Vlees maakt een bescheiden comeback: is plantaardig eten op z’n retour?
Waar veganisme een aantal jaar geleden bloeiend was, lijken we nu toch een omslag te zien. Vlees maakt een bescheiden, maar zichtbare comeback. Steeds meer vegan restaurants sluiten hun deuren, bepaalde veganproducten verdwijnen uit de schappen en de groei van de plantaardige markt vlakt af. Maar betekent dit dat veganisme ook op z’n retour is, of juist dat we een nieuwe fase ingaan waarin plantaardig eten de norm is geworden?
De comeback van vlees
Volgens het Nederlands Veganisten Verbond (NVV) eten meer dan 180.000 Nederlanders volledig plantaardig. Ondanks dat er veel aandacht voor plantaardig eten op te merken is, zien we toch ook dat vlees langzaam een comeback maakt. In de podcast 'Voorheen Schaamteloos Randstedelijk' (VSR) bespreken hosts Doortje Smithuijsen en Perre van den Brink deze trend in de aflevering 'Zelfs de havermelkelite gaat weer vlees eten'. Volgens hen zijn er meerdere redenen waarom vlees weer sociaal aanvaard wordt.
Allereerst speelt morele vermoeidheid een rol. Duurzaam consumeren voelt voor veel mensen als een constante morele verplichting. Door af en toe weer vlees te eten, bevrijden zij zichzelf van die druk en ervaren ze een lichte vorm van ontspanning.
Daarnaast speelt statusdynamiek mee. Waar plantaardig eten vroeger symbool stond voor bewustzijn, associëren sommige consumenten vlees nu weer met authenticiteit en eerlijkheid. Ook sociale en esthetische factoren beïnvloeden volgens Smithuijsen en Van den Brink keuzes: "Voeding is niet langer alleen een morele kwestie, maar ook een middel om identiteit uit te drukken."
Groei van plantaardige vleesvervangers stagneert
Cijfers uit het Rabobank-rapport Global Animal Protein Outlook 2025 laten tevens zien dat groei van de plantaardige markt afvlakt. Uit het rapport blijkt dat de stijging van plantaardige vleesvervangers stagneert: de verkoopvolumes daalden met vijf procent in de eerste veertig weken van 2024 ten opzichte van dezelfde periode in 2023. Rabobank wijst op verminderde consumentenvraag en een verschuiving naar meer hybride vlees: producten die vlees combineren met plantaardige ingrediënten.
Vegan restaurants sluiten: slachtoffer van hun eigen succes?
Na jaren van sterke groei neemt nu ook het aantal volledig vegetarische en veganistische restaurants af. Data van de Kamer van Koophandel en Happy Cow – een platform voor vegan horeca – maakte dit afgelopen jaar bekend aan NOS. Hoewel Nederland momenteel meer dan 150 plantaardige restaurants telt, lijkt winst maken in deze nichemarkt steeds moeilijker.
Volgens Horecava is plantaardig eten inmiddels zo ingeburgerd dat bijna elk restaurant meerdere vegan opties biedt. Waar tien jaar geleden veganisme nog opviel, is het nu standaard geworden op de menukaart in elke horecazaak. Volgens plantaardig restaurant Vannu in Bavel zal er altijd ruimte blijven voor restaurants die zich volledig toeleggen op plantaardig koken. "Tegelijkertijd zullen steeds meer 'reguliere' restaurants meer vegan gerechten aanbieden, net zoals vegetarisch ooit vanzelfsprekend werd. Daardoor zal de markt voor uitsluitend vegan restaurants kleiner worden, maar ook volwassener", aldus het restaurant.
Het woord 'vegan' heeft niet altijd het beste imago. Het gaat er bij mensen vooral om wat je dan níét krijgt.
Vegan ondernemers herpakken zich: focus op beleving en kwaliteit
Restaurant Vannu erkent dat het label ‘vegan’ soms een reputatieprobleem heeft. "Het woord 'vegan' heeft niet altijd het beste imago. Het gaat er bij mensen vooral om wat je níét krijgt", vertelt het restaurant. "De uitdaging voor een 100% vegan restaurant is juist om te laten zien wat gasten wél krijgen. Daarom noemen wij ons liever een groenterestaurant: we geven groenten het hoofdpodium en laten dierlijke producten achterwege om die focus zuiver te houden."
De volwassen fase van plantaardig eten
Vlees is dus 'terug', maar veganisme is niet verdwenen. Het is gelegaliseerd en genormaliseerd. Waar het vroeger een statement was, is plantaardig eten nu een vanzelfsprekend onderdeel van ons eetpatroon.
Lisa Stel van het platform LisagoesVegan bevestigt de genormaliseerde status in een interview met RTL: "Vegan eten was nog nooit zo makkelijk geweest, bijna ieder restaurant heeft plantaardige opties op het menu, er zijn apps zoals HappyCow om vegan restaurants te vinden, en social media staat vol met inspiratie."
Deze ontwikkeling biedt kansen voor reguliere restaurants, maar betekent voor vegan ondernemingen dat zij harder moeten concurreren om relevant te blijven. Toch ziet Restaurant Vannu dat niet als een bedreiging. "Dat plantaardig eten breder beschikbaar is, zien wij juist als iets positiefs. Het betekent dat mensen bewuster kiezen en waardering hebben voor kwaliteit. Onze specialisatie is juist ons grootste pluspunt, en er is geen denkbare toekomst dat Restaurant Vannu niet meer volledig plantaardig zal zijn", benadrukken de eigenaren.
