Zo werkt het ECB-steunprogramma van 750 miljard euro

1. Wat heeft het opkoopprogramma met de coronacrisis te maken?

Alles. Vanwege het coronavirus nemen steeds meer Europese overheden maatregelen om de gevolgen van het virus te beperken. Overheden besluiten bijvoorbeeld om kleinere en middelgrote bedrijven, mkb-bedrijven, te steunen. Ook komt er financiële hulp voor zzp'ers en mensen met een nulurencontract. Al die maatregelen kosten wel geld.

2. Geeft de ECB dat geld aan overheden?

Nee, er zit een stap tussen. Het idee is dat overheden om hun stijgende uitgaven te kunnen financieren obligaties uitgeven en dat deze uiteindelijk door de ECB worden gekocht.

Overheden kunnen zo hun extra uitgaven doen zonder dat ze er voor worden gestraft op de financiële markten, legt Bert Colijn, senior-econoom eurozone bij ING Bank, uit. Meer vraag naar geld betekent normaal gesproken een hogere prijs (rente) en dat zou het voor de verschillende landen duurder maken om geld te lenen waarmee zij de extra uitgaven kunnen financieren. 

3. Waarom geeft de ECB het geld niet meteen aan overheden?

De overheden zullen hun obligaties moeten plaatsen bij beleggers, na korte tijd mag de ECB de obligaties van die beleggers kopen. Als de ECB rechtstreeks geld zou overmaken aan overheden, dan zou dat monetaire financiering zijn. En dat mag de ECB niet doen.

Monetaire financiering kan immers leiden tot oplopende inflatie en mensen kunnen het vertrouwen in de ECB kwijt raken zodat ze hun geld naar buiten de eurozone brengen. Verder is er als de centrale bank geld overmaakt naar overheden, geen druk op regeringen om noodzakelijke, pijnlijke hervormingen door te voeren.

Als overheden hun obligaties in eerste instantie aan beleggers weten te verkopen, dan is duidelijk dat er in de markt genoeg vraag naar is.

4. Gaat de ECB obligaties opkopen van alle eurolanden?

Ja, het hulpprogramma is voor alle eurolanden, maar niet van alle eurolanden zal voor hetzelfde bedrag aan obligaties worden gekocht. Daarbij wordt gekeken naar de verdeling van het kapitaal in de ECB. Die is ruwweg gebaseerd op de grootte van de verschillende economieën. Er zullen dus meer Duitse obligaties worden gekocht dan Luxemburgse.

5. Ook van de Grieken?

Ja, de ECB gaat zelfs weer obligaties van Griekenland kopen. Dat kon een tijdje niet, omdat die niet aan bepaalde criteria van de ECB voldeden. Maar het coronavirus raakt alle landen en dus is de centrale bank coulant met het toepassen van de eigen regels.

6. De problemen met corona zijn toch het grootst in Italië?

Inderdaad, Italië zal waarschijnlijk de grootste behoefte hebben aan geld. De ECB kan tijdelijk afwijken van de verdeelsleutel. En zal dus tijdelijk een groter deel van het geld waarvoor het staatsleningen koopt aan Italiaanse leningen kunnen besteden.

Uiteindelijk zal het opkoopbedrag wel weer overeen moeten komen met de grootte van de economie.

7. Wat nu als die 750 miljard euro niet genoeg is?

Voorlopig is het bedrag genoeg, denkt Aline Schuiling, eurozone-econoom bij ABN Amro. Zij denkt dat de verschillende landen in eerste instantie voor 360 miljard euro aan extra uitgaven zullen willen financieren.

En de ECB zegt met opkopen te zullen stoppen als de coronacrisis voorbij is. Het programma kan dus ook langer worden voortgezet. De ECB zegt verder bereid te zijn de omvang van het opkoopprogramma uit te breiden, als dat het nodig is.

8. Koopt de ECB alleen overheidsobligaties?

Nee, er zullen onder dit programma ook bedrijfsobligaties en kortlopende leningen van bedrijven worden gekocht, maar in de meerderheid zal het gaan om staatsleningen, aldus Elwin de Groot, eurozone-strateeg bij Rabobank.