Trouwe vriend van Poetin in Oekraïense cel: dit is Viktor Medvedtsjoek
Een belangrijke publicitaire overwinning voor de Oekraïense president Zelenski. De geheime dienst van het land, de SBU, heeft Viktor Medvedtsjoek gearresteerd. Hij is een trouwe vriend van Poetin en zijn belangrijkste pion in Oekraïne.
Viktor Medvedtsjoek wordt op 7 augustus 1954 geboren in Pochet, een plaatsje in het midden van de Russische deelstaat Siberië. Daar woont het gezin na de verbanning van vader Volodymyr, vanwege zijn hulp aan de nazi's tijdens de Tweede Wereldoorlog.
In het midden van de jaren zestig verhuist het gezin terug naar Oekraïne, toen nog onderdeel van de Sovjet-Unie. Na baantjes als postsorteerder en politieagent studeert hij eind jaren 70 af aan de rechtenfaculteit van de Shevchenko Universiteit in Kiev.
Peetvader dochter
Pas echt spannend wordt het in het begin van deze eeuw in Poetins eerste jaren als president. Medvedtsjoek is stafchef van de Oekraïense president en komt Poetin vaak tegen bij officiële gelegenheden. Oekraïne leunt in die periode zwaar op Rusland, voor goedkoop gas en nog goedkopere leningen.
Om de ontluikende vriendschap tussen de twee mannen te versterken, vragen Medvedtsjoek en zijn vrouw aan Poetin of hij peetvader van hun dochter Diara wil worden, schrijft Time in een uitgebreid portret over de oligarch.
"Ik wil niet zeggen dat ik onze vriendschap uitbuit, maar je zou kunnen zeggen dat het een deel is van mijn politieke arsenaal."
Na de revolutie in 2014 wordt de band tussen de twee mannen alleen maar hechter. Oekraïne richt zich op het Westen, iets waar Medvedtsjoek zich fel tegen verzet. Dat doet hij langs politieke weg, met zijn oppositiepartij Ukrainian Choice.
En daarbij krijgt hij ook steun van Poetin, geeft hij zelf toe. "Ik wil niet zeggen dat ik onze vriendschap uitbuit, maar je zou kunnen zeggen dat het een deel is van mijn politieke arsenaal", zegt Medvedtsjoek in een interview met Time over zijn vriendschap met de Russische president.
Amerikaanse sancties
Daar blijft het volgens de Amerikaanse overheid niet bij. In maart van 2014 wordt Medvedtsjoek op hun sanctielijst geplaatst. De reden? Zijn rol bij het in gevaar brengen van de vrede, veiligheid, stabiliteit, soevereiniteit of territoriale integriteit van Oekraïne. Samen met de afgezette president Viktor Yanukovych wordt hij verder bestraft vanwege het ondermijnen van de Oekraïense democratie.
Hoe innig de vriendschap met Poetin is, blijkt datzelfde jaar bij de eerste Russische Grand Prix ooit, in Sochi. Op de eretribune in de buurt van Poetin zit Medvedtsjoek, naast acteur Steven Seagal, schrijft The New York Times.
De oligarch windt geen doekjes om zijn banden met de Russische president. "Weet je, degenen die daarover praten, zijn gewoon jaloers op mij", zegt hij in een interview in 2016 tegen RadioFreeEurope/ RadioLiberty.
Sancties en huisarrest
Daarnaast gebruikt Medvedtsjoek de aan hem gelieerde tv-stations voor het verspreiden van Russische propaganda. Dat is een van de redenen voor Oekraïne om hem in februari 2021 harde sancties op te leggen, meldt persbureau Reuters. Volgens de Oekraïners financiert de 67-jarige Rus terrorisme.
Die stap is een escalatie van de toch al gespannen relatie tussen de twee buurlanden, vertelt RTL Nieuws-correspondent Eva Hartog. Het aanpakken van Medvedtsjoek wordt in het Kremlin als een persoonlijke aanval op Poetin gezien.
Poetins regime is gebouwd op persoonlijke relaties, vertelt Hartog. "Die zijn heel belangrijk voor Poetin. De mensen op hoge posities zitten daar niet om wat ze kunnen, maar omdat hij hen vertrouwt."
Als eerste op bezoek bij Poetin
En Poetin vertrouwt Medvedtjsoek. In oktober van 2021 is Medvedtjsoek, nadat hij is ingeënt met het Russische vaccin tegen corona, de eerste die weer op bezoek mag komen bij Vladimir Poetin. Tot dat moment leeft Poetin in strenge afzondering tijdens de coronapandemie, uit angst om ziek te worden.
Voor Poetin is Medvedtsjoek de ideale man in Oekraïne, vertelt Hartog. De twee denken hetzelfde over de positie van Oekraïne: sterk gericht op Rusland, zonder eigen koers. "Hij is het verlengstuk van Poetin in Oekraïne."
In de Oekraïense politiek vervult de oligarch de rol van persoonlijke boodschapper van Poetin. Aangenomen wordt dat Medvedtsjoek door Poetin als president wordt geïnstalleerd, als de invasie van Oekraïne slaagt, vertelt Hartog. "Of hij krijgt een rol achter de schermen."
Klap in gezicht Poetin
En dat is meteen de reden dat Zelenski de oligarch zo hard aanpakt. Vlak voor het uitbreken van de oorlog wordt Medvedtsjoek onder huisarrest geplaatst, op verdenking van landverraad. "Een klap in het gezicht van Poetin", duidt Hartog die stap van de Oekraïense regering.
Vlak na het begin van de oorlog vlucht Medvedtsjoek, ondanks de politie voor z'n deur en de enkelband. Met een 'bliksemsnelle en gevaarlijke speciale operatie' slaagt de Oekraïense geheime dienst er deze week in om hem weer op te pakken, meldt SBU-hoofd Ivan Bakanov op Facebook. "Al draag je een Oekraïens uniform, je kunt niet ontsnappen aan je straf."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Uit de triomfantelijke reactie van Zelenski valt het belang van Medvedstjoek ook af te leiden. "Voor hem is het een soort trofee, de belichaming van Rusland in de Oekraïense politiek", vertelt Hartog. De opgepakte Rus is veel waard, bijvoorbeeld als ruilmiddel om Oekraïense krijgsgevangenen vrij te krijgen.
Het is alleen de vraag of dat gaat lukken, aldus Hartog. Tot nu toe wordt de arrestatie van Medvedtsjoek voor de eigen propaganda gebruikt, constateert zij.
"Gaat Poetin hem steunen of is het de prioriteit dat hij zelf geen gezichtsverlies zal lijden?"
Ze verwacht wel dat Poetin zal reageren, net als bij de eerste keer dat Medvedtsjoek werd gearresteerd. "Er zal een antwoord komen, dat moet wel als het zo persoonlijk is." Maar of het de reactie is waar Zelenski op hoopt, vraagt zij zich af. Het Kremlin staat voor een heldere keuze: "Gaat Poetin hem steunen of is het de prioriteit dat hij zelf geen gezichtsverlies zal lijden?"
En dan zou het laatste nog wel eens doorslaggevend kunnen zijn. "Poetin laat zich niet chanteren, hij wordt alleen maar bozer als je hem onder druk zet. Dat werkt als een rode lap op de stier", zegt Hartog. "Hij laat zich niet de les lezen."
Met de jacht op Medvedtsjoek daagt Zelenski Poetin ook uit, legt zij uit. "Het is een heel gevaarlijk spel."
