Libelle maakt editie voor laaggeletterden: 'Echt alles is aangepast'
Een tijdschrift voor laaggeletterden. Het klinkt misschien een beetje tegenstrijdig, maar Libelle heeft vandaag toch echt een speciale, gratis editie uitgebracht voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Zo zijn onder andere de zinnen korter en worden er makkelijkere woorden gebruikt. "Een tijdschrift kan het plezier in lezen bevorderen."
Het idee voor een tijdschrift voor laaggeletterden ontstond afgelopen voorjaar, vertelt Libelle-hoofdredacteur Hilmar Mulder aan EditieNL. "Een lerares stuurde ons een brief. Ze zei: hoe tof zou het zijn om zo'n editie te maken? Ik legde het voor aan de redactie en we schrokken van het feit dat er 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland zijn."
Laaggeletterdheid in Nederland
In Nederland zijn er 2,5 miljoen laaggeletterden, waarvan 1,8 miljoen tussen de 16 en 65 jaar. Zij hebben dus moeite met lezen en schrijven, maar ook met rekenen. Als gevolg hebben laaggeletterde mensen meer moeite met werk vinden dan niet-laaggeletterden. Ze zijn daarnaast vaker ziek, vaker afhankelijk van een uitkering en hebben meer moeite met digitale vaardigheden.
Bron: Stichting Lezen en Schrijven
Na de brief ging Libelle om de tafel zitten met Stichting Lezen en Schrijven. Beide partijen hadden financieel eigenlijk niet de ruimte om het tijdschrift te maken, maar dankzij een gift van de Postcode Loterij werd het toch mogelijk. Daardoor kan het ook gratis verspreid worden. Het komt dus niet in de schappen, want daar kijken laaggeletterden niet snel. "Het is een samenwerking zonder winstoogmerk. Vooral met de insteek: lezen is leuk."
Mensen die laaggeletterd zijn lezen in principe weinig, vertelt Romana Fronczek van Stichting Lezen en Schrijven. Al kun je bij laaggeletterden niet echt spreken over één groep, vindt ze. "Er bestaan veel verschillende niveaus. Er zijn mensen die bijna nooit lezen en schrijven, maar ook mensen die veel spel- en zinsbouwfouten maken."
Van woordkeuze tot kleuren
Toch kun je volgens Fronczek stellen dat de meesten lezen niet echt fijn vinden. "Het kost veel moeite. En een tijdschrift is naast informeren ook bedoeld om te ontspannen." Het doorsnee tijdschrift is misschien toegankelijk voor mensen die prima kunnen lezen, maar dat kan erg lastig zijn voor laaggeletterden. "Er zijn veel dingen die lezen moeilijk kunnen maken. Denk aan woordkeuze, onderwerpkeuze, zinsopbouw en opmaak."
Ook lange zinnen, van de hak op de tak springen, veel heftige kleuren en veel beeldspraak maken het lezen niet makkelijker. Net als tekst die doorloopt op de volgende pagina, of foto's en tekst die niet gelijk lopen. "Bijvoorbeeld een foto van een recept twee pagina's eerder laten zien dan het recept zelf. Foto en tekst naast elkaar zetten is belangrijk."
Veel aanpassingen
Dat zijn dus best wat dingen om op te letten. De hele redactie van Libelle kreeg daarom een cursus voor schrijven op B1-niveau, voor laaggeletterden dus. "Echt alles is aangepast", zegt Mulder. "Er worden meer witregels gebruikt, de letters hebben een groter formaat. Normaal gesproken wil je niet teveel woorden herhalen, maar voor laaggeletterden is dat juist fijn, want het geeft meer duidelijkheid en minder afleiding."
Dat staat dan ook voorop, dat het er rustig en helder uitziet. Daarom zijn zelfs de puzzel en cartoon aangepast.
Voor herhaling vatbaar?
Het is ongetwijfeld veel werk om zo'n tijdschrift te maken. Of we dit soort edities van de Libelle vaker zullen zien is dus nog de vraag, want voor nu is het slechts een pilot. Al zijn de betrokken partijen enthousiast. "Het is vooral een belangrijk initiatief", zegt Fronczek. "Een tijdschrift kan het plezier in lezen bevorderen."
