Huisartsen lopen over, dus ze protesteren: 'De drukte is extreem'

'Dit red ik geen twintig jaar meer'

Huisarts Jeroen Smeets (45) werkt in Gezondheidscentrum Heer in Maastricht. 

"Er is een grote administratiedruk, we moeten zo veel formulieren invullen, verklaringen maken. Vanochtend nog: een patiënt moest naar het ziekenhuis. Maar ze was niet mobiel genoeg, dus er moet een ambulance komen. 'Dan moet je even de huisarts bellen om dat te regelen', zei het ziekenhuis tegen haar. En ik snáp het, want de ziekenhuizen lopen ook over, maar dat betekent wel weer twintig minuten meer regelwerk voor mij.

Ik werk nu zestien jaar in deze praktijk, ben wel wat gewend, maar op deze manier houd ik het niet nog twintig jaar vol. En dan zitten wij nog met z'n vieren in een praktijk, hè. Ik zie collega’s van duopraktijken die 's zomers maar één weekje op vakantie kunnen.

We hebben meer tijd voor de patiënt nodig en zouden minder tijd kwijt moeten zijn aan al die administratieve rompslomp. Het gaat om de mensen, niet om papier. Het is ook pittiger door een groot tekort aan assistenten en praktijkondersteuners – dat werk komt dan ook op ons bordje terecht. Ik hoop dat deze week de politiek beter gaat nadenken. Als we deze laagdrempelige, goede en gratis zorg in de lucht willen houden, dan moeten er echt dingen veranderen."

'Ik vind dit echt heel erg'

Leonoor Zwaag (32) werkt als doktersassistente bij een praktijk in Alkmaar.

"Soms kom ik thuis na een werkdag en dan denk ik: heb ik die mevrouw wel teruggebeld? Heb ik dit en dat goed afgerond? Vaak is het antwoord  'ja', maar het feit dat ik er zo mee bezig ben, is een teken dat het te druk is. De telefoon staat roodgloeiend. Vooral nu de lockdowns voorbij zijn, bellen mensen op, en dan meteen voor drie vragen, alsof ze het hebben opgespaard. Ze willen allemaal snel geholpen worden en zijn ook mondiger.

Het gros van de dag ben ik bezig met het beantwoorden van de telefoon. Er blijft bij bijvoorbeeld uitstrijkjes, hartfilmpjes en bloeddrukmetingen weinig tijd over om genoeg aandacht te geven aan de patiënt. Dat voelt heel vervelend, want om die mensen ben ik dit werk gaan doen.

Gelukkig heb ik een uur per dag pauze. Even op adem komen, eten, een wandelingetje maken. Het is moeilijk om die telefoon los te laten, het liefst wil ik iedereen metéén helpen, maar ik weet ook: als wij omvallen, dan hebben we een nog groter probleem.

Er zijn publiekscampagnes nodig, laat mensen zien wat we doen. En we moeten mensen informeren over wanneer ze wel en niet naar de huisarts kunnen. Dat is het moeilijke: je wil aan de ene kant onze zorg niet té laagdrempelig maken, zodat iedereen voor elk wissewasje langskomt. Maar je wil ook juist laagdrempelig blijven: dat is de kracht van ons vak. En die laagdrempeligheid, die staat onder druk. Dat vind ik heel erg."

'Er is een hoop veranderd in de zorg'

Stan van den Buijs (59) werkt als huisarts in IJmuiden.

"De werkdruk in ons vak is hoger dan pakweg tien, twintig jaar geleden. Er is een hoop veranderd in de zorg. Wij zien een afspiegeling van de problemen in de maatschappij terug in onze spreekkamer. Door de lange wachttijden in de ggz, zien wij bijvoorbeeld meer mensen met psychische problemen. We krijgen ook meer met dementiezorg te maken. En nadat de decentralisatie in de jeugdzorg is mislukt, kloppen de gezinnen massaal bij ons aan. Dat alles maakt dat onze zorg steeds complexer wordt.

Er is een groot personeelstekort in de zorg, maar wij kunnen het niet oplossen, we kunnen het alleen aankaarten. Ik doe dit inmiddels tientallen jaren, ik kan het goed aan, ik hou van dit vak, maar wat ik heel erg vind is dat ik jonge huisartsen zie afhaken. Die willen geen eigen praktijk meer, of die verlaten het huisartsenvak helemaal vanwege de werkdruk. Die landelijke tendens vind ik zorgelijk, want dat maakt het probleem alleen maar groter.

Het beroep moet aantrekkelijker gemaakt worden, en de problemen bij andere sectoren binnen de zorg moeten ook serieus worden genomen. Deze noodkreet uit het veld moet worden gehoord."

Wat is er aan de hand? 

Huisartsen demonstreren de hele komende week tegen de vele extra taken die zij op hun bord krijgen. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) verwacht aanstaande vrijdag tussen de 5000 en 10.000 huisartsen, doktersassistenten en praktijkondersteuners op het Malieveld in Den Haag. 

Ook in de praktijken zal iets te zien zijn. Zo worden video's getoond in wachtkamers en posters opgehangen om aandacht te vragen voor de druk in de huisartsenzorg. Patiënten krijgen deze boodschap te horen als ze bellen, ze worden opgeroepen om de acties te steunen via een voorbeeldbrief aan minister Ernst Kuipers (Gezondheidszorg).

'Waar halen we de tijd vandaan?'

Huisarts Lucas Fraza (58) werkt met zeven collega’s in een praktijk in Hilversum.

"Als andere zorgverleners overlopen, dan doen wij dat ook. Er zijn steeds meer mensen die korter worden behandeld in ziekenhuizen door lange wachtrijen, waardoor ze eerder en sneller bij ons komen met klachten. Ouderen wonen langer thuis door een gebrek aan plekken in verzorgingshuizen – voor hen zijn wij de eerste vraagbaak. Er is een tekort aan deskundigheid in de geestelijke gezondheidszorg: iedereen die op een wachtlijst staat, klopt bij ons aan. Jeugdzorg: zelfde liedje. Dat maakt onze zorg complexer. 

Bovendien is veel van onze administratie onnodig, ingewikkeld en tijdrovend, waardoor er nog minder tijd is voor de patiënt. Vanuit alle sectoren denken ze: dit is een klein taakje, dat kan de huisarts er nog wel bij doen. Helpen bij zuurstoftoevoer bij thuisliggende coronapatiënten? Moeten wij doen. Begeleiden bij thuischemo? Idem. Allemaal mooi, maar waar halen wij de tijd vandaan?  

Het personeelstekort is een structureel probleem, Covid heeft er een vergrootglas op gelegd. Die stapeling van vragen en wensen maakt het te druk voor het leveren van goede zorg. In onze beroepsgroep zitten weinig klagers, maar ik maak me wel zorgen over de toekomst van goede huisartsenzorg. Ik zie worstelende collega's en jonge huisartsen die al afhaken. We moeten voorkomen dat de huisarts verzuipt door bureaucratie en een teveel aan verwachtingen."