Waarom je de oorlog in Oekraïne nog niet terugziet in de winsten van wapenfabrikanten

De een z'n - letterlijke - dood is de ander zijn brood. Dit grimmige gezegde gaat ook op voor (Amerikaanse) wapenfabrikanten en de oorlog in Oekraïne. Afgaande op de meest recente financiële cijfers lijkt dat nog wel mee te vallen, maar de grote winsten moeten nog komen.

Minder winst

's Werelds grootste defensieconcern Lockheed Martin had een minder jaar tot nu toe ten opzichte van de eerste maanden van 2021. De maker van onder meer jachtvliegtuig F-35 (ook wel bekend als de JSF) haalde minder omzet. En ook de winst daalde: van 4,2 miljard (omgerekend bijna 4,3 miljard euro) naar 3,8 miljard dollar. 

Het Amerikaanse bedrijf ziet de toekomst zonnig in, en investeert in extra productiecapaciteit voor het maken wapens om 'ons land en onze bondgenoten te verdedigen'. Daar vallen ook de antitankraketten Javelin en raketlanceerinstallatie HIMARS (High-Mobility Artillery Rocket System) onder. 

Javelin en HIMARS

Deze twee wapens heeft het Amerikaanse leger op grote schaal aan Oekraïne geleverd. Mede dankzij de antitankwapens kon het Oekraïense leger de opmars van het Russische leger naar Kiev een halt toeroepen. En de inzet van HIMARS is een van de redenen dat het Oekraïense leger een deel van het door Rusland bezette land weer heeft terugveroverd. 

Het op één-na-grootste concern, Raytheon, had wel een goed jaar tot nu toe. Het bedrijf boekte een hogere omzet en haalde meer winst. Dat was overigens vooral te danken aan het herstel in de commerciële ruimtevaart, waar het bedrijf een groot deel van z'n omzet vandaan haalt. 

Strop voor Boeing

Bij Boeing, nog zo'n Amerikaanse reus, daalde de omzet ook. En het bedrijf leed een verlies van bijna 4,4 miljard dollar in de eerste negen maanden van dit jaar. Dat werd onder meer veroorzaakt doordat Boeing vaste prijzen heeft afgesproken voor de levering van wapentuig. 

"Boeing zat in een perfecte storm van hoge inflatie, een krappe arbeidsmarkt en supply chain issues en had last van technische tegenvallers bij projecten", legt Frank Slijper uit. Hij is wapenexpert van vredesbeweging PAX. "Dat levert dan een behoorlijke strop op."

Northrop Grumman dan, de nummer vier op de lijst van grootste wapenmakers van het Stockholm International Peace Research Institute. De omzet zakte met 10 procent in ten opzichte van de eerste negen maanden van vorig jaar. En de winst daalde met maar liefst 34 procent. Ook dit bedrijf had last van problemen in de toeleveringsketen. 

Personeelstekort en haperende aanvoer

Wat dat betreft zijn wapenmakers hetzelfde als andere bedrijven, vertelt Errol Keyner van beleggersclub VEB. Naast haperende aanvoer uit allerlei landen door coronaperikelen kampen ze ook met de krapte op de Amerikaanse arbeidsmarkt. "Net als hier kun je niet even een blik met technische mensen opentrekken."

Ook kunnen wapenfabrikanten niet al hun kostenstijgingen meteen doorrekenen, zoals bij Boeing blijkt. "Ze hopen misschien wel dat ze de drie keer zo hoge elektriciteitsrekening mogen doorrekenen bij het afrekenen van bommen, maar dat is natuurlijk maar de vraag", legt Slijper uit. 

"Een oorlog meer of minder: dit zijn miljardenbedrijven qua omzet", relativeert Keyner. "Het maakt wel uit, maar zeker niet zoveel als je zou denken", besluit Slijper. 

De wapenmakers hebben ook last van de oorlog. Rusland is een van de grootste leveranciers van titanium, waar veel vraag naar is vanuit de defensie-industrie. Vanwege de sancties tegen het land moeten fabrikanten deze grondstof ergens anders vandaan halen. "Dat werkt ook prijsopdrijvend", aldus Slijper.

Voorraden aanvullen

Daarbovenop komt nog dat de meeste wapens die naar Oekraïne zijn gestuurd, uit de voorraden van landen komen. En als zij hun voorraden weer gaan aanvullen, dan gaat de kassa rinkelen bij de wapenmakers. "Er zit een vertragingsfactor in", vertelt Dick Zandee, defensiespecialist van het Clingendael Institute. "De orders om die voorraden aan te vullen, zie je niet meteen terug in de winst."

"Daar gaan jaren overheen", beaamt Keyner. "Productielijnen moeten worden opgestart of verdubbeld, er moet nieuw personeel geworven worden. Voordat je dat terugziet in de winst, ben je wel een tijdje verder", vult Slijper aan. 

Beleggers hebben hier al op voorgesorteerd. De koersen van de vier grote defensieconcerns zijn sinds het begin van dit jaar fors gestegen.

En dat terwijl de belangrijkste beursindex ter wereld, de Dow Jones, op verlies staat. 

Dat is indirect wel weer een gevolg van de oorlog in Oekraïne. Sinds de Russische dreiging aan de grens met Oekraïne zijn de defensiebudgetten in NAVO-landen al flink verhoogd en na de inval zijn de uitgaven aan defensie alleen maar verder opgeschroefd. 

Volle orderboeken

"Het is cynisch: er zijn weinig winnaars bij een oorlog, maar de wapenindustrie vaak wel", zegt Slijper. "Die bedrijven varen wel bij het onheil dat nu gaande is", constateert ook Keyner. De vooruitzichten voor de wapenfabrikanten zijn een stuk stabieler en beter geworden, ziet hij. 

Nederland bijvoorbeeld heeft al extra JSF's besteld en gewapende drones. En onlangs kondigde staatssecretaris Christophe van der Maat aan dat raketsysteem HIMARS ook gekocht gaat worden. 

Dat staat weliswaar niet letterlijk in de Kamerbrief, maar 'er is maar één systeem dat op wielen fungeert', legt Zandee uit. "Dit is iets waar Amerikanen al vele jaren de voorloper zijn." 

De orderboeken van de grote bedrijven zijn inderdaad al goed gevuld. Bij Raytheon werd er in het afgelopen kwartaal voor 6 miljard dollar besteld, het bedrijf heeft in totaal 168 miljard dollar aan opdrachten staan. Lockheed Martin kon voor 4 miljard aan bestellingen noteren, waarmee er voor in totaal 140 miljard aan opdrachten in de boeken staat. 

Honderden miljarden

Concurrent General Dynamics schat dat het een krappe 126 miljard aan opdrachten heeft en luchtvaartreus Boeing maar liefst 381 miljard dollar. Een groot deel daarvan dankt het bedrijf wel aan de bestelling van meer dan 4300 vliegtuigen. Het orderboek van Northrop Grumman is goed voor zo'n 80 miljard dollar. 

"Wat dat betreft is grote winnaar van deze oorlog de Amerikaanse wapenindustrie die nog groter zal worden dan hij al was", besluit Slijper.