Gejuich om strafkorting Chelsea Manning – maar wie is ze ook alweer?

Nog niet zo lang geleden heette ze geen Chelsea, maar Bradley Manning. Ze zit in een militaire gevangenis in de Amerikaanse staat Kansas en had daar moeten blijven tot het jaar 2045, als president Obama haar niet had voorgedragen voor vervroegde vrijlating. Die staat nu gepland voor 17 mei. Nog vier maanden in plaats van 28 jaar: het zal haar als muziek in de oren klinken.

Geestelijke inzinkingen

In de overgang van man naar vrouw die ze nu doormaakt, te midden van 424 uitsluitend mannelijke gevangenen, zit mogelijk de oorzaak van wat de 29-jarige Manning achter de tralies deed belanden. Midden in een periode van zware geestelijke inzinkingen, door haarzelf toegeschreven aan haar wens om vrouw te worden, besloot ze een reeks geheime documenten door te spelen aan de klokkenluiderssite WikiLeaks. De onthullingen die daaruit voortkwamen, zouden grote gevolgen hebben voor de Amerikaanse rol op het wereldtoneel.

Manning werkte sinds september 2007 voor het Amerikaanse leger. Ze ontwikkelde zich tot inlichtingenspecialist en werd in oktober 2009 naar Bagdad gestuurd. Daar had ze, vanachter haar computer, toegang tot twee belangrijke netwerken voor geheime communicatie. 

Echte mensenlevens

In korte tijd veegde ze een groot aantal documenten bij elkaar. Het eerste deel bevatte diplomatieke berichten over de oorlog in Irak, het tweede deel ging over Afghanistan. Ze wilde ze openbaar maken omdat niemand ooit een 'compleet en gedetailleerd overzicht heeft gekregen van hoe moderne oorlogvoering er in feite uitziet', zei ze later tegen de mensenrechtenorganisatie Amnesty International.

"Zodra je je realiseert dat al die coördinaten betrekking hebben op echte plaatsen waar mensen wonen", zei Manning, "en dat de data overeenkomen met onze recente geschiedenis, dat al die getallen echte mensenlevens zijn – inclusief de liefde, de hoop, de dromen, de haat, de angst en de nachtmerries die daarbij horen – dan kun je eigenlijk nooit vergeten hoe belangrijk deze stukken zijn."

Contact met WikiLeaks

Op verlof in de Verenigde Staten benaderde ze begin 2010 de kranten Washington Post en The New York Times. Nadat die niet geïnteresseerd bleken, zocht ze contact met WikiLeaks. Via verschillende chatboxen ontwikkelde zich een vriendschap met een WikiLeaks-medewerker, waarover later het gerucht ging dat het zou gaan om WikiLeaks-oprichter Julian ​Assange zelf.

In februari 2010 lekte WikiLeaks de eerste documenten die door Manning waren doorgespeeld. Eén ervan was de video van een geruchtmakende helikopteraanval in Bagdad (juli 2007) waarbij het optreden van het Amerikaanse leger deed denken aan een doelgerichte executie. WikiLeaks gaf de video de titel 'Collateral Murder'.

Blonde pruik

Twee maanden later postte Manning ook haar andere materiaal in een WikiLeaks-dropbox. Haar directe chef in het leger stuurde ze kort daarop een mailtje met in de onderwerpregel de woorden 'My Problem'. Ze vertelde in het bericht dat ze worstelde met haar identiteit en stuurde de (intussen overbekende) zwart-witfoto mee waarop ze te zien is met een blonde pruik.

Een hacker met wie ze intussen vertrouwelijk contact had gezocht, speelde haar gegevens door naar de FBI nadat ze een paar dagen heen en weer hadden gemaild. Op 27 mei 2010 werd Manning in Bagdad gearresteerd.

Gedeeltelijke schuldbekentenis

Voor de krijgsraad werd ze op 22 punten aangeklaagd. Ze kwam met een gedeeltelijke schuldbekentenis en werd in augustus 2013 veroordeeld tot 35 jaar gevangenisstraf. Haar eerste verzoek om gratie in april 2014 werd afgewezen. Eind 2016 deed ze een verzoek aan president Obama om haar straf terug te brengen tot de tijd die ze nu heeft vastgezeten.

Op 10 december was de petitie voorzien van de vereiste 100.000 handtekeningen, waardoor het verzoek in elk geval officieel beantwoord moest worden. Vorige week liet een woordvoerder van het ministerie van Justitie weten dat Manning op de kandidatenlijst stond voor vervroegde vrijlating, gisteren kwam het nieuws dat Obama het verzoek heeft ingewilligd.

Assange komt belofte niet na

Een storm van gejuich ging op onder het legioen activisten dat de afgelopen jaren heeft geijverd voor Mannings vrijlating. Ook Julian Assange heeft vandaag, via zijn advocaat, van zich laten horen vanuit zijn onderkomen in de ambassade van Ecuador in Londen. Vorige week liet hij nog weten dat hij zich vrijwillig zou laten overbrengen naar de Verenigde Staten als Manning vervroegd vrij zou komen. Maar 'zolang er dreiging uitgaat van de Verenigde Staten', zegt zijn advocaat, blijft de WikiLeaks-oprichter zitten waar hij zit.

If Obama grants Manning clemency Assange will agree to US extradition despite clear unconstitutionality of DoJ case https://t.co/MZU30SlfGK

— WikiLeaks (@wikileaks) January 12, 2017