Te weinig huizen, te hoge huren, te veel macht huisjesmelkers: hier draait het woonprotest om
Duizenden mensen doen mee aan het woonprotest in Amsterdam. Ze demonstreren vanwege de crisis op de woningmarkt. Wat zijn hun grootste zorgen? En wat willen zij dat eraan gedaan wordt? We zetten het voor je op een rij.
'Huren opnieuw gestegen', 'huizenprijzen naar nieuw record', 'tekort aan woningen nog groter'. Als het over de woningmarkt gaat, zijn nieuwskoppen al jarenlang hetzelfde.
1. Te weinig nieuwe woningen
Een van oorzaken voor het probleem is simpel: er zijn te weinig woningen voor het aantal mensen dat een eigen huis wil. Dit jaar zijn er bijna 300.000 woningen te weinig, meldde het CBS vorige maand.
De oplossing is ook simpel, zou je denken: bouwen, bouwen en nog eens bouwen. En, jawel: genoeg nieuwe huizen bouwen. Maar dat lukt al jaren niet. Integendeel: de komende jaren loopt het tekort aan woningen alleen maar verder op. Pas na 2025 zal de vraag gestaag afnemen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
En maak je geen illusies: zelfs na 2035 zal er nog een tekort aan woningen zijn, meldt ABF Research in een rapport in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninksrijksrelaties (BZK).
Niet zo gek dus dat de markt voor koopwoningen zeer gespannen is anno 2021, staat in de jaarrapportage over de woningmarkt van het ministerie. Vanwege de lage rente is het erg aantrekkelijk voor consumenten om een huis te kopen.
2. Tekort aan betaalbare woningen
En zoals dat gaat als er veel vraag is en weinig aanbod: dan gaan de prijzen omhoog. De woningmarkt is dan ook oververhit en dreigt zelfs vast te lopen, waarschuwt De Nederlandsche Bank (DNB). En dat heeft ook gevolgen voor de huurmarkt. Daar is door een mix van factoren een tekort aan betaalbare huurwoningen.
Een van de oorzaken is de verhuurderheffing, een belasting voor eigenaren van meer dan 50 sociale huurwoningen. Deze is in 2012 ingevoerd, en kost woningcorporaties ieder jaar zo'n 1,7 miljard euro. Geld dat niet in nieuwe sociale huurwoningen geïnvesteerd kan worden, en dus moet deze maatregel zo snel mogelijk afgeschaft worden.
Niet alleen de demonstranten zijn fel tegenstander van de verhuurderheffing. Ook woningcorporaties zien deze het liefst vandaag nog verdwijnen.
Stel dat de verhuurderheffing niet betaald had hoeven worden in de periode 2013 tot en met 2023, dan had dat de sector ruim 16 miljard euro gescheeld, aldus onderzoek van Companen in opdracht van Aedes, VNG en de Woonbond. Van dat geld hadden 93.500 extra huizen gebouwd kunnen worden of alle huurders hadden 70 euro minder per maand hoeven betalen.
3. Huisjesmelkers te machtig
Niet alleen op de sociale huurmarkt is het mis. In de vrije sector rijzen de huurprijzen ook de pan uit. Dat komt onder meer door, daar is 'ie weer, de lage rente. Spaargeld levert niets op en dus zoeken beleggers andere bestemming voor hun geld.
Het gevolg is dat de koopmarkt in grote steden nog verder wordt verhit dan die al was door (particuliere) investeerders die huizen opkopen om te verhuren.
Het afschaffen van de belastingvoordelen die er zijn voor huizenbezitters ten opzichte van huurders, is een van de mogelijke oplossingen voor dit fenomeen, suggereerde DNB eerder dit jaar. Dat voorkomt speculatie met vastgoed, en daarmee het verder opdrijven van de huren.
4. Overgeleverd aan vrije markt
De demonstranten willen dat de overheid nog wel meer doet. Het reguleren van de vrije sector staat hoog op het verlanglijstje. Als de huren voor woningen in de vrije sector aan hetzelfde puntensysteem moeten voldoen als in de sociale sector, kunnen de prijzen minder hard stijgen dan nu.
Het terugdraaien van de Wet doorstroming huurmarkt uit 2015 is een andere oplossing. Deze wet maakt het mogelijk om huurders een tijdelijk contract te geven, met als doel dat zij snel kunnen doorstromen naar een andere woning.
In de praktijk gaan zij juist van contract naar contract. Voor deze zogeheten woonnomaden zorgen de tijdelijke huurcontracten vooral voor stress én hogere huren. Huisjesmelkers kunnen immers vaker de huur verhogen, omdat zij vaker een nieuwe huurder in hun pand hebben, blijkt uit een evaluatie van de wet door Companen.
Nog een nadeel van de tijdelijke contracten is de leegstand. Omdat mensen vaker verhuizen, staan huurwoningen langer leeg. Een radicale oplossing hiervoor is het legaliseren van kraken. Het afschaffen van het kraakverbod staat al jaren op de lijst van de demonstranten, om speculatie met vastgoed tegen te gaan.
5. Kloof wordt groter en groter
Alle problemen van hierboven vergroten de ongelijkheid in de samenleving. Arme gezinnen zijn een steeds groter deel van hun inkomen kwijt aan een dak boven hun hoofd, waarschuwt budgetvoorlichtingsorganisatie Nibud.
Bovendien is er voor deze gezinnen steeds minder plek in hun woonplaats. In meerdere steden in Nederland wordt beleid uitgevoerd dat ertoe leidt dat er voor deze gezinnen geen betaalbare woning meer te vinden is in de stad.
Zo worden veel wijken met minder dure woningen gesloopt om op die plekken vervolgens duurdere huur- en koopwoningen terug te bouwen. Daarnaast is er zelfs wetgeving die vooral de woningzoekende met een kleinere portemonnee treft. Dit veroorzaakt gentrificatie, dat wil zeggen dat de stad dan alleen maar overblijft voor mensen met genoeg geld.
Het bekendste voorbeeld is de Rotterdamwet. Dit is een wet die het mogelijk maakt om mensen een huurwoning te weigeren als zij hun inkomen niet uit werk krijgen maar bijvoorbeeld uit een uitkering. Dit soort beleid moet zo snel mogelijk van tafel, eisen de demonstranten.
Als alle bovenstaande problemen worden aangepakt, is iedereen een stuk zekerder van een betaalbaar dak boven z'n hoofd, verwachten de demonstranten. Een huis is om in te wonen en niet om er mee te verdienen, vinden zij.