Online huisarts 'enige optie' voor groeiend aantal patiënten
Op veel plekken in Nederland is er een nijpend tekort aan huisartsen. Huisartsencollectief Arene haalt druk van de ketel met online consulten. Alleen als het moet, word je doorverwezen naar een praktijk. Het is nu al de realiteit voor duizenden patiënten en het bedrijf ziet mogelijkheden om landelijk uit te breiden.
Overbelaste huisartsen in Zevenbergen bij Moerdijk sloegen vorig jaar alarm over de komst van een nieuwbouwwijk met duizenden nieuwe inwoners. Praktijken zitten vol en nemen geen nieuwe patiënten meer aan. Nieuwkomers die er een praktijk willen starten, hebben zich nog niet gemeld.
De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) ziet steeds meer praktijken met een patiëntenstop. De tekorten zijn volgens hen structureel. Als er niets gebeurt, nemen ze ook toe, zo blijkt uit een rapport van Nivel en een meer recente prognose van ABN Amro.
Dat komt onder meer door de vergrijzing en omdat veel artsen met pensioen gaan en anderen vaker parttime willen werken.
Online operatie
Huisartsencollectief Arene hoopt de trend te keren met een volledig online operatie, vertellen initiatiefnemer en huisarts Yvonne Maat, interim-directeur Tom Kliphuis en woordvoerder Sijmen Veenstra in gesprek met RTL Z.
Inmiddels staan er een kleine honderd patiënten uit de nieuwbouwwijk in Zevenbergen ingeschreven bij de dienst, in elk geval totdat er weer ruimte is bij een praktijk in de buurt, maar permanent mag ook.
'Huisarts om de hoek niet haalbaar'
De werkwijze is nog pril, benadrukken ze. In Zevenbergen wordt met een relatief kleine groep patiënten getest. Ook in Bergen op Zoom en Druten gebeurt dat met respectievelijk tweehonderd en honderd patiënten. "Een huisarts om de hoek is niet meer voor iedereen vol te houden", zegt Veenstra.
Arene richt zich sinds 2020 daarom op de zorg voor migranten en de grote groep vluchtelingen uit Oekraïne. Inmiddels komen daar dus ook anderen bij en telt de dienst zo'n 10.000 ingeschreven patiënten.
Er zit meer in het vat, want Arene hoopt uiteindelijk ook patiënten die wel een huisarts hebben, te bedienen. Al wil het bedrijf daar nog niet al te veel over kwijt. Het doel: huisartsen ontlasten.
Het gaat om een online service naast de huisarts, vooral voor de eenvoudigere verzoeken. "Arene wordt je tweede huisarts", zegt Kliphuis, voormalig ceo van zorgverzekeraar VGZ. Dat wordt nu getest, samen met een verzekeraar, waar Arene net als andere huisartsen de kosten declareert.
'80 procent digitaal afgehandeld'
Patiënten van Arene kunnen via een app hun informatie inzien, berichten versturen en videoconsulten inplannen. "Pas daarna wordt iemand zo nodig doorverwezen naar een fysieke huisarts", zegt Maat. Arene zoekt dan een huisarts in de buurt.
Volgens Maat kan 80 procent van de klachten digitaal worden afgehandeld, ook omdat de freelance huisartsen van Arene zelf recepten kunnen uitschrijven en toegang hebben tot medische dossiers. Zo’n 20 procent moet toch langs bij een fysieke huisarts.
Arene werkt hiervoor samen met zo’n honderd praktijken, zodat mensen niet worden geweigerd. Praktijken ontvangen daarvoor een zogenoemd passantentarief.
Bianca is patiënt bij Arene: 'Fijn, maar liever fysiek'
Huisartsen in Druten nemen geen nieuwe patiënten meer aan, vertelt bewoner Bianca Van Slangen. "Ik ben blij dat ik via Arene wel een huisarts heb", zegt ze, al is dat niet ideaal.
"Uiteindelijk gaat het altijd via een omweg: je moet je eerst online melden, Arene maakt de beslissing of je naar een echte huisarts mag."
'Geen vervanging voor de echte huisarts'
Digitale tools hebben de laatste jaren een vlucht genomen in de sector, zegt de LHV. "Ze zijn een waardevolle aanvulling, maar geen vervanging voor het contact met de eigen huisarts en niet voor alles en iedereen geschikt", zegt een woordvoerder. Ook andere artsen en patiëntenorganisaties die RTL Z sprak onderschrijven dat.
Mogelijkheden zoals videobellen zijn uiteindelijk vooral effectief als aanvulling op een bestaande relatie tussen arts en patiënt en geschikt voor makkelijke, niet-urgente verzoeken, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Maastricht.
Daarbij moet volgens de LHV ook rekening worden gehouden met de (digitale) vaardigheden van mensen. Een grote groep mensen is onvoldoende in staat om alles online te kunnen vinden en begrijpen, zegt de woordvoerder. "Ook voor die patiënten moet je toegankelijk zijn."
"De kwaliteit van de zorg moet altijd voorop staan en de huisarts hoort geen verdienmodel te zijn", zegt Tijmen Hendriksen, woordvoerder van de Patiëntenfederatie Nederland. Met de krapte zijn er volgens hem ook cowboys op de markt gekomen: commerciële bedrijven die het minder nauw nemen met de regels.
Iets dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ook onderzoeken, na een groeiend aantal klachten van patiënten. Bedrijven zoals Co-med en Centric Health nemen veel praktijken over, maar zijn daarna nauwelijks bereikbaar en zouden vooral uit zijn op winst.
'Innovatie nodig'
"Tegelijkertijd kun je niet alle bedrijven over één kam scheren", zegt Hendriksen. "De manier van huisarts zijn is veranderd en nieuwe initiatieven kunnen met de juiste wet- en regelgeving complementair zijn aan de huisarts." Er zijn meer online initiatieven, zoals Flexdokters en Spreekuur.nl.
Arene zelf hoopt dat vooral te zijn, benadrukken de bedenkers. Mensen die hun huisarts niet kunnen bereiken of die er überhaupt geen hebben is gewoon geen optie. "Wij zijn maar een deel voor de oplossing", zegt Maat. En ook achter dat scherm zit een persoon: "De afstand tussen arts en patiënt is echt niet zo groot."
Een paar weken wachten voor je bij je huisarts terecht kunt? Het gebeurt steeds vaker.