Fans kunnen toch geen 'stukje HEMA' kopen, aandelenplan mislukt

Dat schrijft de steunclub van HEMA in een bericht aan haar achterban en wordt bevestigd door financieel topman Ton van Veen van Jumbo, namens de nieuwe eigenaren van het warenhuis.

Geen aandelen

In het bericht meldt de organisatie deze herfst zogenoemde 'HEMA-tjes' te gaan uitgeven. Dat zijn obligaties waarmee geld wordt geleend van particulieren die het warenhuis een warm hart toedragen.

In tegenstelling tot wat eerder was beloofd krijgen deelnemers dus geen aandelen, maar lenen zij geld aan het warenhuis. Het bedrijf zal zelf ook geen aandelen aan de stichting uitgeven. "HEMA leent dat geld", licht directeur Van Veen namens de nieuwe eigenaren van het warenhuis toe.

Geen gewetenloze investeerders

Het burgerinitiatief om het warenhuis te steunen ontstond zomer vorig jaar toen HEMA in zwaar weer kwam. Het bedrijf, dat destijds eigendom was van investeerder Marcel Boekhoorn, voldeed niet aan haar financiële verplichtingen en viel in handen van haar schuldeisers. Zij zetten het winkelbedrijf weer te koop.

Om te voorkomen dat HEMA in handen zou komen van investeerders die de laatste restjes geld uit het bedrijf wilden persen werden twee burgerinitiatieven gevormd. Die waren van plan HEMA te kopen, of een groot belang in het bedrijf te nemen.

Nieuwe poging

Toen HEMA eind vorig jaar uiteindelijk werd verkocht aan investeerder Parcom en supermarktfamilie Van Eerd van Jumbo, bleven de organisaties proberen om een belang in het warenhuis te krijgen. Verenigd in de Stichting HENA onderhandelden zij afgelopen jaar over een deal met de nieuwe eigenaren.

In de eerste jaarhelft sprak de organisatie in nieuwsbrieven en artikelen over 'certificaten van aandelen' en 'winstbewijzen'. Deelnemers zouden als aandeelhouder echt een stukje HEMA kunnen kopen, en zo kunnen meepraten over bijvoorbeeld het assortiment of de duurzaamheidsstrategie.

Het was wel de vraag of de nieuwe eigenaren Parcom en de familie van Eerd wel zo enthousiast over dit plan waren. Begin dit jaar weigerden zowel zij als HEMA zelf op het plan te reageren. Afgelopen zomer bleek het project vertraging te hebben opgelopen.

Geld uitlenen

Nu blijkt dus dat deelnemers aan het burgerinitiatief helemaal geen aandelen of certificaten van aandelen krijgen. Via een obligatie mogen zij hun geld wel uitlenen aan het warenhuis.

Bovendien kunnen deelnemers niet echt voor serieuze bedragen meedoen. De maximale investering bedraagt 1000 euro.

Ook opmerkelijk is dat de obligatielening niet – zoals gebruikelijk - een vaste rentevergoeding kent. Volgens de steunstichting is de rente 'afhankelijk van de omzetontwikkeling van HEMA'.

Echt iets anders

Retailexpert Kitty Koelemeijer benadrukt dat er 'echt een verschil' is tussen aandelen en obligaties. "Blijkbaar vinden de nieuwe eigenaren van HEMA dit fijner. Dat heeft waarschijnlijk met zeggenschap te maken. Obligaties zijn veel minder indringend en zijn makkelijker te hanteren dan aandelen."

Wat is een obligatie?

Een obligatie is een lening die wordt uitgegeven door bedrijven of overheden. De bezitter van een obligatie heeft dus geld tegoed van zo'n bedrijf of overheid. In de regel ontvangt de obligatiebezitter daar een rentevergoeding voor. De uitgevende instelling moet aan het einde van de looptijd het geleende geld terug betalen. Obligaties kunnen verhandelbaar zijn.

De hoogleraar marketing aan Nyenrode schat in dat het oorspronkelijke plan 'als een nachtkaars uitgaat en een soort loyalty-initiatief wordt'.

Simpeler vorm te geven

Volgens financieel topman Ton van Veen van Jumbo, die namens de nieuwe eigenaren Parcom en de familie Van Eerd spreekt, is gekozen voor obligaties in plaats van aandelen omdat dat simpelweg eenvoudiger was. 

"Het is heel bijzonder dat er in Nederland zoveel sympathie bestaat en er zo'n grote fan-base is voor een onderneming. Er zijn zoveel mensen die iets met HEMA hebben, en zelfs bereid zijn daarin te investeren. Het zou zonde zijn om te zeggen; jammer, maar wij zij nu de eigenaar en jullie initiatief is niet langer nodig. Daar moesten we iets voor bedenken."

Bescheiden bedrag

Omdat de steunstichting relatief gezien een bescheiden bedrag ophaalt, was het volgens Van Veen lastig om dat in de vorm van aandeelhouderschap te gieten.

Hij verwacht dat de HEMA-fans samen goed zijn voor 'enkele miljoenen', een klein deel van de totale investering in het warenhuis. "Om iets van een verhouding aan te geven: het consortium heeft zelf 200 miljoen euro in HEMA gestoken, en er zit ook 200 miljoen aan bankfinanciering in."

Volgens Van Veen is met de obligaties 'toch een manier gevonden om de betrokkenheid van zoveel mensen te omarmen'.

Medezeggenschap

HEMA zelf laat weten blij te zijn met de gevonden oplossing. "Voor een winkel is het natuurlijk best cool als je zoveel fans hebt die zich voor het bedrijf willen hardmaken", zegt woordvoerster Frederike van Urk. "We zouden wel gek zijn als wie die fans geen plek geven. Maar aandelen uitgeven is niet zo simpel."

Wel wil HEMA de obligatiehouders straks ook iets van medezeggenschap geven. "Momenteel zitten wij met de stichting aan tafel om te kijken hoe zij kan meepraten over duurzaamheid."

Geen 'stukje Hema'

Eerste Kamerlid Mei Li Vos, een van de initiatiefnemers, bevestigt dat de steunstichting met leningenconstructie een bescheidenere rol gaat spelen dan in de oorspronkelijke opzet.

"Afgelopen jaar werd duidelijk dat er niet meer bleek in te zitten, onder meer vanwege de strengere regelgeving en toezichtkaders rond aandelen. In augustus ging de kogel uiteindelijk door de kerk. In de huidige vorm kan je niet meer spreken van deelnemers  die 'een stukje HEMA' kopen."

Dat het initiatief daarmee is gereduceerd tot een loyaliteitsprogramma, zoals hoogleraar marketing Koelemeijer zegt, vindt Vos niet. "Daarmee ben ik het niet eens. Maar ja, zij is de retaildeskundige."