Economen: hogere staatsschuld is geen probleem, niet bezuinigen
Door de gigantische steunpakketten voor het bedrijfsleven loopt de staatsschuld met tientallen miljarden op, maar daar moeten wel ons vooral niet te veel zorgen over maken. Als er al bezuinigd moet worden, dan moet dat nog een poos worden uitgesteld, betogen vooraanstaande economen.
Dat blijkt uit een rapport over de coronacrisis van ING. De bank ondervroeg tien vooraanstaande economen over wat hen verstandig beleid lijkt om de crisis te lijf te gaan.
ING concludeert op basis van de gesprekken dat de staat nog 'meer dan genoeg' ruimte heeft voor tijdelijke steunmaatregelen, zoals bijvoorbeeld de NOW.
Geen probleem
Over de huidige veel hogere uitgaven zijn eigenlijk alle economen en de bank het wel eens. Die zijn terecht en zijn geen gevaar voor de schatkist. Het idee daarachter is namelijk dat de steun tijdelijk zal zijn, en dat Nederland – los van de huidige crisis – zijn huishoudboekje keurig op orde heeft. De schuld loopt dus slechts eenmalig flink op.
En de economen zien daarin voorlopig geen enkel probleem. De inschatting van het Centraal Planbureau is dat de schuld dit jaar oploopt tot 60 procent van de omvang van de economie en dat is helemaal geen reden tot zorg.
Hoe hoog is te hoog?
Het gevaar van een te hoge schuld is dat de rentelasten te zwaar gaan drukken op de schatkist. Dat betekent dus dat de staat veel geld kwijt is aan het betalen van rente en dat dan niet uit kan geven aan belangrijke zaken als onderwijs, wegen, zorg en subsidies. De andere optie is dat er nog meer geleend moet worden, maar dan stijgt de schuld en daardoor ook de rente alleen maar verder.
Hoe hoog 'te hoog' precies is, dat kan eigenlijk niemand zeggen. Maar een schuld tussen de 70 en 90 procent van het BBP is volgens de kenners prima te dragen.
Niets doen aan de schuld
Sterker nog, de helft van de economen die ING ondervroeg vindt dat de schuld – ook na de crisis – niet actief verlaagd hoeft te worden. Dat wil zeggen dat er wat hen betreft geen reden is om te bezuinigen om de schuld te verlagen.
Als de economie straks weer groeit, loopt de schuld als percentage van de omvang van de economie vanzelf weer terug, denken zij. Bovendien daalt ook het begrotingstekort dan weer omdat de belastinginkomsten groeien als het weer beter gaat.
Schuld is goed
Hoe gek het ook klinkt, staatsschuld is ook goed. Bedrijven met grote spaaroverschotten en pensioenfondsen kunnen niet zonder. Zij willen hun geld zonder risico kunnen stallen en Nederlandse staatsobligaties zijn daarvoor perfect.
"Pensioenfondsen hebben een vermogen van zo’n 2 maal het bbp, waarvan zij ongeveer de helft in staatsobligaties zouden willen beleggen, dat is dus 1 maal het bbp. Onze staatsschuld is slechts de helft daarvan", zegt hoogleraars Coen Teulings.
De andere helft is wel wat voorzichtiger, en denkt dat de overheid op termijn wel degelijk geld moet vrijspelen om de schuld weer naar beneden te brengen. Maar zeker niet nu: pas als de economie weer op eigen benen kan staan. Als de schuld weer lager is, kunnen we ook een nieuwe schok beter aan, beredeneren zij.
Blijven steunen of niet?
De economen zijn meer verdeeld over de steun die er nu nog aankomt. De vraag die voorligt: moet de overheid zoveel bedrijven overeind houden, als daardoor ook bedrijven die geen toekomst hebben blijven bestaan?
Een deel vindt dit een mooi moment om bedrijven om te laten vallen, om zo de economie vast klaar te maken voor de toekomst, waarin bepaalde bedrijfstakken er misschien fundamenteel anders uit gaan zien.
De andere school betoogt dat de overheid nu beter alles op alles kan zetten om onnodige faillissementen te voorkomen, zodat er geen permanente schade ontstaat die voorkomen had kunnen worden. ING volgt die tweede lijn: "Zolang er redelijke hoop is dat het virus binnen het komende half jaar onder controle is, lijkt het ons voorbarig om een sector als de horeca voor te bereiden op een blijvende verandering."