Families doodsbang voor vrijgelaten meisjes Boko Haram: 'Ze lijden in stilte'
Ontvoerd, verkracht en mishandeld. Voor 82 meisjes uit het noordoosten van Nigeria is die ellende na drie jaar voorbij. Ze werden vorige week vrijgelaten door terreurgroep Boko Haram. Hoe kunnen deze meisjes hun leven weer oppakken?
Het was een van de vele ontvoeringen van Boko Haram, maar de enige die wereldnieuws werd. In 2014 werden 276 meisjes weggevoerd van een school in Chibok. De toenmalige Amerikaanse first lady Michelle Obama deed zelfs mee aan de actie 'bring back our girls'. 82 van hen zijn nu vrijgelaten.
'Meisjes afschuwelijk behandeld'
Oneerbiedig gezegd is dat een druppel op een gloeiende plaat. Volgens Unicef zijn nog duizenden meisjes en vrouwen in handen (pdf) van Boko Haram. Ze worden afschuwelijk behandeld. Je kunt het je nauwelijks voorstellen:
- Boko Haram neemt kinderen mee bij nachtelijke plunderingen van dorpen, waarbij niets gespaard wordt.
- Of meisjes worden overdag buitenshuis ‘gespot’ en dan 's nachts ontvoerd uit hun huis. Soms worden hun ouders ter plekke vermoord.
- Om gevangen kinderen te intimideren zodat ze niet proberen te ontsnappen, is voor hun ogen een meisje onthoofd dat dat wel probeerde.
- Meisjes van 11, 12 jaar oud worden na hun ontvoering 'vrouw' van strijders. Ze raken soms al zwanger. Meisjes die bevallen van hun baby krijgen meestal geen medische zorg of steun.
- Kinderen (80 procent meisjes) worden steeds meer ingezet om zelfmoordaanslagen te plegen op bijvoorbeeld markten en busstations.
De gevangenis in
Vanwege die zelfmoordaanslagen is er een groot wantrouwen tegen kinderen, zegt Unicef. "De overheid zet verdachte kinderen in een gevangenis bij volwassenen. Dat is heel schadelijk voor een kind. Er gaat geen rechtszaak aan vooraf en er is in het gebied geen systeem van jeugddetentie."
De vorige week vrijgelaten meisjes (16 tot 18 jaar) krijgen nu dezelfde behandeling. Gewoon naar huis, het leven van vroeger weer oppakken, is er dus niet meteen bij. Mogen ze wel naar huis, dan vinden families het moeilijk om hun kinderen weer terug te nemen.
Een deel van de 82 vrijgelaten meisjes. Ze werden geruild voor enkele commandanten van Boko Haram. (Foto: EPA)
Families doodsbang voor dochters
"Mensen zijn bang dat hun kind geïndoctrineerd is en angstig dat het teruggekeerde meisje hen iets zal aandoen", zegt een woordvoerder van Unicef. "Ook kinderen die uit de verkrachtingen zijn geboren, worden vaak gezien als 'slecht' of 'een gevaar', omdat ze de genen van de verkrachter hebben."
De teruggekomen meisjes hebben volgens Unicef dringend hulp nodig, op allerlei vlakken. Hulp om de familie te overtuigen hun kind weer liefdevol op te nemen, psychische hulp om de ervaringen te verwerken en hulp voor de familie en dorpsgenoten om om te gaan met de angst voor de teruggekeerde meisjes.
Verder hebben de kinderen inhaallessen nodig en vakopleidingen om zo snel mogelijk hun eigen geld te kunnen verdienen. Al deze vormen van hulp worden onder meer door Unicef geboden, maar er is een tekort aan geld en capaciteit. Wat het extra moeilijk maakt is dat veel kinderen verzwijgen dat ze in handen zijn geweest van Boko Haram, uit angst om verstoten te worden. "Zij lijden in stilte", zegt Unicef.
'Kinderen hebben veerkracht'
"Wat we niet moeten vergeten: kinderen kunnen wel heel veerkrachtig zijn", zegt Peter Schouten van War Child. "Ze maken in oorlogsgebieden traumatische dingen mee, maar kunnen veel meer aan dan wij denken. Ze hebben daar wel een steuntje in de rug bij nodig."
War Child is niet actief in Nigeria, maar wel in andere landen die in vergelijkbare situaties verkeren, zoals Congo, Zuid-Soedan en Irak. "Elke situatie is uniek, maar helaas kom je dit soort verhalen over de hele wereld tegen."
Vertrouwen terugwinnen
Zo sprak Schouten in een vluchtelingenkamp in Irak met de 16-jarige Ahmed. Hij was door IS ontvoerd en heeft gruwelijke dingen meegemaakt. "Wij kunnen hem gelukkig doorsturen naar een psycholoog. Verder is het belangrijk dat dit soort kinderen rust krijgt en structuur. Ze zullen de ervaringen nooit vergeten, maar het is belangrijk dat ze ermee leren omgaan en weer positief naar de toekomst kijken."
Kinderen willen vaak niet praten over wat ze hebben meegemaakt, of kunnen dat niet, is de ervaring van War Child. "Daarom doen onze experts sport en spel met ze. Op het oog simpele spelletjes, maar met een dubbele laag. Kinderen leren zo nee zeggen, vriendjes maken, vertrouwen opbouwen. Dat vinden ze heel moeilijk. Hun vertrouwen heeft nogal een deuk opgelopen, omdat ze kindsoldaat moesten zijn, ontvoerd waren of hun ouders hebben verloren."