Hoge Raad: bezorgers Deliveroo géén zzp'ers

Al eerder oordeelden de rechtbank en het hof hetzelfde, maar Deliveroo liet het er niet bij zitten. Nu heeft de hoogste rechter ook bepaald dat bezorgers van Deliveroo destijds geen zelfstandigen waren.

Rare constructies

"Dit is de langverwachte en zeer terechte uitspraak voor de bezorgers van Deliveroo en voor al die andere mensen die via rare constructies in schijnzelfstandigheid gedwongen zijn", zegt Zakaria Boufangacha, vicevoorzitter van vakbond FNV.

Deze uitspraak is volgens Boufangacha van veel breder belang. "Op veel meer plaatsten doen mensen werk, waarbij de afhankelijkheid groter is dan de onafhankelijkheid. Denk aan kinderopvang, omroepen, zorg en onderwijs."

'Interessante dingen'

"Ondanks dat het hier om een specifieke uitspraak gaat over de zaak tussen Deliveroo en FNV heeft de Hoge Raad wel een aantal interessante dingen gezegd in het arrest", vindt Pascal Besselink, arbeidsrechtdeskundige bij DAS.

"Namelijk dat op basis van 'alle omstandigheden van het geval' moet worden beoordeeld of sprake is van een arbeidsovereenkomst." Daar heeft de Hoge Raad een mooi lijstje voor opgesteld en dat zou wel eens bepalend kunnen zijn voor ook toekomstige geschillen tussen werknemers en werkgevers.

Werkgeversorganisatie AWVN organiseert volgende week een webinar voor haar leden, aangezien werkgevers bang zijn dat de uitspraak gevolgen heeft voor hun gebruik van flexkrachten.

Ondernemer of niet?

Volgens Margreet Drijvers, directeur van belangenorganisatie Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO), is de uitspraak juist niet zo wereldschokkend. "De Hoge Raad heeft eigenlijk alles bij het oude gelaten. Er is niet een nieuw criterium ingebracht voor wanneer er al dan niet sprake is van een arbeidsovereenkomst." Daarom denkt Drijvers dat er niet meteen sprake zal zijn van grote gevolgen voor andere sectoren.

PZO pleit er al langer voor om een ondernemerschapscriterium mee te nemen in de beoordeling van (schijn)zelfstandigheid. "Hoe zet iemand zichzelf in de markt? Bij Deliveroo was het evident dat het niet om ondernemers ging, het waren mensen met een bijbaantje." Drijvers hoopt dat het kabinet dit criterium zal meenemen in toekomstige wetgeving.

Op dit moment ontbreken duidelijke regels omtrent de inzet van zzp'ers. Wanneer is iemand écht een zelfstandige en wanneer is de zzp-constructie vooral een manier om als werkgever bepaalde plichten te ontwijken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het doorbetalen bij ziekte, of het uitkeren van vakantiegeld.

(Schijn)zelfstandigheid

Bij schijnzelfstandigheid hebben werknemers in feite weinig in te brengen. Zo kunnen ze niet tot amper hun eigen tarieven, werktijden of andere voorwaarden bepalen. Voor bedrijven is de zzp-constructie juist handig: ze hoeven zich niet aan de cao's te houden en bijvoorbeeld ook geen sociale premies te betalen.

Omdat de regels onduidelijk zijn, treedt de Belastingdienst niet op als bedrijven niet helemaal netjes werken. Momenteel werkt het kabinet wel aan scherpere wetgeving, maar het kan nog minstens twee jaar duren voordat de Belastingdienst daarmee uit de voeten kan.

Nu ingrijpen!

Vakbond FNV vindt dat de overheid nu moet in grijpen. "De Wet DBA, die schijnzelfstandigheid moet tegengaan, wordt al jaren niet gehandhaafd door de overheid", zegt Boufangacha. "Wij roepen Den Haag op om nu echt in actie te komen, want de constructies van vergelijkbare bedrijven, zoals Uber en Temper, zijn niet goed voor de medewerkers én niet goed voor de arbeidsmarkt en de samenleving als geheel."

'Teleurstellend'

Deliveroo ging in cassatie tegen de uitspraak van het Hof. Vorig jaar november, tijdens het cassatieproces, vertrok het bedrijf uit Nederland. De 9000 bezorgers kregen toen een vertrekpremie. Het vertrek had verder geen gevolgen voor de rechtszaak, want Deliveroo had het de cassatie niet ingetrokken.

Deliveroo is verrast door de uitspraak van de Hoge Raad, aldus hun advocaat Laurens de Graaf. "Met name omdat de Hoge Raad hiermee lijkt af te wijken van zijn eerdere rechtspraak over de vraag wanneer er sprake is van een arbeidsovereenkomst, waarop Deliveroo heeft vertrouwd."

Decennia eerder oordeelde de Hoge Raad namelijk dat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst als een werknemer zichzelf vrij kan laten vervangen door iemand anders. Bezorgers van Deliveroo konden dit doen.

"Deliveroo vindt de uitspraak van de Hoge Raad teleurstellend", zegt advocaat De Graaf. Volgens het bedrijf wordt te weinig rekening gehouden met de mate van flexibiliteit die bezorgers bij hen hadden