Omstreden CO2-opslagproject Porthos mag doorgaan
Het stond op losse schroeven, maar de bouw van het gigantische CO2-opslagproject Porthos mag van de hoogste bestuursrechter doorgaan. Met het project van onder meer Shell en het Rotterdamse Havenbedrijf zijn honderden miljoenen euro's en miljarden kilo’s aan CO2 gemoeid. Zonder Porthos komen de klimaatdoelen van het kabinet in gevaar.
Dat oordeelt de Raad van State, de hoogste bestuursrechter van Nederland, woensdagochtend. De bouw van Porthos leidt weliswaar tot een tijdelijke en beperkte stikstofuitstoot, maar die heeft geen significante gevolgen voor de omliggende natuur. Er gaat daarom geen streep door de milieuvergunning die door de overheid werd verleend.
Het kabinet en betrokken industriebedrijven die Porthos willen realiseren, kunnen opgelucht ademhalen. Door de rechtszaak, aangespannen door milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB), was onzeker geworden of het project mocht doorgaan.
Voor Porthos was al 2 miljard aan subsidies toegezegd, omdat het een belangrijke bouwsteen voor het klimaatbeleid moet gaan vormen.
Afvangen CO2
Het kabinet wil in 2030 minimaal de helft minder CO2 uitstoten dan in 1990. Opslag van CO2 is daarvoor een van de oplossingen.
Bedrijven waaronder Shell, ExxonMobil en het Rotterdamse Havenbedrijf willen met het Porthos-project jaarlijks 2,5 megaton CO2 afvangen en opslaan in lege gasvelden onder de Noordzee. Om het te realiseren moet onder meer een pijpleiding aangelegd worden. En daarvoor is een natuurvergunning nodig.
Maar bij de bouw van de pijplijn komt stikstof vrij, die volgens MOB kan neerslaan in de Natura 2000-gebieden Solleveld & Kapittelduinen, Westduinpark, Wapenpark en Voornes Duin. Reden voor MOB om een rechtszaak aan te spannen, om een streep door de natuurvergunning te krijgen.
In onderstaande video zie je hoe het afvangen van CO2 in zijn werk gaat:
Dat is niet gelukt. Valentijn Wösten, die MOB vertegenwoordigde in de rechtszaal, noemt de uitspraak zorgwekkend. "De Raad van State had wetenschappelijk advies moeten inwinnen", zegt hij. Omdat er ook onderzoek is gedaan dat zegt dat er wel degelijk milieuschade is voor de natuur.
Juridisch gezien valt er volgens de jurist niet veel meer te halen, politiek is de discussie nog wel belangrijk. "Het opslaan van CO2 is een onzeker experiment met een onzekere uitkomst", zegt Wösten. Tegelijkertijd is er heel veel belastinggeld voor gereserveerd. "Waarom betaalt Shell niet voor het opruimen van hun eigen afval? Ze hebben genoeg geld in huis."
Vlag uit
Volgens Sjaak Poppe, woordvoerder van Porthos, kan de vlag echter uit. Groen licht betekent dat ze volgend jaar al kunnen starten met de bouw. "Twee jaar later is Porthos operationeel", zegt hij. In 2026 dus.
En dat is belangrijk voor het klimaat: "Hiermee kunnen we op korte termijn veel CO2 uit de atmosfeer halen, tegen relatief lage kosten."
'Tussenoplossing'
Moeten bedrijven niet gewoon minder uitstoten? Ja zegt Poppe, maar het duurt even voordat er kan worden overgestapt op duurzamere alternatieven. "Alle huishoudens zijn ook niet binnen een paar dagen van het gas af", aldus de woordvoerder. Het is volgens hem een tussenoplossing, al is dat ook onzeker.
Ook demissionair minister van Economische Zaken, Micky Adriaansens, is tevreden over de uitspraak van de Raad van State. Net als klimaatminister Rob Jetten. "Het klimaat wacht niet, en Porthos levert een grote bijdrage aan het halen van onze klimaatdoelen van 2030", zegt hij op Twitter.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Opslag 'tijdelijk' noodzakelijk
In het Klimaatakkoord wordt CO2-afvang en opslag (kortweg CCS, een afkorting van carbon capture and storage) als noodzakelijk gezien. Het is 'een techniek die tijdelijk nodig is om tijd te winnen voor de ontwikkeling van nieuwe betaalbare duurzame oplossingen'. Oftewel: als we straks geen fossiele brandstoffen meer nodig hebben, dan is deze CO2-opslag niet meer nodig.
Hoe 'tijdelijk' dat is, is echter volstrekt onduidelijk. Porthos richt zich op de industrie waarvoor voorlopig geen duurzame alternatieven zijn, zoals olieraffinaderijen en de chemiesector. En dat 'voorlopig' zou daarmee zomaar 'voor altijd' kunnen zijn. Milieuorganisaties hebben daarom kritiek op het feit dat het project zoveel subsidie krijgt. Het zou vervuilende bedrijven lui maken en hen niet aansporen sneller te vergroenen.
Bij de tussenuitspraak in deze rechtszaak, afgelopen november, maakte de Raad van State nog gehakt van een bouwvrijstelling. Dit juridische slimmigheidje had het kabinet bedacht na de stikstofuitspraak in 2019.
Kort gezegd kwam de bouwvrijstelling erop neer dat de stikstofuitstoot tijdens de bouw van bijvoorbeeld een weg of windmolen niet meetelt voor het verlenen van een natuurvergunning. Alleen de uitstoot tijdens het daadwerkelijke gebruik.
Maar dit is in strijd met de Europese natuurwetgeving, oordeelde de hoogste bestuursrechter in ons land. En dus mag die niet meer worden gebruikt, ook niet voor de aanleg van CO2-afvanginstallatie Porthos.
Aparte berekening
Om toch te kunnen bouwen, moet per bouwproject een aparte berekening gemaakt worden van de stikstofuitstoot die vrijkomt bij de bouw. Voor Porthos was die berekening te laat bekend om bij de uitspraak van afgelopen november te worden beoordeeld. Vandaar dat de uitspraak hierover pas vandaag volgde.
Ondernemersorganisaties MKB Nederland en VNO-NCW zeggen dat er een belangrijke horde is genomen met de uitspraak. "Nu draait het wat betreft ons klimaatbeleid om één ding: uitvoeren, uitvoeren, uitvoeren", aldus de organisaties.
