Amalia is 18 en dat verandert van alles, bijvoorbeeld als haar vader iets overkomt

Als het aan Amalia ligt, zou ze graag willen dat haar moeder de taken van koningin op zich neemt. In oktober verscheen een persoonlijk boek waarin ze werd geïnterviewd door Claudia de Breij. Daarin kwam ook haar aankomend koningschap aan bod.

Daarover zei ze in het boek: "Als mijn vader nu iets overkomt, zou ik vragen of mijn moeder het eerst een paar jaar wil overnemen. Maar ik heb vooral tegen mijn vader gezegd: blijf jij maar gewoon lekker gezond eten en veel sporten."

Daarmee lijkt de kroonprinses haar eigen troonbestijging nog even te willen uitstellen. Toch ligt dat nu niet zo eenvoudig meer, zegt staatsrechtdeskundige Paul Bovend’Eert. "Tot haar 18e, zou koningin Máxima de koningin-regentes zijn geworden als er was gebeurd waardoor Koning Willem-Alexander zijn functie niet meer kon uitoefenen. Zij zou dan de functie waarnemen tot Amalia 18 jaar oud is."

Maar dat wordt een heel ander verhaal nu ze achttien is geworden. "De grondwet schrijft namelijk voor dat de troonopvolger vanaf 18 jaar de troon overneemt, dat is een dwingende regeling. In beginsel kan haar moeder die functie dan niet overnemen."

Sowieso koningin Amalia

Oftewel, mocht er op of na vandaag iets gebeuren met koning Willem-Alexander, dan krijgen we sowieso een koningin Amalia. Daar is geen weg omheen. Maar het hoeft weer niet perse te betekenen dat Amalia daadwerkelijk de taken moet uitvoeren.

Dat lijkt tegenstrijdig, maar er is volgens Bovend’Eert een regeling voor. "Zodra Amalia ingehuldigd wordt als koningin, dan voorziet de grondwet er ook in dat een vorst de functie tijdelijk kan neerleggen. In dat geval zou Máxima als regentes de functie kunnen waarnemen. Niet als koningin-regentes, maar als prinses-regentes. Want zodra Amalia de troon bestijgt, is Máxima geen koningin meer."

We hebben vaker een regentes gehad. Koningin Wilhelmina heeft tijdens haar koningschap twee keer haar functie tijdelijk moeten neerleggen wegens oververmoeidheid. Toen nam kroonprinses Juliana twee keer de functie waar als prinses-regentes, eerst in 1947 en daarna nog een keer in 1948.

Afstand van toelage

Koninklijk huis-verslaggever Sander Paulus denkt dat het tijdelijk neerleggen van het koningschap een aannemelijk scenario is, als het daar ooit op zou aankomen. "Amalia heeft al aangegeven dat zij in het begin van haar volwassen leven nog geen officiële taken zal gaan doen."

Dat ze dat meent, bleek eerder dit jaar al. Paulus: "Ze zit nu middenin een tussenjaar, en heeft daarom bijvoorbeeld al afstand gedaan van haar toelage van 1,6 miljoen euro per jaar, totdat zij die officiële taken gaat doen. Het tijdelijk neerleggen van de troon past dan ook wel in die lijn."

Volgens haar ouders was het haar eigen keuze om afstand te doen van het geld:

Staatsrechtdeskundige Paul Bovend’Eert merkt op dat het wel een beetje tegendraads zou zijn van Amalia. De grondwet schrijft namelijk voor dat een troonopvolger vanaf 18 jaar oud genoeg is om de functie te vervullen. "Tegen die gedachte zou ze dan ingaan."

Slecht begin

"Het is eigenlijk een slecht begin. Zo van: ik doe het niet, ik laat mijn moeder het voorlopig maar even opknappen. Je kiest een weg die haaks staat op wat de grondwetsbepaling voor ogen heeft. En vergeet niet, Wilhelmina werd ook al koningin toen ze 18 jaar oud was."

"Toch", vult hij meteen aan, "ik wil vooropstellen dat ik het volkomen begrijp. Als 18-jarige ben je nog helemaal niet toe aan zo'n functie. En het zijn nu ook andere tijden. Het past misschien wel bij een het nieuwe elan van een nieuwe vorst."

Bekijk ook - Tientallen klokkenspelers brengen ode aan Amalia: 'Het is een hele eer'

Wat verandert nog meer nu Amalia 18 is?

• Ze heeft recht op een vergoeding van de staat, die nu is vastgesteld op 1,6 miljoen euro per jaar. Hiervan is 296.000 euro haar inkomen, en 1.338.000 euro een vergoeding voor 'personele en materiële ondersteuning'. Hier ziet ze voorlopig dus vanaf, tot ze meer officiële taken gaat doen.
• Daarnaast krijgt Amalia een zetel in de Raad van State. Koning Willem-Alexander is nu voorzitter van dat adviesorgaan van de regering en het parlement, al is die functie ceremonieel. Ze heeft geen stemrecht voor vergaderingen.
• Amalia mag nu stemmen bij de verkiezingen in Nederland, net zoals iedere andere Nederlander. Maar net als haar vader, heeft Amalia al gezegd dat ze geen gebruik gaat maken van dat stemrecht. Ze wil net als haar vader neutraal blijven, zodat ze boven de partijen kan staan en er voor iedereen kan zijn.