Millennials en burn-outs: echt wel zo uniek?
De twintigers en dertigers van nu hebben het zwaarder dan hun ouders en grootouders, hoor je vaak. Ze zouden meer dan eerdere generaties last hebben van prestatiedruk en keuzestress. Maar hebben zij het eigenlijk wel echt zwaarder? Of is het een probleem van alle tijden?
Er verschijnen al langer stukken over millennials en hun burn-outs: 'Millennial Burnout Syndrome' of 'Why Millennial Women Are Burning Out At Work By 30'. Ze schetsen een zorgwekkend beeld van een generatie (geboren tussen 1980 en 1995) die slachtoffer is geworden van de bittere druk om altijd maar te moeten presteren. Dan hebben ouderen het een stuk beter gehad vroeger, is de toon.
Van de hele groep millennials zijn geen cijfers bekend, maar uit CBS-cijfers blijkt dat een op de zeven mensen tussen 25 en 35 jaar oud vorig jaar burn-outklachten had. Gegevens van voor 1997 ontbreken - voor die tijd was er nog geen meetinstrument voor burn-outs - maar na die periode is er sprake van een licht stijgende trend onder het aantal jongeren met klachten.
Zijn ze gevoeliger voor burn-outs?
Wie terugkijkt in de geschiedenis, ziet dat de meeste jongeren het in eerdere decennia ook lastig hadden. Toon Taris, hoogleraar Arbeids- en organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht, markeert het als een leeftijdsprobleem. "Op een gegeven moment wordt je ouder en moet je werken voor je geld. Dat valt dan tegen. Ik kwam op de arbeidsmarkt in de jaren tachtig en mijn generatie dacht ook dat alles moest kunnen. Datzelfde probleem zie je nu terugkeren bij de millennials."
Er is in dat opzicht dus ook geen reden om speciaal op jongeren te focussen, zegt hij. "Jongeren hebben net zo veel last van slechte werkomstandigheden, werkdruk, etc als anderen. Ze zijn ook niet verwender of meer overbelast."
Hoe zit het met andere generaties?
Maar waarom stijgt het aantal jongeren met een burn-out dan rond de eeuwwisseling? Misschien waren ouderen vroeger wel de uitzondering, zegt Taris. Hij wijst daarbij op een bijzondere ontwikkeling: voor 2002 leverde de diagnose 'burn-out' een WAO-uitkering op. Het gevolg: de stempel was een gemakkelijke uitweg voor werkgevers die oudere werknemers kwijt wilden. "Je ziet dat het percentage opgebranden onder oudere werknemers sindsdien ongeveer hetzelfde is als onder jongere werknemers."
De hoogleraar blijft daarom nuchter onder alle berichten. Zijn verklaring is misschien niet zo sexy, maar zou eigenlijk best logisch kunnen zijn: "In je hele leven leef je van crisis naar crisis, als je daar gevoelig voor bent. Je komt van school, werkt vier á vijf jaar voordat je een baan vindt die bij je past, twijfelt of je kinderen neemt en vraagt je daarna af hoe je je carrière weer uit het slop haalt."
Artikel loopt door onder de grafiek.
Zijn millennials narcistisch?
Het is moeilijk om een onderscheid te maken tussen millennials en eerdere generaties, bevestigt ook Jan Derksen, hoogleraar klinische psychologie en psychotherapie en zelfstandig psycholoog. "Het is een subgroep en dan is het moeilijk om te generaliseren."
Hij ziet wel duidelijk verschil. "Deze generatie twintigers is met trotse gevoelens opgevoed. De ouders van de na-oorlogse generatie hadden deze gevoelens ook, maar hielden ze meer voor zichzelf. Millennials zijn veel meer verwend." Twintigers van nu kampen met de gevolgen van social media en de narcistische maatschappij, signaleert hij.
Hebben ze last van keuzestress?
Opvallend is dat het aantal burn-outs sinds 2004 is gestegen, precies in het tijdperk waarin ook internet een grote vlucht nam. Bewijs dat dat daadwerkelijk de oorzaak is, ontbreekt. Derksen ziet in zijn praktijk een duidelijk onderscheid met eerdere generaties en zegt over de stijging van het aantal jongeren met een burn-out: "Ze hebben last van keuzestress. Mensen kunnen maar drie of vier keuzes aan, anders worden ze dol. Daardoor gaan ze oppervlakkiger leven en hebben ze minder contact met diepere gevoelslagen. Ze schaatsen als het ware over het ijs heen en raken daardoor meer onthecht. Daar ontstaat een probleem."
Om toch weer 'ouderwets' contact te hebben, zoekt de groep verbinding via sociale media. "Daardoor mis je dingen. Op social media wordt een ideaalbeeld geschetst waarin iedereen het naar zijn zin heeft. "De werkelijkheid staat daar ver vanaf. Mijn zorgen zijn daarom behoorlijk groot", zegt Derksen. "Millennials worden voor het eerst geconfronteerd met technologische vernieuwing en narcistische thema's, en zijn opgevoed alsof het tropische vissen zijn die in de Noordzee terecht zijn gekomen. Ze kunnen slecht tegen krenking en achteruitgang en hun droom valt in diggelen als ze op de arbeidsmarkt terecht komen."
Ligt het aan de opvoeding?
In zijn kliniek ziet Derksen patiënten die "niet meer vooruit komen en durven". "De wereld begint geleidelijk aan door te dringen en is te hard. Het is te sadistisch voor ze, want het werkelijke leven is te ver verwijderd van wat ze als kinderen voorgespiegeld krijgen." Hij pleit daarom voor een opvoedingscampagne, waarin jonge ouders geholpen worden om kleine kinderen beter te leren hechten. "Daarvoor moeten duizenden studies op dit gebied in opvoedingstips omgezet worden. Consultatiebureaus zouden daarin kunnen begeleiden."
Taris betwijfelt of de opvoeding aan de basis ligt van de burn-outs bij jongeren. "Je kunt net zo goed stellen dat jongeren vroeger meer ontzien werden door hun werkgevers; misschien werd er destijds wel meer rekening gehouden met hun gebrek aan ervaring en mochten ze zich nog rustig ontwikkelen tot volwassen werknemers. Wellicht moeten ze nu - bijvoorbeeld door de toegenomen concurrentie en globalisering - ogenblikkelijk heel productief zijn. Lastig als je niet de kans krijgt om 'in je baan te groeien', dat levert vast veel stress op."
En nu?
Wat er ook aan de burn-outs van millennials ten grondslag ligt, over één ding is iedereen het eens: het is nooit prettig.
De belangrijkste tip van Taris: zorg voor voldoende rust. "Je ziet dat mensen die werk en privé duidelijk scheiden, minder vatbaar zijn voor overspannenheid. Door de huidige technologie wordt het steeds lastiger om los te komen van het werk. Let er daarom op dat je echt tijd neemt om te herstellen: ga sporten of kijk een film, maar beantwoord ondertussen geen mailtjes van werk."
Meer op rtlz.nl: