Waarom omscholing succesvol is (en voor wie)
Het kabinet trekt ruim 1 miljard euro extra uit voor het begeleiden van mensen naar ander werk als hun baan door de coronacrisis straks niet meer bestaat. Omscholing kost tijd en geld, maar het kan werkloosheid vaak ook met wel 5 maanden verkorten. Maar niet iedereen heeft zo snel succes.
Nu de coronacrisis langer duurt dan gehoopt, wordt ook duidelijk dat in sommige sectoren langdurig geen werk meer zal zijn. Daarom wordt omscholing steeds belangrijker.
Werkloosheid stijgt snel
Volgens de laatste raming van het Centraal Planbureau stijgt de werkloosheid komend jaar naar 7 procent. Voor de coronacrisis was dit nog 3 procent. Door fors te investeren in omscholing van mensen die hun baan kwijtraken, hoopt het kabinet dat zo veel mogelijk af te remmen.
Het nieuwe en alweer derde noodsteunpakket loopt tot juli volgend jaar, en wordt in stappen soberder. Op aandringen van werkgevers en vakbonden gaan die versoberingen pas vanaf januari in.
Van de 11 miljard euro die wordt uitgetrokken, gaat ruim een miljard naar mensen van wie hun werk onder druk staat of die rekeningen niet meer kunnen betalen. Het centrale idee daarbij: inzetten op omscholing en ontwikkeling.
Van werk naar werk
Dat omscholing een succes kan zijn, bleek vorig jaar uit onderzoek van de Tilburg University en House of Skills, een publiek-private organisatie die mensen 'van werk naar werk' begeleidt.
Maar dat succes is niet vanzelfsprekend, zegt hoofdonderzoekster Irmgard Borghouts-van de Pas. "Mensen die een training of scholing volgen zijn gemiddeld vijf maanden korter werkloos na een ontslag. Dat is positief, maar als je kijkt naar verschillende doelgroepen, blijkt dat vooral hoogopgeleiden en jongeren er echt snel succes mee hebben."
"Je maakt een stap waarbij je de hele tijd bewust van bent dat je hele leven er totaal anders uit gaat zien."
Dat neemt niet weg dat ook ouderen en lageropgeleiden in de praktijk profiteren van omscholing. Borghouts-van de Pas: "Het heeft nog wel effect, maar minder omdat het voor ouderen gewoon lastiger is om werk te vinden."
'Start nu al'
Juist voor deze groepen is op tijd beginnen met omscholing belangrijk, benadrukte de onderzoekster. "Het is gemakkelijk om vanuit een baan te solliciteren dan dat je echt werkloos bent. Dus mijn advies voor mensen die nu wat ouder zijn en die vrezen hun baan te verliezen: start vooral nu al."
Lex Wenting uit het Gelderse Ulft liet zich twee jaar geleden omscholen. "Ik was eerst betontimmerman. Een heel zwaar beroep en toen ik tegen de 50 jaar aanliep, kreeg ik lichamelijke mankementjes. Dus ik dacht: hier kan ik geen 67 mee worden dus ik moet wat anders."
Toen er een omscholingskans voorbij kwam, besloot Wenting om het te proberen. Hij kreeg een coach die hem hielp met het omscholen. "Dat beviel erg goed al is het wel echt even wennen. Je maakt een stap waarbij je de hele tijd bewust van bent dat je hele leven er totaal anders uit gaat zien."
'Geen spijt'
Wat volgde waren tests om te zien waar zijn interesses lagen en wat zijn niveau was. Hier rolde een profielschets uit waarmee een aantal cursussen werden uitgekozen. Wenting: "Het was elke keer weer een nieuwe verrassing en een nieuwe uitdaging. Ik was als bouwvakker bijvoorbeeld helemaal niet gewend om met computers te werken. Dat moet je dan echt leren."
De bouwvakker is nu werkvoorbereider bij een deurenfabriek. Daarvoor kreeg hij les in Microsoft Excel en leerde digitaal tekenen met het softwareprogramma AutoCAD. "Ik werk hier nu zo'n twee jaar. Het bevalt me heel goed, ik heb absoluut geen spijt van mijn keuze."
Volgens onderzoekster Borghouts-van de Pas schuilt het succes van omscholing in drie dingen. "Motivatie, je moet het kunnen, en er moet gelegenheid zijn. Ook is het heel belangrijk dat een werknemer zelf regie heeft over het omscholen. Dat draagt heel erg bij aan de motivatie namelijk."
'Druppel op gloeiende plaat'
Dat het kabinet vol inzet op omscholing, vindt ze positief. "Het tweede steunpakket was een druppel op een gloeiende plaat. In om- of bijscholen zit meer tijd en geld. Jezelf blijven blijven ontwikkelen is niet alleen nu, maar ook voor toekomst belangrijk. Dus dat er zo op ingezet wordt vind ik sterk."
Maar, zo benadrukt ze, het moet wel makkelijk gemaakt worden. "Niet te veel bureaucratie. En zorg dat de middelen beschikbaar zijn voor alle doelgroepen, ook voor zzp'ers en flexwerkers. Voor deze crisis wordt het denk ik vooral belangrijk dat echt iedereen de mogelijkheid krijgt om zich te laten omscholen."