De economie draait prima, wanneer gaan de lonen omhoog?
De economie is voor een groot deel hersteld van de coronacrisis en dat zie je ook aan de werkloosheid. Die is namelijk gedaald tot bijna het niveau van vóór corona. Maar betekent dat ook dat we meer gaan verdienen?
De cao's die in augustus werden afgesloten voor een periode van 12 maanden leverden werknemers een gemiddelde loonstijging op van 2,27 procent, blijkt uit de CAO-kijker van de Algemene Werkgeversvereniging Nederland (AWVN).
Dat is alweer een stuk meer dan de 1,73 procent van maart. Sindsdien zit er een stijgende lijn in de afgesproken loonstijgingen. Maar de loongroei is nog altijd minder dan de 3 procent van februari vorig jaar, net voordat corona in Nederland losbarstte.
Inflatie
En als je er aan het eind van de maand wat bij krijgt, dan kijk je natuurlijk ook naar hoeveel de prijzen stijgen. Want een hoger loon is leuk, maar het gaat er uiteindelijk om dat je er ook meer van kunt kopen.
In juli (de meeste recente maand waar cijfers over zijn) was de inflatie 1,4 procent, zodat je met een loonstijging van 2,7 procent er per saldo ruim 1 procent op vooruitging. Maar in juli was de gemiddelde loonstijging die in cao's werd afgesproken slechts 2,15 procent, zodat je daar veel minder mee opschoot: een verbetering van per saldo maar 0,75 procent.
Werkloosheid is laag
De arbeidsmarkt staat er ondertussen uitstekend voor. In juli waren er volgens het CBS nog maar 289.000 mensen werkloos. Dat komt overeen met 3,1 procent van de beroepsbevolking en dat is erg laag. Het niveau is nog maar iets hoger dan net vóór de coronacrisis.
"Uiteindelijk bepaalt de krapte op de arbeidsmarkt wat werknemers met hun werkgever kunnen afspreken", zegt Marcel Klok, senior econoom bij ING Nederland, die zich met name richt op de Nederlandse economie en arbeidsmarkt.
'Ruimte voor loonstijgingen'
Hij ziet dan ook wat ruimte voor grotere loonstijgingen, maar het is wel zo dat het vaak even duurt voordat de lonen daadwerkelijk meer stijgen als de economie goed draait en de werkloosheid laag is, zegt hij.
Het stoppen van steun voor bedrijven, die na het uitbreken van corona door de overheid werd ingevoerd, kan er wel tijdelijk voor zorgen dat meer bedrijven failliet gaan, zegt Klok. Dat zal er volgens hem toe kunnen leiden dat loonstijgingen tijdelijk minder hoog zullen zijn.
Krapte
Ook Corné van Zeijl, analist en beleggingsstrateeg bij Actiam, verwacht dat door het aflopen van de noodsteun in de komende maanden meer bedrijven het hoofd niet boven water zullen kunnen houden en meer Nederlanders op zoek zullen moeten naar een andere baan.
Maar daar staat tegenover dat er in een aantal sectoren, zoals de horeca en het onderwijs, sprake is van tekorten. "Als je echt om mensen zit te springen, dan betaal je meer loon", aldus Van Zeijl.
'Inflatie is minder belangrijk'
De inflatie speelt volgens Klok en Van Zeijl veel minder een rol bij de mate waarin de lonen stijgen. "Ik ga ervan uit dat de inflatie slechts tijdelijk wat hoger is", aldus Klok.
Volgens hem wordt de inflatie nu vooral bepaald door de gestegen energieprijzen (waaronder de olieprijs) en hij verwacht niet dat de olieprijs in de komende tijd flink zal oplopen, waardoor het stuwende effect van de hoge olieprijs zal wegvallen.
Een inflatie die wordt veroorzaakt door hogere energieprijzen zie je volgens Klok meestal minder snel terug in de vorm van hogere lonen dan wanneer prijzen over de hele linie stijgen. Je weet immers nooit zeker of een verhoging van de olieprijzen tijdelijk is of structureel.
En het maakt ook uit of consumenten het gevoel hebben dat er inflatie is, voegt Van Zeijl toe. Dat is als we het op verjaardagsfeestjes over hebben, maar dat is volgens hem nog niet het geval.
'Macht werknemers afgenomen'
Hans de Geus, beurscommentator bij RTL Z, is somberder over de vraag of we een hoger bedrag op ons loonstrookje gaan zien. "Niemand zit meer bij een vakbond en veel Nederlanders zijn flexwerkers, niemand durft meer looneisen te stellen. De macht van werknemers is wereldwijd afgenomen, door globalisering. Je concurreert nu met Chinese werknemers", aldus De Geus.
Hij denkt dat we daarom geen loonstijging in lijn met de inflatie hoeven te verwachten.
Meer geld naar bedrijven, minder naar werknemers
Geld dat in de marktsector verdiend wordt, komt de laatste jaren meer bij bedrijven dan bij werkenden terecht, concludeerde het CBS in juli ook.
Van elke euro die in de periode 2015–2020 in de marktsector werd verdiend, ging 76 cent naar werknemers en zelfstandigen als arbeidsinkomen. De overige 24 cent vormen de operationele winst van bedrijven. In de periode 2009–2014 was het aandeel van het arbeidsinkomen nog 78 procent en het winstaandeel 22 procent.