Van meterstand tot zonnepaneel: antwoord op jullie vragen over het prijsplafond

Eerst even de basis. Het prijsplafond is bedacht zodat mensen met een hoge energierekening een tegemoetkoming krijgen van de overheid.

Op papier kun je profiteren van de maximumtarieven tot een verbruik van 1200 kuub gas en 2900 kWh stroom per jaar. Ga je daar overheen, dan moet je het tarief betalen uit je contract. Dat klinkt relatief simpel, maar deze week bleek dat de regeling in de praktijk een stuk ingewikkelder is dan eerder gedacht.

Twee plafonds

Eigenlijk heb je namelijk twee prijsplafonds in 2023. Eentje tot je je jaarafrekening krijgt (dat moment is voor iedereen anders) en eentje erna. De maximale hoeveelheden stroom er gas die onder het prijsplafond vallen zijn over deze twee periodes verdeeld.

Omdat de jaarafrekening bij bijna iedereen op een andere dag in de bus valt, verschillen de prijsplafonds voor periode 1 en 2 per huishouden. Via deze tool kun je precies zien hoeveel jij mag verbruiken tot je de jaarrekening krijgt, en hoeveel in de rest van het jaar.

Het is belangrijk om de prijsplafonds per periode te weten, want wat je niet hebt verbruikt in de eerste periode, mag je ook niet meenemen naar de tweede. Daardoor kan het zo zijn dat je over het hele jaar gezien recht op een prijsplafond dat lager ligt dan 1200 kuub en 2900 kilowattuur.

Ingewikkeld. En begrijpelijk als je het niet helemaal snapt. We kregen dan ook de nodige vragen binnen over de regeling. Dit zijn de belangrijkste:

1. Hoe geef ik mijn meterstanden door aan mijn energieleverancier?

Het is ongelofelijk druk bij de klantenservice van praktisch alle energiemaatschappijen. Klanten met een domme meter, of een slimme meter die uitstaat, moeten zelf melden wat momenteel de stand van hun elektriciteits- en/of gasmeter is. Per leverancier verschilt het hoe je dit moet doen en tot wanneer je daarvoor de tijd hebt.

Voor de grote drie geldt dat je de meterstanden alleen kunt doorgeven via de website (en dus niet via de app). Dit kan tot de volgende data:

• Eneco: tot en met maandag 9 januari
• Essent: tot en met zondag 8 januari
• Vattenfall: tot en met zondag 15 januari

Geef je geen meterstanden door, dan maakt je energieleverancier zelf een inschatting van je verbruik. Als je een slimme meter hebt die gewoon werkt, hoef je niet zelf je meterstanden door te geven.

2. Waarom is het allemaal zo ingewikkeld?

Dat heeft een aantal redenen. In de eerste plaats is het gewoon best ingewikkeld om één regeling te maken die voor allerlei verschillende huishoudens en energiecontracten moet werken.

Dat de verbruiksplafonds zijn opgedeeld in twee periodes, voor en na de jaarrekening, lijkt nodeloos ingewikkeld. Maar volgens het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is het anders boekhoudkundig niet te doen voor de energiemaatschappijen.

"Zij verrekenen een keer per jaar de voorschotbedragen met het daadwerkelijke verbruik van hun klant en kunnen hun systemen niet aanpassen om het prijsplafond door te laten lopen na de eindafrekening", laat een woordvoerder weten.

Voor sommige mensen kan het prijsplafond niet snel genoeg ingaan. Brenda bijvoorbeeld, verwarmt haar huis maar een uur per dag:

3. Hoe werkt het prijsplafond voor mensen met zonnepanelen?

Mensen met zonnepanelen leveren op momenten dat de zon schijnt en zij zelf geen of weinig stroom verbruiken terug aan het net. Je krijgt alleen een rekening voor de hoeveelheid stroom die je meer hebt afgenomen dan je hebt teruggeleverd. Dat heet salderen.

Dat werkt met het prijsplafond hetzelfde. Voor de toepassing van het prijsplafond wordt er eerst gesaldeerd en wat er dan nog overblijft aan verbruik reken je af tegen het maximumtarief van 40 cent per kilowattuur. Alleen het te veel verbruikte na saldering wordt afgetrokken van het maximumverbruik onder het prijsplafond. Daardoor schiet je dus veel minder snel door je maximumverbruik onder het prijsplafond heen met zonnepanelen.

4. Ik heb zonnepanelen en een ouderwetse terugdraaischijf, hoe werkt het dan?

Dat werkt het hetzelfde als voor iedereen met een 'domme' meter. Voor je je jaarafrekening krijgt, moet je de meterstanden doorgeven. Dat wat je netto hebt verbruikt wordt in rekening gebracht en valt onder het prijsplafond, voor zover je niet door de verbruiksgrens bent gegaan uiteraard.

5. Als je helemaal geen gas verbruikt, krijg je dan meer korting op elektriciteit?

Nee.

6. Wat als je een dynamisch contract hebt?

Voor mensen met een dynamisch contract verandert er best wel wat met de komst van het prijsplafond. Zij krijgen iedere dag of ieder uur een andere prijs, afhankelijk van de prijs die op dat moment op de markt betaald wordt.

Dit contract leek een gouden deal. Als het prijsplafond wel toegepast zou worden op de dure uren, maar huishoudens vervolgens wel weer profiteren van de uren dat de prijzen juist laag zijn. Dat feest gaat niet door.

Per maand wordt gekeken naar de gemiddelde prijs per kuub of kilowattuur die is betaald in die maand. Komt dat gemiddelde uit boven 1,45 per kuub gas of 0,40 euro per kWh stroom, dan gaat het prijsplafond in. Blijft het eronder, dan gebeurt er niks.

Het is dus mogelijk dat mensen met een dynamisch contract voor sommige uren wel degelijk meer betalen dan het plafond, als ze gemiddeld die maand eronder blijven.

7. Hoe zit het met blokverwarming?

Mensen met blokverwarming zitten met meerdere huizen achter een aansluiting. Omdat het prijsplafond per aansluiting werkt, heeft dat niet zoveel zin.

De ongeveer 700.000 huishoudens achter een blokaansluiting krijgen daarom een vast bedrag per maand ter compensatie van de hoge prijzen, onafhankelijk van het verbruik. Hoe hoog die tegemoetkoming wordt, daar is het kabinet nog niet over uit. Wel dat er onderscheid gemaakt gaat worden tussen kamers (bijvoorbeeld van studenten) en zelfstandige woningen.

Je leest hier meer over het prijsplafond voor blokverwarming. In februari moet de regeling rond zijn, en krijgen huishoudens met een blokverwarming de compensatie met terugwerkende kracht per 1 januari.

8. Hoe zit het met stadsverwarming?

Ook stadsverwarming valt onder het prijsplafond. Dat wordt alleen niet uitgedrukt in kuubs, maar in gigajoule (GJ). Tot een jaarverbruik van 37 GJ betaal je 47,38 per GJ.

Dat komt op hetzelfde neer als 1,45 euro per kuub gas.

9. Profiteren we ondanks het prijsplafond ook van het relatief zachte winterweer?

Door de hoge temperaturen voor de tijd van het jaar, zetten we de verwarming minder (hoog) aan. Mede daardoor dalen de gasprijzen gestaag.

Als consument ga je dat voorlopig nog niet terugzien op je energierekening. Veel energieleveranciers passen hun tarieven niet direct aan op de dalende prijzen, maar om de zoveel tijd. Dit komt omdat zij het inkopen van energie spreiden. Per leverancier verschilt het inkoopbeleid. Daardoor kan bij de ene maatschappij het variabele tarief al dalen, terwijl het bij de andere juist omhoog gaat. 

Voor de overheid is het zachte weer wel goed nieuws. Als de gasprijzen op het huidige niveau blijven, vallen de kosten van het prijsplafond voor energie miljarden lager uit dan verwacht, berekende het Centraal Planbureau op verzoek van Nieuwsuur. Maar of dat daadwerkelijk gebeurt, is moeilijk te voorspellen.