Dit is de financiële klusjesman van Vladimir Poetin
Tussen alle oliebaronnen, staalfabrikanten en Kremlin-spreekbuizen op de EU-sanctielijsten van vrienden van Poetin staat opmerkelijk genoeg ook een cellist: Sergei Roldugin. Hij wordt omschreven als de 'financiële klusjesman' van de Russische president. Wie is hij en hoe komt hij aan z'n bijnaam?
Sergei Pavlovich Roldugin is op 28 september 1951 geboren in het uiterste oosten van Rusland. Om precies te zijn in de oblast Sakhalin. Een oblast is een bestuurslaag die te vergelijken is met een provincie bij ons.
Vriendschap in Leningrad
Halverwege de twintig raakt hij bevriend met de huidige Russische president Vladimir Poetin. Die volgt op dat moment een opleiding tot agent van de KGB, zoals de Russische geheime dienst dan heet.
Roldugins broer Yevgeny volgt dezelfde opleiding in Leningrad, het huidige Sint Petersburg. Via hem raken Roldugin en Poetin bevriend. Ze schuimen samen de straten af en raken af en toe verzeild in een vuistgevecht, schrijft The Guardian in 2016.
Peetoom van dochter Poetin
"Hij was als een broer voor mij", herinnert Roldugin zich later. En dat gevoel was wederzijds, want in 1985 wordt Roldugin uitverkoren als peetoom voor Poetins oudste dochter Maria. Een logische keuze, want Roldugin introduceert Poetin aan zijn eerste vrouw, Lyudmila.
En terwijl Poetin als geheim agent aan de weg timmert en vervolgens opklimt in de Russische politiek, maakt z'n boezemvriend carrière in de kunst. In 1980 wordt de cellist derde op het Prague Spring International Music Festival, in 1984 solist bij het orkest van het Mariinsky-theater in Sint Petersburg. Dat komt later onder leiding te staan van een andere vriend van Poetin, de dirigent Valery Gergiev.
De twee bewandelen dan wel andere carrièrepaden, de vriendschap blijft. En het is deze innige vriendschap die Roldugin een plek op de Europese sanctielijst heeft bezorgd. Roldugin staat ook op de sanctielijst van het Verenigd Koninkrijk, dat het voorbeeld van de EU volgde.
Schuiven met miljarden
Volgens de Europese Commissie is Roldugin namelijk een onderdeel van Poetins netwerk om zijn vermogen verborgen te houden. Hij wordt zelfs de 'financiële klusjesman' van de Russische president genoemd.
Rijkdom Poetin is een raadsel
Over Poetins vermogen doen al jaren de wildste verhalen de ronde. In 2018 geeft het Kremlin een inkijkje in z'n inkomen vrij: tussen 2011 en 2016 verdient de Russische president jaarlijks gemiddeld zo'n 112.000 dollar, omgerekend iets meer dan 101.000 euro.
Verder bezit hij een appartement van 800 vierkante meter in Sint Petersburg, banktegoeden met een waarde van 241.000 dollar en twee sportwagens uit het Sovjet-tijdperk.
Een schijntje vergeleken bij de 200 miljard dollar die hij volgens andere bronnen zou bezitten. Zo wordt Poetin regelmatig gezien met horloges die meer kosten dan hij in een jaar aan salaris ontvangt. En dan is er nog zijn buitenhuis aan de Zwarte Zee. Volgens Aleksej Navalny, zijn grootste criticaster, is dit gigantische paleis met een waarde van 1,35 miljard dollar speciaal voor Poetin gebouwd.
Dat er zoveel onduidelijkheid over Poetins rijkdom is, heeft hij volgens journalisten en andere experts te danken aan mensen als Roldugin die helpen met het wegsluizen van corrupt geld.
Zo zou Roldugin grote sommen geld hebben overgemaakt aan de oligarch Suleyman Kerimov, goed voor een vermogen van bijna 10 miljard dollar. Kerimov staat sinds 15 maart ook op de EU-sanctielijst.
Die dubieuze eer dankt hij aan z'n aanwezigheid bij een bijeenkomst in het Kremlin op 24 februari, de dag van de Russische invasie in Oekraïne. Op deze bijeenkomst met z'n 'inner circle' besprak Poetin de Russische reactie op de Westerse sancties vanwege de invasie.
Roldugin zelf stond al eerder op de Europese sanctielijst, op 28 februari om precies te zijn. De naam van de cellist is verbonden aan minimaal vijf brievenbusfirma's. Daarnaast is hij klant bij Bank Rossiya, in Moskou bekend als 'Poetins portemonnee'.
Stroman voor Poetin
Via zijn bankrekeningen en brievenbusfirma's wordt ten minste twee miljard dollar over en weer geschoven om het buiten bereik van belastingdiensten te houden, onthult journalistencollectief ICIJ in 2016 op basis van de Panama Papers.
Of dit geld ook echt van Roldugin is, is de vraag. De kans is groot dat hij als zogeheten stroman fungeert, en dat het geld eigenlijk voor mensen uit de entourage van Poetin is. Of van Poetin zelf.
Feit is wel dat Roldugins naam ook opduikt in een volgend onderzoek naar belastingontduiking door rijke Russen. Hij zou een spilfunctie hebben in wat de Troika Laundromat genoemd wordt. Een witwasmachine waarin grote sommen geld via een groot netwerk aan bedrijven zouden worden rondgepompt. Hij ontvangt ruim 69 miljoen dollar via bedrijven op zijn naam.
Vergoedingen voor contractbreuk
Een deel hiervan - bijna 12 miljoen dollar - is te danken aan vergoedingen voor contractbreuk. In totaal worden zestien contracten slechts enkele weken nadat Roldugin zijn handtekening zet weer ontbonden.
Roldugin heeft nooit geantwoord op vragen over zijn vermeende betrokkenheid bij de Troika Laundromat. "Ik heb geen miljoenen", zegt hij in 2014 tegen de New York Times.
Helemaal onbemiddeld is hij overigens hoe dan ook niet: hij speelt op een cello uit 1732 van de beroemde instrumentenbouwer Antonio Stradivarius. Die koopt hij in 2016 op een veiling. Het veilinghuis verwijdert achteraf het bedrag, maar volgens The Moscow Times zou hij er 12 miljoen dollar voor hebben neergeteld.
Een oligarch, wat is dat eigenlijk?
Als het over Russische oligarchen gaat, worden traditioneel zakenmensen bedoeld die de basis van hun fortuin hebben weten op te bouwen in de nadagen van de Sovjetunie. Via connecties met (corrupte) overheidsfunctionarissen kregen zij vaak voor een appel en een ei waardevolle staatsbedrijven in de schoot geworpen, die in de decennia daarna werden uitgebouwd tot machtige conglomeraten.
In de bredere zin van het woord worden vaak alle steenrijke Russische zakenlieden bedoeld die nauwe banden onderhouden met de regering in Moskou.