Laaggeletterd in Nederland: 'Ik durfde jaren de post niet open te maken'
Op school kon Johan Stets (67) niet meekomen en ook bij hem thuis werd geen aandacht besteed aan het feit dat hij niet goed kon lezen en schrijven. Dat had behoorlijk heftige gevolgen, maar twee jaar geleden ging het roer om: "Ik ben nu zekerder van mezelf, ik hoor bij de wereld."
In Nederland hadden vorig jaar 2,5 miljoen mensen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Zij vallen vaak buiten de maatschappij, bijvoorbeeld omdat ze niet (kunnen) werken of omdat ze grote schulden opbouwen.
Johan durfde jaren de post niet open te maken. Het waren zijn buurjongens die hem wel eens hielpen, die erachter kwamen dat een belastingaanslag niet klopte en zijn spaarrekening was geplunderd. Dat was het moment voor Johan om zijn laaggeletterdheid aan te pakken.
Zus en zo
Hij heeft nu twee cursusavonden per week waarop hij leert lezen en schrijven. "Het lezen gaat redelijk", zegt hij. "Wel heel langzaam nog. Twee woordjes van de ondertiteling van de tv kan ik lezen, dan verdwijnt de tekst alweer."
Schrijven is nog een stuk moeilijker. "Je zegt het zus en je schrijft het zo. Ik heb al ruzie gehad met de ei, want wanneer is dat nou een ei, een ij of een y? Waarom zeg je een k, maar schrijf je een c?"
Laaggeletterdheid in Nederland:
- In 2016 was 1 op de 6 Nederlanders laaggeletterd.
- Dat zijn 2,5 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder die moeite hebben met taal en rekenen.
- Twee derde is van Nederlandse afkomst, een derde is van buitenlandse komaf.
- Van hen werkt ruim 40 procent niet.
- Laaggeletterdheid kost de Nederlandse samenleving naar schatting jaarlijks 556 miljoen euro.
Museumjaarkaart
Binnenkort begint hij ook met een computercursus. Handig om bijvoorbeeld zijn ov-chipkaart op te laden – want daarvan kent hij de werking ook niet. En dus koopt hij maar losse kaartjes.
Maar: hij gáát tenminste weer met de bus en de trein. Hij heeft een museumjaarkaart gekocht, hij durft er meer op uit te gaan.
Schik in de wereld
Het ergste was de schaamte, zegt Johan. "Als je laaggeletterd bent, word je bij een hoop dingen uitgesloten. Daar leer je mee omgaan. Je wordt zo goed met smoesjes, je durft het niet te zeggen." Aan mensen die in dezelfde situatie zitten wil hij dan ook zeggen: vraag om hulp.
"Je weet niet hoe groot je wereld wordt als je wél kunt lezen en schrijven. Durf de strijd aan te gaan! Ik kan en durf nu in de krant te kijken waar tentoonstellingen zijn, waar wordt gesport. Ik krijg weer schik in de wereld."
Aanpak laaggeletterdheid
Merel Heimens Visser, directeur van Stichting Lezen & Schrijven: "Om de groei van laaggeletterdheid in Nederland te stoppen, moeten we vier keer zoveel mensen bereiken. De aanpak is succesvol. Zo weten we dat 70 procent van de deelnemers hun taalvaardigheid verbetert. Jaarlijks bereiken we in Nederland met honderden organisaties samen zo'n 25.000 mensen. Dat is fantastisch, want ieder mens telt. Maar we moeten veel en veel meer mensen bereiken om dit maatschappelijke probleem echt aan te pakken. Vooral ook door als samenleving meer in dit probleem te investeren."