schatting van 3430 faillissementen dit jaar vergelijkt met de vier jaren tot 2021, is dat nog steeds niet zorgelijk hoog, integendeel. In die periode gingen er tussen de 3177 en 3867 bedrijven per jaar failliet.
Historisch laag
En ook die niveaus waren historisch gezien al laag. Wie nog verder terugkijkt, ziet dat 3430 faillissementen in één jaar echt meevalt. In de jaren van 2001 tot en met 2016 was het aantal faillissementen aanzienlijk hoger, met uitschieters van 6883 tot 9431 faillissementen per jaar van 2009 tot en met 2014.
Ondanks de snelle stijging van het aantal faillissementen ten opzichte van een of twee jaar geleden, is het absolute aantal dus nog laag.
Geen faillissementsgolf
"Er is zeker wel sprake van een oplopende trend, maar van een faillissementsgolf zou ik nog niet willen spreken", zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS in de uitzending van RTL Z. "We zitten weer bijna op het niveau van voor corona, maar om van een golf te spreken zou het aantal faillissementen veel hoger moeten zijn."
Van Mulligen houdt er echter wel rekening mee dat de stijging kan doorzetten. "De economische cijfers zijn al een tijdje matig. De Nederlandse economie groeit niet of nauwelijks, en de consumptie zakt in. Het zou goed kunnen dat bedrijven die overeind bleven door de coronasteun, nu alsnog het loodje leggen."
Boosdoener: belastingschuld corona
Naast de stijgende kosten voor lonen, goederen, huren en energie kan het oplopende aantal faillissementen in Nederland worden verklaard uit het feit dat de overheid is gestopt met de financiële steunmaatregelen uit de coronaperiode.
Bedrijven werden destijds ontlast met loonsteun en doordat zij hun belastingen later mochten betalen. Sinds vorig jaar moeten bedrijven die uitstaande belastingschulden echter alsnog afbetalen.
"Door de verplichting om de tijdens de coronapandemie opgebouwde belastingschuld af te lossen, worden de financiële problemen voor ondernemers steeds groter", constateerde Henri Bentfort van Valkenburg van Insolad, de vereniging voor faillissementsrechtadvocaten, in augustus al in het Financieele Dagblad.
Nog 15 miljard te betalen
Uit een brief die staatssecretaris Marnix van Rij van Financiën eind augustus naar de Tweede Kamer stuurde, blijkt dat er in totaal voor bijna 48 miljard euro aan belastinguitstel is verleend. Sinds oktober 2022 moesten bedrijven beginnen met de inlossing van die schuld.
Volgens de Kamerbrief van Van Rij is inmiddels ruim twee derde van de belastingschuld terugbetaald. Eind augustus stond er nog 14,8 miljard euro open. Daarbij moet wel worden aangetekend dat dit deel van de schuld mogelijk zit bij bedrijven die in de problemen zitten, en dus minder makkelijk kunnen terugbetalen. Dat zijn nu net de bedrijven, die de faillissementscijfers komende tijd kunnen opdrijven.
Bedrijven hebben tot 1 oktober 2027 de tijd om hun schulden in maandelijkse termijnen af te lossen. Als het niet lukt om hun maandelijkse terugbetaling te doen, kunnen ze een betaalpauze van een halfjaar nemen. Er is ook de optie om 84 maanden (zeven jaar) te nemen voor het terugbetalen in plaats van 60 maanden (vijf jaar).
Loonsteun
Naast de in de corona opgebouwde belastingschuld zijn sommige bedrijven ook verplicht om ten onrechte ontvangen loonsteun terug te betalen. Daarvoor kunnen zij een terugbetalingsregeling met het UWV treffen.
Sinds 2020 is er in totaal voor zo'n 23,5 miljard euro aan zogeheten NOW-steun gegeven. Het grootste deel daarvan hoeft niet te worden terugbetaald. Het UWV laat weten dat er voor 6,6 miljard euro is teruggevorderd. Daarvan is inmiddels al 4,5 miljard euro terugbetaald.