'Can I help you?' wordt steeds normaler door personeelstekort

Supersnel scant de caissière van de Lidl-supermarkt in Breda alle boodschappen. Bliep, bliep, bliep. Tot zover niks opmerkelijks, maar als de wat oudere klant vraagt of het statiegeldbonnetje goed gescand is, gaat het mis.

Het kassameisje mompelt iets onverstaanbaars en wijst naar een button op haar werkkleding, waarop een Engelse vlag staat. Ook simpele kassataal of woorden als 'geld' en 'contant', begrijpt ze niet. Het leidt tot moeizame communicatie met met name de oudere klanten van dit filiaal die soms geen Engels spreken. "Sorry. No Dutch", zegt ze.

Een Nederlandstalige collega schiet haar te hulp en beantwoordt de vragen van de klanten. "Er werken hier meerdere buitenlandse werknemers", vertelt ze desgevraagd.

Uitzonderlijke situatie

Cijfers over het aantal niet-Nederlandse medewerkers heeft de supermarktketen echter niet. "Vanwege ons diversiteitsbeleid en vanwege de huidige arbeidsmarkt nemen wij in bescheiden mate Engelstalige medewerkers op in onze organisatie",  aldus een woordvoerder van Lidl die aangeeft dat ook bij interne communicatie Engels deels de voertaal is.

"In verband met klantvriendelijkheid hebben wij wel de voorkeur dat we onze klanten in het Nederlands te woord kunnen staan. Echter, in een uitzonderlijke situatie is dit niet het geval."

Bij McDonald's is de kans dat je door een Engelssprekende medewerker wordt geholpen aan de balie behoorlijk groot. "Met de toename van het aantal inwoners in Nederland met een niet-Nederlandse achtergrond, is het ook zo dat er meer mensen met buitenlandse roots bij ons werken", laat de fastfoodketen weten. Het is wel afhankelijk van de locatie. "Waar meer Engelstalige mensen in de buurt van een restaurant wonen of studeren werken vaak ook meer Engelstalige collega's in onze restaurants."

Taallessen voor personeel

Arbeidsovereenkomsten worden sinds kort bij McDonald's ook in het Engels aangeboden, de vacaturewebsite wordt op dit moment in het Engels vertaald en een deel van de meerdaagse trainingen voor leidinggevenden op het hoofdkantoor in Utrecht wordt de komende tijd in het Engels aangeboden.

"We proberen ons zo steeds aan de behoeften aan te passen. Wij bieden ook taallessen aan."

Badmeester uit Oekraïne 

Bij de Hilversumse zwemschool De Winter Sport werken sinds kort enkele badmeesters uit Oekraïne. "Zij hebben zichzelf hier gemeld. Ze wilden heel graag werken en hadden ervaring met het geven van sportlessen", aldus zwemschooleigenaar Shiva de Winter die blij is met zijn nieuwe medewerkers. Je wilt gemotiveerde mensen aan het bad hebben staan en zij waren echt heel gemotiveerd, legt hij uit.

"Ze leren ook in rap tempo Nederlands. De toezichthouders hoeven niet per se Nederlands te spreken, maar de zwemdocenten wel. Die lopen nu mee met een Nederlandse docent zodat ze de zwemtermen onder de knie krijgen."

Bad sluiten

Bij de zwemschool staan meerdere vacatures open. Als deze medewerkers zich niet hadden gemeld, had De Winter het bad mogelijk op sommige uren met vrij zwemmen moeten sluiten of had de zwemschool  minder zwemles kunnen geven.

"Het tekort aan zwemdocenten is ook een landelijk probleem, daardoor lopen op sommige locaties de wachtlijsten op. Tijdens de coronacrisis zijn veel medewerkers uitgestroomd, die zijn iets anders gaan doen." 

Nieuwe instroom is dus belangrijk, aldus De Winter. "Het belangrijkste is dat iemand goed kan lesgeven aan kinderen, want dat is echt een vak apart. Goede communicatieve vaardigheden zijn het belangrijkste. Je moet de stof over kunnen brengen. Dat het dan niet in vlekkeloos Nederlands is, is niet erg."

Balans

Ook bij het oer-Hollandse HEMA werken meer Engelstalige medewerkers dan een paar jaar geleden, maar het bedrijf houdt geen aantallen bij, aldus een woordvoerder. "Het gebeurt met name in de steden. Nederland is een heel divers land. We willen een afspiegeling zijn van de maatschappij en er zijn voor iedereen. Dat betekent dat we open staan voor Engelssprekende medewerkers."

Per winkel en per medewerker wordt bepaald waar zij worden ingezet. Alleen bij de vulploeg of ook bij de kassa of taartenafdeling? Tegelijkertijd wil het bedrijf rekening houden met klanten die geen Engels spreken. "Om die reden zorgen onze filiaalmanagers ervoor dat er een goede balans is tussen Nederlands- en Engelssprekende medewerkers. En je ziet dat er in de steden meer Engelssprekende klanten zijn en dus ook meer Engelssprekende medewerkers." 

Vacatures worden alleen in het Nederlands opgesteld, tenzij het om hele specifieke functies gaat. Bijvoorbeeld in tech. Het bedrijf biedt ook geen Nederlandse les aan. "Maar je ziet dat het buitenlandse personeel veel van de Nederlandse taal oppikt door het contact met collega's en klanten."

437.000 vacatures

Er is nog altijd een groot tekort aan personeel. Eind maart stonden 437.000 vacatures open, becijferde het CBS. Tegenover elke 100 werklozen stonden in het eerste kwartaal 122 vacatures. Driekwart van de ondernemers heeft er last van. Ruim 40 procent ervaart het tekort ook als voornaamste belemmering in de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld omdat ze 'nee' moeten verkopen aan klanten. Ondernemers in de horeca en de detailhandel ervaren het vaakst een personeelstekort.

Toch is het personeelstekort niet de belangrijkste reden om medewerkers die geen Nederlands spreken aan te nemen, aldus winkelketen Zeeman. "Onze drijfveer om hiervoor open te staan is inderdaad de krapte op de arbeidsmarkt, maar meer nog onze wens voor diversiteit en natuurlijk onze sociale rol in de maatschappij."

Perfect Nederland als eis laten vallen

Met name in de grotere winkels waar meerdere werknemers werken, heeft Zeeman de taaleis laten vallen. "We hebben veel winkels waar in een kleine bezetting wordt gewerkt. Daar moet iedere medewerker ook kassa kunnen draaien zodat anderen pauze kunnen houden, en dan is Nederlands spreken wel gewenst."

In de grotere winkels zijn er meer mogelijkheden en is de winkelketen 'meer open gaan staan' voor kandidaten met een achterstand tot de arbeidsmarkt, zoals ook een taalachterstand. 

De winkelketen werft echter alleen in het Nederlands voor de winkels. Anders is dat voor de logistieke functies. "Bij het distributiecentrum in Alphen aan den Rijn werken wij heel veel met niet-Nederlands sprekende collega's. Deze vacatures staan daarom ook in het Engels online. We kijken daar ook of we via het sociaal werkbedrijf, Rijnvicus, weer taalcursussen kunnen bieden."

Ook verschuiving op hoofdkantoor

Ook op het hoofdkantoor van Zeeman is een verschuiving te zien. "Hier is heel vaak de Nederlandse taal nog vereist, maar ook hier zien we een verschuiving. Ook hier is de reden niet zozeer de krapte op de arbeidsmarkt, maar vooral het feit dat we in acht landen winkels hebben, en daarmee, en met onze klanten in die landen, communiceren."