Arbeidsmigranten zijn hard nodig, maar waar moeten ze wonen?

Als paddenstoelen schieten ze uit de grond. Gigantische distributiecentra, die als blokkendozen naast snelwegen worden gebouwd. Een aanwinst voor de economie van een gemeente: duizenden banen liggen er in het verschiet, beloven de nieuwe werkgevers.

Wel werk, geen woning

Maar het is lastig om die banen daadwerkelijk vervuld te krijgen. Wie heeft er immers zin om nachtenlang online bestellingen te verwerken en pakketten in te pakken? In de praktijk wordt dit werk veelal door arbeidsmigranten gedaan. Maar die moeten wel ergens wonen. Het liefst in de buurt van het werk.

Dat is ook te zien in de cijfers. Nergens in Nederland nam het aantal mensen met een westerse migratieachtergrond procentueel zo sterk toe als in het West-Brabantse Steenbergen. Die omgeving is de laatste jaren veranderd in een van de belangrijkste logistieke knooppunten van Nederland.

In heel Nederland stijgt het aantal westerse migranten. In 2014 bestond 9,5 procent van de bevolking uit mensen met een westerse migratieachtergrond. Dat betekent dat zijzelf of minstens een van hun ouders in een westers land (buiten Nederland) zijn geboren. In 2019 was dat percentage opgelopen tot 10,3 procent. Absoluut gezien gaat het om 177.000 extra mensen.

Bekijk je hoe die percentages per gemeente zijn veranderd, dan zie je dat er vooral in bepaalde regio's veel migranten bij komen. Het gaat dan onder meer om Noord-Brabant, waar veel distributiecentra staan, en plekken als het Westland en de Wieringermeer met veel kassen.

Ook in de Randstad komen er veel westerse migranten bij, maar dan gaat het vaker om hoogopgeleide expats.

Zoveel westerse migranten kwamen erbij:

Wel de lusten, niet de lasten

Ook hoog op de lijst staat de gemeente Zeewolde, in Flevoland. "Die wilde het grootste logistieke centrum van Midden-Nederland worden", vertelt Dirko van Essen. Hij is directeur van EE Accommodations, dat woonruimte regelt voor uitzendbureaus die arbeidsmigranten leveren.

Hij zag dat Zeewolde de lokale economie maar wat graag een boost wilde geven, maar dat de gemeente in eerste instantie niet zat te wachten op het huisvesten van de arbeidsmigranten. "Gemeentes denken: ik vind het goed als ze bij de buurgemeente zitten. We hebben de arbeidsmigranten heel hard nodig, maar een wethouder scoort niet met arbeidsmigranten."

Woningnood

Uiteindelijk kreeg Van Essen alsnog een grote locatie aangewezen door de gemeente Zeewolde om woningen te bouwen voor de Poolse, Roemeense, Spaanse en Hongaarse werknemers. Maar door zowel de krapte op de woningmarkt als het tekort aan bouwvakkers is het realiseren van woningen duurder geworden.

"Eigenlijk is het landelijk wel een probleem om huisvesting te krijgen, maar vooral in logistieke centra, zoals Den Bosch, Waalwijk, Tilburg, Venlo en de kop van Noord-Holland", aldus Van Essen. Dat komt overeen met de cijfers, zoals te zien is op de kaart.

Waar moet woonruimte voor arbeidsmigranten aan voldoen?

De Stichting Normering Flexwonen geeft een keurmerk als er aan onder meer deze eisen wordt voldaan:

Afhankelijk van de verblijfplaats (bv. hotel, woonunit of reguliere woning) heeft iedereen recht op 10 of 12 vierkante meter, waarvan minimaal 3,5 vierkante meter in het slaapvertrek. Op een recreatieterrein mag dat 2,7 vierkante meter zijn, al vervalt die regel in 2024.

Daarnaast heeft iedereen recht op een eigen (kleding)kast en 30 liter koel/vriesruimte. Er moet één toilet en één douche aanwezig zijn per acht bewoners.

Campus voor arbeidsmigranten

"Bouwen, bouwen, bouwen", en dan het liefst aan de randen van de bedrijventerreinen. Dat is volgens Rob Verpoort de beste oplossing voor het woningtekort onder arbeidsmigranten. Verpoort is ambtenaar bij de Brabantse gemeente Meierijstad en houdt zich bezig met dit onderwerp. Niet alleen binnen de eigen gemeente, maar ook bij M50, een platform voor middelgrote gemeenten.

Als geslaagd voorbeeld noemt hij de campus die gebouwd wordt nabij de distributiecentra in Waalwijk. "Een soort shortstay studentenomgeving", noemt hij het. Honderden mensen kunnen er straks wonen, dichtbij hun werk. Ander voordeel is dat er minder overlast is van de migranten.

Overlast

Want 'daar zit wel een kern van waarheid in', geeft Van Essen toe. "Als je zelf in een woonwijk woont waar te veel arbeidsmigranten zitten, waar te veel mensen in een woning worden geplaatst, dan kan dat overlast veroorzaken."

"Iedereen heeft wat aan deze mensen, maar niemand wil ze in de achtertuin hebben", vult Verpoort aan. Daarom benadrukt hij dat gemeentes solidair moeten zijn met de buurgemeentes waar de grote werkgevers gevestigd zitten.

Ook de provincie en het Rijk zouden hier een rol in moeten krijgen "Op een gegeven moment moet je keuzes maken. Toon daadkracht!"

'Bookingdotcommers'

Naast de migranten uit lagelonenlanden in Europa, kennen bepaalde regio's ook grote groepen hoogopgeleide expats uit vooral Azië. Onder meer bij chipmachinefabrikant ASML in Veldhoven en bij technologiebedrijven als Booking.com in en rond Amsterdam.

Het gaat dan om mensen uit bijvoorbeeld India en Japan. Omdat Indiërs niet worden gezien als westerse migranten, zijn zij niet terug te zien in de cijfers. Japanners daarentegen wel. Amstelveen staat bekend als plek waar veel Indiërs en Japanners wonen.

Van Almere tot Amstelveen

Maar ook Almere, Haarlem en Zaandam zijn populair onder expats, die Amsterdam te duur en te druk vinden, zegt expatmakelaar Amin Jarahi. Door de krapte op de woningmarkt merkt hij dat het lastiger is geworden om expats te huisvesten.

Expats kunnen Nederlandse woningzoekenden ook verdringen. De Amstelveense makelaar Wim Roos vertelde eerder aan RTL Nieuws dat ongeveer driekwart van alle verkochte huizen in sommige wijken naar expats, voornamelijk Indiërs, gaat.