Managers nemen minder vaak mensen met psychische problemen aan
Nederlandse managers staan niet te springen om mensen met psychische problemen aan te nemen. Een op de drie leidinggevenden zou een sollicitant zelfs geen baan aanbieden als die problemen al zijn opgelost.
Dat concluderen onderzoekers van het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van de Universiteit Tilburg. De resultaten worden deze week gepubliceerd in Occupational & Environmental Medicine van de British Medical Journals.
Arbeidsdiscriminatie
Uit eerder Tilburgs onderzoek bleek dat 75 procent van de werknemers op het werk open is over psychische gezondheidsproblemen. De nieuwe bevindingen over de terughoudendheid van leidinggevenden bij het aannemen mensen met bijvoorbeeld depressie-, burnout-, angst- of stressklachten, baart de onderzoekers dan ook zorgen.
Want zelfs als iemand al hersteld is, kleeft het stigma van psychische problemen vaak nog wel aan die persoon. En dat zou dan weer kunnen leiden tot arbeidsdiscriminatie, zegt promovenda Kim Janssens van de Universiteit Tilburg.
Waar managers het vaakst tegenaan lopen is dat ze niet weten hoe ze iemand moeten helpen of hoe ze er überhaupt mee om moeten gaan, legt Janssens uit. De vooroordelen op de werkvloer komen volgens haar vooral door een gebrek aan kennis bij leidinggevenden.
Negatief effect op sfeer
Zo is 40 procent van de managers bang dat iemand met psychische klachten een negatief effect heeft op de sfeer. Andere zorgen van leidinggevenden zijn dat mensen het werk niet aankunnen en dat een sollicitant met psychische klachten zich vaak ziek gaat melden.
"Op ervaring zijn de gevonden zorgen en vooroordelen kennelijk niet gebaseerd", zegt hoogleraar Evelien Brouwers, die het Tilburgse onderzoek begeleidde. Ook is het volgens haar opvallend, dat als een manager zelf vergelijkbare problemen heeft gehad, dit de omstandigheden verzacht voor een werknemer.
De terughoudendheid onder Nederlandse managers lijkt haaks te staan op wat ze meemaken op de werkvloer, blijkt uit het onderzoek. Maar 7 procent heeft daadwerkelijk slechte ervaringen met een werknemer met psychische klachten. Terwijl meer dan de helft juist positieve ervaringen heeft.
In een werkomgeving gaat er volgens Janssens ook veel aandacht naar mensen die vaak ruzie maken, wel eens huilen of vaak ziek zijn. Dat kan er volgens haar voor zorgen dat mensen die last hebben van psychische problemen en gewoon aan het werk blijven, onopgemerkt blijven.
Wat kan een bedrijf doen?
Volgens Brouwers moeten bedrijven af van het idee dat ze alleen maar mensen willen 'met wie niks mis is'. "Dat is niet realistisch", zegt ze. "In Nederland krijgt 43 procent van de mensen ooit een psychische aandoening. Als je daar ook mensen met fysieke problemen, of bijvoorbeeld heftige rouw of een echtscheiding bij optelt… Iedereen heeft periodes in het leven dat het niet goed gaat."
Binnen bedrijven zouden meer menselijke gesprekken moeten worden gevoerd. "Vraag je af: wat kunnen we voor iemand doen?", legt Brouwers uit. "Werkgevers moeten mensen niet uitsluiten, maar ze juist ondersteunen. En dat kun je doen door er voor te zorgen dat er op alle niveaus kennis is en vaardigheden zijn om hier mee om te gaan."
Daarnaast is het belangrijk dat er bij personeelszaken beleid is om mensen die open zijn over problemen te beschermen. "Op die manier zorgt openheid er niet voor dat je eruit vliegt, geen carrièrestappen meer kan maken of anders behandeld wordt."
En werknemers zelf?
"Denk er goed over na voor je iets deelt", zegt Janssens. Op welk moment vertel je wat aan wie, is volgens haar erg belangrijk. "De focus moet dan liggen op je functioneren en wat je daarin nodig hebt. Hoe jij het beste tot je recht komt." Janssens benadrukt dat er dus geen goed of fout is, als je zo'n gesprek aangaat. "Het is een heel lastig dilemma en er is geen antwoord dat voor iedereen hetzelfde is. Het hangt allemaal erg af van hoe jij als persoon bent en wat je situatie is."
Het Tilburgse onderzoek stipt ook de rol van de media aan. Volgens Brouwers worden mensen met psychische problemen vaak in verband gebracht met gevaar en onvoorspelbaarheid. "Media zijn geïnteresseerd in iets wat anders is dan anders. Dat iedereen goed zijn werk doet, is geen nieuws. Als iemand iets verschrikkelijks heeft gedaan en psychische problemen had wel."
Plottwist
"Als je twee dingen consequent samen aanbiedt, dan gaan mensen denken dat ze bij elkaar horen. In de media wordt het beeld dat mensen met psychische problemen gevaarlijk en onvoorspelbaar zouden zijn steeds herhaald", zegt Brouwers. "Veel spannende series of films hebben een plottwist waar iemand met een jeugdtrauma vervolgens iedereen vermoordt. Dat helpt niet mee."