Dit zijn de bedreigingen voor ons economisch herstel, volgens Nederlandse CEO’s
De Nederlandse economie herstelt goed van de coronacrisis. Deze week nog berekende het CBS dat onze economie in het tweede kwartaal met meer dan 3 procent is gegroeid, ten opzichte van het begin van dit jaar. Toch zijn de zorgen nog niet voorbij. Bijvoorbeeld zeecontainers en personeelsgebrek kunnen roet in het eten gooien.
RTL Z sprak de afgelopen weken met topmensen uit verschillende sectoren van het Nederlandse bedrijfsleven, rondom de publicatie van hun kwartaalcijfers. En we vroegen hen naar het herstel van de economie.
Over het algemeen zijn de topmannen (want het zijn in dit geval uitsluitend mannen) optimistisch. Tegelijkertijd zijn ze ook waakzaam. "Het is te vroeg om te juichen", zegt Steven van Rijswijk bijvoorbeeld, de CEO van ING.
Welke ontwikkelingen bedreigen het herstel van onze economie? Dit is waarop we moeten letten.
Logistiek: tekorten aan zeecontainers
Bedrijven en consumenten willen best: geld uitgeven en spullen kopen. Maar die spullen, of de grondstoffen om die producten van te maken, zijn niet altijd op de juiste plek.
De reden daarvoor: een schreeuwend tekort aan zeecontainers. CEO Thierry Vanlancker, van verffabrikant AkzoNobel noemt het 'echt een knelpunt': "We hebben laatst grondstoffen uit China per trein laten vervoeren, in plaats van per schip. Dat is een beetje bizar."
"Met de schok van corona hebben we ook een schok in de logistieke ketens gekregen", vult Frans Muller aan, de CEO van supermarktconcern Ahold-Delhaize. "We hopen dat we dat snel op orde kunnen brengen."
(Tekst gaat verder onder video)
Vanlancker (AkzoNobel): "Markten zijn sneller teruggekomen dan verwacht. Dat is een goede zaak, maar daar was de wereld niet op voorbereid. Heel veel leveranciers en logistieke bedrijven hadden net afgebouwd om kosten te besparen.
Ook DSM, het chemiebedrijf waar Dimitri de Vreeze de scepter zwaait is afhankelijk van de aanvoer van grondstoffen. Hij ziet de prijzen van zeecontainers en ook trucks omhoog schieten. "Urgente leveringen worden daardoor heel moeilijk", geeft hij aan. Extra kosten die zulke leveringen met zich meebrengen worden dan doorberekend aan de klant.
Uiteindelijk komen die kosten ook weer terecht bij consumenten, met als gevolg inflatie: spullen worden duurder. Dat kan het herstel afremmen.
Personeel: wie kan er werken?
Jacques van den Broek, de topman van uitzendconcern Randstad, pleitte er al eens eerder voor en herhaalt het nu nog maar eens: Nederland heeft een deltaplan nodig voor de arbeidsmarkt. "Covid-19 is voor wat betreft de arbeidsmarkt voorbij", zegt hij.
Er wordt wel eens gewaarschuwd voor een ontslaggolf, als de overheidssteun voor het bedrijfsleven afloopt. Van den Broek moet het nog maar eens zien. "Er is echt heel veel werk. Als mensen zich onzeker voelen over hun baan: neem contact op met ons, want we hebben echt heel veel werk."
In zo'n deltaplan moet de overheid, samen met uitkeringsinstantie UWV, gemeenten, onderwijs en bedrijfsleven om tafel gaan zitten om in kaart te brengen waar de vraag zit en hoe mensen - bijvoorbeeld via omscholing - naar die sectoren kunnen worden gebracht.
En Van den Broek heeft wel een vermoeden waar die vraag naar personeel het sterkst is: "In de zorg, in het onderwijs, in de bouw, de techniek, de infrastructuur en de logistiek."
De Vreeze (DSM) zegt blij te zijn dat zijn bedrijf tijdens de crisis niet heeft hoeven reorganiseren. "Dat betekent dat we nu geen jobs hebben te vullen, we kunnen volle kracht vooruit."
Andere bedrijven beginnen te merken dat het lastiger wordt om aan personeel te komen. "Het is duidelijk dat er krapte is op de arbeidsmarkt, in alle landen waar we opereren", aldus Frans Muller (Ahold-Delhaize). "Het lukt nu nog goed om mensen te krijgen, maar het wordt wel lastiger. We moeten nog een stapje extra zetten."
Steun: wat als de noodpakketten eindigen?
"Als je terugdenkt aan de vooruitzichten halverwege vorig jaar: dat zag er niet heel rooskleurig uit. Nu zijn we een jaar verder en wat we nu daadwerkelijk zien is een stuk beter dan waar we een jaar geleden rekening mee hielden", zegt Steven van Rijswijk van ING.
"Dat er een einde zit aan een regeling als de NOW is voor KLM helder en logisch."
Maar de pandemie is nog niet voorbij, laat de topman daarbij optekenen, ook niet in economische zin. De steunmaatregelen vanuit de overheid houden binnenkort op. Gunstige belastingregelingen voor ondernemers stoppen in de loop van volgend jaar. "Dus pas geleidelijk aan zul je effect zien op de economie. Het is nog te vroeg om te juichen."
Een van de voornaamste ontvangers van noodsteun vanuit de overheid is luchtvaartmaatschappij KLM. "We zijn ongelooflijk geholpen door NOW-steun", zegt topman Pieter Elbers tegen RTL Z. Hij durft nog niet te zeggen hoe het voor KLM zal zijn na 1 oktober, als die regeling ophoudt. "Maar dat er een einde zit aan een regeling als de NOW is voor KLM helder en logisch."
Klimaat: de olifant in de kamer
En dan is er uiteraard nog de toestand van het klimaat. Onlangs publiceerde het klimaatpanel IPCC van de Verenigde Naties haar periodieke rapportage over het klimaat. Een 'alarmerend rapport' volgens Frans Muller (Ahold-Delhaize). De supermarktreus heeft zichzelf al voorgenomen om in 2050 CO2-neutraal te zijn. "Maar waarschijnlijk is er meer nodig dan we nu al doen", erkent Muller.
Voor De Vreeze is duurzaamheid ook een kans. DSM levert ook ingrediënten voor veevoer en hij ziet 'duurzame farming absoluut als trend voor de toekomst'. Denk dan aan voer dat minder uitstoot veroorzaakt, zowel CO2 als stikstof.