Omstreden standbeelden onder vuur: ook bij ons een beeldenstorm?
Over de hele wereld worden standbeelden van omstreden personen omver getrokken uit protest tegen racisme. Ook de landen om ons heen hebben te maken met een beeldenstorm. Maar hoe zit dat bij ons?
In het Engelse Bristol werd een beeld van een slavenhandelaar van de sokkel getrokken en in de haven gegooid. Na die gebeurtenis werd een beeld van een slavenhandelaar in Londen uit voorzorg verwijderd. De burgemeester van Londen wil ook graag af van alle standbeelden en straatnamen in de stad die betrekking hebben op slavernij.
Ook in België was het raak. Daar werd een beeld van koning Leopold II beschadigd en vervolgens verwijderd.
Oplossingen zoeken
Historicus Hans Goedkoop weet niet of het in Nederland ook zo'n vaart zal lopen. "We hebben hier sowieso niet zo'n sterke beeldencultuur", zegt Goedkoop. Hij merkt wel dat de discussie over dit soort standbeelden wereldwijd verdergaat dan eerst. "De kant waar we opgaan is dat mensen het niet meer pikken. Een beeld op een sokkel laten staan met kleine lettertjes is te weinig. Dat het er staat is al te veel."
We moeten volgens hem daarom naar oplossingen zoeken. "Je kunt zo'n beeld in de beschermde omgeving van een museum zetten. Of in elk geval bewaren. Groot gelijk dat ze van de sokkel geschopt worden, maar je kunt ook niet het verleden kapot maken."
Vooral de jongere groep is volgens de historicus in toenemende mate bezig met de discussie over slavernij in de kolonie.
Publieke discussie
Er zijn ook in Nederland wel degelijk omstreden standbeelden. "Jan Pieterszoon Coen heeft een beeld op de markt in Hoorn. Die markt werd een paar jaar geleden gerenoveerd. Ze vroegen zichzelf daar toen af: moeten we die man als massamoordenaar op de Banda-eilanden wel op een sokkel plaatsen?" vertelt Goedkoop.
"Daar is een publieke discussie uit voortgekomen. Daar pleit ik eigenlijk altijd voor. Coen is teruggeplaatst, met een plaquette op de sokkel. Dat is een nette oplossing vind ik, want als je het beeld vernietigt, is de bron voor de geschiedenis weg. Dat raak je op deze manier niet kwijt."
Opnieuw in gesprek
De gemeente Hoorn laat in een reactie weten:
"In 2011 besloot de raad om het standbeeld te laten staan. Niet ter verering, maar als slijpsteen, juist om de discussie en het gesprek over de zwarte kanten van onze geschiedenis openlijk te blijven voeren."
"Tegelijkertijd staat het denken over onze geschiedenis natuurlijk niet stil. Wij begrijpen dat er door de recente ontwikkelingen in binnen- en buitenland weer meer aandacht is voor de zwarte kanten van de geschiedenis van ons land en dat dit mogelijk ook aanleiding kan zijn om het gesprek over het standbeeld opnieuw te willen voeren. Als er vanuit de politiek of de samenleving behoefte is om deze discussie opnieuw te voeren, dan kan dat via een raads- of burgerinitiatief. Het is dan aan de raad als om opnieuw deze afweging te maken."