Frank Lammers als Marx: Ik verdedig 'm niet
Frank Lammers, onder meer bekend van zijn rol als zeeheld Michiel de Ruyter, speelt binnenkort een andere historische figuur: Karl Marx (1818-1883), de Duitser die met zijn boeken Het Kapitaal en het Communistisch Manifest een held van het communisme werd. Marx is een voorstelling van filosoof/theatermaker Stefaan Van Brabandt in de filosofen-monologenreeks van Het Zuidelijk Toneel.
Het stuk gaat 6 februari in première in Eindhoven. ,,Het gaat vooral om de vraag wat we nu nog met zijn gedachten kunnen", licht Frank Lammers toe. ,,Ik ben er niet op uit hem te verdedigen. Met dat marxisme kunnen we niks meer, dat lijkt me wel duidelijk. Maar het is met Das Kapital als met meer boeken, de Bijbel, de Koran, het is niet het boek, maar de interpretatie die het tot iets naars maakt. Dat kun je dus ook Marx niet kwalijk nemen.''
Ondanks het onheil dat onder de vlag van het communisme plaatshad in met name Rusland en China, zien we in het werk van Marx medemenselijke, nuttige en rake dingen, ervoer ook Frank Lammers. ,,En voorspellende, zoals de concentratie van het geld bij de multinationals."
Monoloog
Frank Lammers speelt de dode Marx, die terugkijkt in een monoloog van tachtig minuten. Behalve als leerling van de toneelschool, bracht de acteur nog nooit een pure monoloog. ,,Op school ging het toen helemaal mis. Ik zei tegen de zaal: ga maar een borrel drinken.''
Eigenlijk zat een monoloog van de Deense theoloog Søren Kierkegaard in de pen, maar een vriend van Stefaan van Brabandt opperde Marx, vertelt de Vlaamse theatermaker . ,,Hij zei: daar hebben we meer nood aan, nu na de crisis en met de toenemende ongelijkheid.'' En net zoals velen nu, leidde Marx het leven van een vluchteling, in zijn geval ,,opgejaagd omdat hij inging tegen de heersende orde." Daar kwam als ,,aardig toeval'' bij dat het in 2018 tweehonderd jaar geleden is dat Marx werd geboren.
Theatraal interessant
Ook Stefaan van Brabandt bezweert dat hij Marx ,,zeker niet op een voetstuk" plaatst. Maar zijn werk ,,is in onze tijd van besparingen en winst- en groeidenken nog steeds aan de orde. Leven we om te werken of werken we om te leven? " Marx is verder theatraal interessant, zegt hij: ,,Hij was tragisch, doordat hij altijd op de vlucht was, nooit erkenning kreeg en zich verkeerd begrepen voelde. En na zijn dood is zijn werk geperverteerd door de nachtmerrie die de regimes in Rusland en China ervan maakten."
Humor zit er ook in het stuk, aldus Van Brabandt: ,,Hij was veelkantig, stekelig, weerbarstig, onbehouwen, een bullebak, maar erg lief voor zijn gezin. Heel paradoxaal."