Meer aandacht voor werkgeluk en werk-privébalans in cao's in 2019
In de onderhandeling over cao's gaat het nog steeds vooral over hogere lonen. Maar er is ook meer aandacht gekomen voor een betere balans tussen werk en privé, constateert werkgeversorganisatie AWVN in een analyse van 2019. Al is dat nog niet voor iedereen weggelegd.
In cao's gaat het anno 2019 vaker over meer vrije tijd, ontwikkeling en betere verlofregelingen. Zo gaan de medewerkers van Achmea van een 36-urige werkweek naar een 34-urige, mét behoud van salaris.
In de gehandicaptenzorg hebben medewerkers het recht om onbereikbaar te zijn op vrije dagen. En bij ING experimenteren ze met 'unlimited holidays' en een budget om meer voldoening uit je werk te halen. Het zijn een paar opvallende cao-afspraken die dit jaar werden gemaakt.
Daarmee lijkt er meer aandacht te komen voor het privéleven van de werknemer. Een trend wil werkgeversorganisatie AWVN het nog niet noemen, omdat er geen cijfers zijn om dat te staven. Maar er is zeker meer aandacht voor zaken als verlof en werkgeluk, zegt de organisatie, die het cao-jaar 2019 evalueerde in een rapport.
Trendsetters
"Bedrijven zoals Achmea kunnen trendsetters zijn", zegt woordvoerder Jannes van der Velde. "We denken ook dat dit soort kwalitatieve afspraken in de toekomst vaker zullen worden gemaakt. Maar de arbeidsmarkt is werknemers op dit moment ook gunstig gezind."
Als de economie afkoelt, kan de aandacht voor thuis zomaar op een lager pitje worden gezet. Dit soort afspraken worden volgens AWVN vooral gestuwd door de krappe arbeidsmarkt. "Een moderne werkgever kijkt verder dan het salaris. Die wil mensen aan zich binden op een duurzame manier", aldus Van der Velde.
Leven wordt ingewikkelder
De aandacht voor privé is iets van nu; het onderwerp leeft, merkt de AWVN. Ook omdat werknemers er vaker om vragen. "Het leven wordt steeds ingewikkelder, we hebben een gezin met soms meerdere banen en (mantel)zorgtaken", zegt Van der Velde. "En die vergrijzing wordt de komende tijd niet minder."
En dat zien we terug in cao's. "De werk-privébalans komt vooral tot uitdrukking in nieuwe verlofregelingen", zegt Van der Velde. Bij Phillips mogen werknemers sinds dit jaar bijvoorbeeld 'welzijnsverlof' opnemen: een keer in de vijf jaar een betaalde 'sabbatical' van vijf weken.
Bij dochterbedrijf Signify ben je vrij op je doordeweekse verjaardag. En in de GGZ krijgen sommige medewerkers die werken op arbeidsintensieve afdelingen extra 'herstelverlof'.
Schepje op geboorteverlof
Sommige bedrijven doen zelfs nog een schepje bovenop het geboorteverlof: die laten het bijvoorbeeld eerder ingaan dan wettelijk is afgesproken of vullen de uitkering van zwangeren aan. Zo vult pensioenbedrijf APG de zwangerschapsuitkering van 70 procent van het dagloon aan tot 100 procent, en krijgen werknemers bij banken twee weken betaald verlof als hun partner een kindje krijgt.
Toch gelden dit soort cao-afspraken lang niet voor iedereen en lijken ze meer uitzondering dan regel. Overigens staat lang niet alles op papier en worden veel afspraken tussen werkgevers en -nemers onderling gemaakt volgens AWVN. Werkgevers willen daarmee volgens Van der Velde flexibel blijven en niet teveel tornen aan de bedrijfsvoering.
Dertigurige-werkweek
Om die reden zijn veel werkgevers ook geen voorstander van een 30-urige werkweek, zoals CNV recent voorstelde, zegt hij. Volgens de vakbond zitten veel werknemers 'knel tussen werk, privé en andere verplichtingen'. Daarom wil de vakbond zich hard maken voor minder werkuren in de week. Het zou leiden tot minder ziekteverzuim en een betere balans.
Volgens werknemersvakbond CNV zijn er daarom ook meer bedrijven die nadenken over hoe ze die balans kunnen vormgeven. Zo koos Achmea dus al voor een werkweek van 34 uur, en werd dat bij vervoerbedrijf HTM 35 uur. "Maar dat zijn nog wel uitzonderingen", zegt een woordvoerder van CNV in een reactie.
Focus op lonen
Ook bij FNV maken ze zich hard voor die balans, zegt woordvoerder Silvia Pilger. Zo werd er flink onderhandeld voor het recht op onbereikbaar zijn in de thuis- en gehandicaptenzorg. "Maar zo lang we ons daar aan de onderhandeltafel sterk voor moeten maken, doen werkgevers eigenlijk nog te weinig", zegt ze.
AWVN ziet het onderwerp ook geen sneltreinvaart lopen. Vooral omdat de focus aan de onderhandeltafel nog altijd ligt op de lonen, getuige 2019. Het jaar kenmerkt zich volgens de organisatie door een strikte looneis van FNV en stroeve onderhandelingen. Die worden ook komend jaar verwacht. "We zien meer acties en ultimatums dan in voorgaande jaren."
Van cabinepersoneel tot ziekenhuizen, in 2019 kwamen in totaal 319 cao-akkoorden tot stand. Er wordt harder onderhandeld en er volgen regelmatig acties. In bijvoorbeeld in het onderwijs, in de zorg en op de luchthavens. "Dat gaat ten koste van kwalitatieve afspraken over verlof en werkgeluk", aldus Van der Velde.