Worstelen met kinderopvang: dit zijn je rechten

Alleen ouders van kinderen met 'vitale beroepen', zoals in de zorg of het openbaar vervoer, kunnen nog aanspraak maken op opvang voor hun kinderen, zo maakte het kabinet zondag bekend.

Het betekent dat naast opa's, oma's en oppassers, ook veel werkende ouders de komende weken moeten inspringen om zorgtaken op zich te nemen.

School, opvang of toch thuis?

Die opvang was eerst alleen bedoeld voor kinderen van ouders die beiden een vitaal beroep hebben, maar kan inmiddels ook als het maar één ouder betreft. Dan moet er wel eerst geprobeerd worden om de opvang zelf, thuis te regelen. Als dat niet lukt dan kan het kind mogelijk toch naar school of de opvang.

Overigens is het rustig bij die opvang. "We zien dat veel ouders denken: vandaag houd ik mijn kind maar even thuis", zegt Branchevereniging Kinderopvang.

'Unieke situatie'

Het coronavirus houdt Nederland in zijn greep. En dat betekent voor zowel ouders als werkgevers roeien met de riemen die ze hebben, weet Pascal Besselink, senior jurist arbeidsrecht bij juridisch dienstverlener DAS.

"Wat er nu gebeurt is uniek, ik denk niet dat we eerder zoiets hebben meegemaakt", zegt hij in gesprek met RTL Z.

Daarom is er in de wet ook niet specifiek iets geregeld omtrent het coronavirus, maar zijn de 'standaardregels' van toepassing. Besselink: "Als je snel bent, dan kun je nog een beroep doen op het zogenoemde calamiteitenverlof."

Meestal een dag

Dat werkt zo: als er zich onvoorziene of bijzondere persoonlijke omstandigheden voordoen, kun je een paar uur tot maximaal een paar dagen vrij krijgen. De werkgever betaalt je salaris dan door.

"Stel, er springt een waterleiding bij jou thuis. Dan kun je dit verlof inroepen om het op te lossen. Het moet snel worden gebruikt en duurt, in overleg met je werkgever, meestal een dag", aldus Besselink.

Daarna is het klaar

Je houdt dus die dag recht op loon. Maar daarna is het wel een beetje afgelopen, weet de jurist. Kinderen opvangen valt een beetje 'onder het eigen risico' van de werknemer. "In deze uitzonderlijke praktijk betekent het dat je samen met je werkgever zal moeten zoeken naar een oplossing", zegt Besselink.

Je kunt vakantiedagen opnemen of onbetaald (ouderschaps)verlof. Of bijvoorbeeld afspreken om de verloren werkuren op een ander moment in te halen. Maar het zijn allemaal geen topoplossingen. In veel situaties lossen de problemen zich daarom op door maar thuis te werken: en dat is dus met de kinderen om je heen.

Goed werkgeverschap

Ideaal is dat natuurlijk niet, zeg Besselink. "Het is ook niet voor iedereen mogelijk om thuis te werken", zegt hij. Maar we moeten het er juridisch gezien mee doen. Het aloude principe van goed werkgeverschap; samen tot een redelijke oplossing komen, lijkt hier nog het meest van kracht, aldus Besselink.

Want volgens de Wet Arbeid en Zorg kunnen ouders zich naast calamiteitenverlof, alleen nog beroepen op zorgverlof. In eerste instantie is dat kortdurend zorgverlof, dat kun je gebruiken als je kind, partner of ouder ziek is (ook door corona) en duurt maximaal twee weken.

Zorgverlof: kort en lang

"Uitgangspunt is dat jij de enige bent die voor het kind kunt zorgen. Kun je het verdelen met iemand anders, dan wordt het verlof korter", zegt Besselink. Je hebt hier ook een zogenoemde inspanningsverplichting: je moet je best doen om tot een passende oplossing te komen.

Na het kortdurende zorgverlof volgt langdurig zorgverlof. Dit verlof kan volgen op het korte verlof, bijvoorbeeld wanneer je zorgt voor een familielid dat ernstig of zelfs levensbedreigend ziek is. Een werkgever mag het zorgverlof in principe ook niet weigeren, tenzij het bedrijf er ernstig door in de problemen komt.

In veel gevallen zullen ouders die nu thuiszitten met hun gezonde kinderen echter geen beroep kunnen doen op het zorgverlof. Dus alle ouders van Nederland moeten een stapje bijzetten om de planning thuis rond te krijgen. En hopelijk denkt de werkgever een beetje mee.