'Zombiebedrijven op de koop toenemen als we nu economie redden'
Met steun van overheden en centrale banken kunnen bedrijven in stand worden gehouden die eigenlijk geen bestaansrecht hebben, maar deze zombiebedrijven zullen we moeten accepteren als we nu in de coronacrisis onze economie willen redden. Dat zeggen deskundigen.
De afgelopen jaren was de rente al heel laag door het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) sinds de financiële crisis. "De huidige steun van centrale banken in de strijd tegen de effecten van het coronavirus versterkt dat", aldus Jaap Koelewijn, hoogleraar corporate finance aan Nyenrode Business Universiteit.
De ECB kwam met een uitgebreid noodpakket van ruim een biljoen euro om de crisis op te vangen.
Daar bovenop komt nu de steun die overheden geven aan onder meer bedrijven, zoals in Nederland via de NOW-regeling. Ook in bijvoorbeeld de VS probeert de overheid en de centrale bank de economie te steunen.
Zombiebedrijf als bijwerking
"Elk medicijn heeft bijwerkingen en dit medicijn heeft als bijwerking dat bedrijven blijven bestaan waarvan je je in alle redelijkheid kunt afvragen of ze wel moeten blijven bestaan", zegt Koelewijn over zombiebedrijven.
Door de lage rente hoeven ondernemers namelijk weinig rente op schulden te betalen. Daardoor kunnen ze hun bedrijf in leven houden, terwijl zij in een situatie van meer gebruikelijke renteniveaus ten onder waren gegaan. Ook overheidssteun helpt ze overeind te blijven.
Oude of nieuwe economie steunen?
Door juist de oude economie te steunen, werk je een transitie naar nieuwe bedrijfstakken tegen, aldus Koelewijn. Je loopt immers het risico dat je een groep bedrijven creëert die niet zo efficiënt zijn. Daarmee zijn dit soort bedrijven oneerlijke concurrentie voor ondernemingen die wél gezond zijn.
"Waarom stop je de 2 tot 4 miljard euro die in KLM wordt gestoken niet in een Europees netwerk van hoge snelheidstreinen, om maar eens iets te noemen", zegt hij.
'Trager herstel door zombiebedrijven'
Bedrijven laten voortbestaan die in feite geen bestaansrecht hebben drukt op de langere termijn de economische groei, erkent De Groot.
De BIS (de bank van de centrale banken) heeft berekend dat als het aandeel van zogeheten zombiebedrijven met 1 procentpunt groeit, dat een negatief effect op de groei van de totale economie heeft van 0,3 procentpunt. En meer zombiebedrijven betekent een trager herstel van de economie na de coronacrisis, denkt De Groot.
'Zonder maatregelen echter veel meer schade'
Toch is het zeer de vraag hoe ernstig die bijwerkingen van de steunprogramma's van overheden en centrale banken zijn, zegt Elwin de Groot, Chief International Economist en eurozone-strateeg bij Rabobank.
"Het is duidelijk dat de economische schade zonder herstelmaatregelen veel groter zou zijn. Het is nu noodzakelijk om de boel overeind te houden, anders verdwijnen ook gezonde bedrijven."
Korte en lange termijn
"Het is een afweging tussen de korte termijn en de lange termijn, als je de korte termijn niet doorkomt, dan hoef je je ook over de lange termijn geen zorgen te maken", vindt De Groot. Het ontstaan van zombiebedrijven is de prijs die we moeten betalen, concludeert hij.
Het is lastig om het anders aan te pakken, geeft Koelewijn toe. Je moet dan bij het geven van overheidssteun veel meer selecteren aan de poort, maar dat kan niet als je snel moet handelen. "Er was geen andere keus."