Trudi: 'Hoe kan ik beter omgaan met mijn claustrofobie?'
De een stapt zonder na te denken een volle lift in, de ander krijgt het al Spaans benauwd bij het idee. Tot de laatste categorie behoort Trudi. Zij kampt al heel lang met claustrofobie. Hoewel ze er veel last van heeft, zit ze niet te wachten op therapie. Maar is haar claustrofobie wel te verhelpen zonder therapie?
In een volle lift, een vliegtuig of achterin een auto met alleen maar voordeuren krijgt Trudi het heel erg benauwd, gaat ze hyperventileren en moet ze er zo snel mogelijk uit. "Dat is natuurlijk erg lastig in een vliegtuig, maar daar kan ik mijn angsten onderdrukken door in een stuk te gaan staan waar ik me niet opgesloten voel. Sta ik in een lift dan werk ik me er desnoods met mijn ellebogen uit", zegt Trudi, die al 'heel lang veel last' heeft van claustrofobie.
Trudi denkt dat ze claustrofobisch is geworden nadat ze een heftig verhaal van een vriendin had gehoord. "Tijdens haar vakantie zat ze in een bus die van de weg afraakte en van een steile helling afgleed. Tijdens de val kwam ze knel te zitten met een kind bovenop haar. Uiteindelijk is ze er wel goed uitgekomen, maar sindsdien heb ik heel erg veel last van claustrofobie. Zelfs als ik berichten lees over mensen die zijn bedolven onder het puin van een ingestort gebouw of na een vulkaanuitbarsting, krijg ik het al Spaans benauwd. Hoewel ik hier erg veel last van heb, heb ik geen zin om naar een therapeut te gaan. Heeft u tips zodat ik hier beter mee kan omgaan?"
Angsten uit de weg gaan
Helaas, gezondheidszorgpsycholoog Bjarne Timonen heeft slecht nieuws voor Trudi: wil zij van haar claustrofobie afkomen, zal ze zeer waarschijnlijk toch in therapie moeten gaan. "Het is nu alsof je een gebroken been hebt, maar geen zin hebt in gips", zegt Timonen. "Natuurlijk kan ze haar angsten zoveel mogelijk uit de weg gaan, zoals bijvoorbeeld Matthijs van Nieuwkerk die na het ontstaan van zijn rijangst nooit meer op een autoweg rijdt. Maar dat werkt heel beperkend. Bovendien kun je je claustrofobie niet altijd ontlopen, want hoe reageer je op mensenmassa’s bij een uitverkocht concert of een drukke koopavond? En ga je dan maar nooit meer op vliegvakantie?"
De kans is volgens Timonen groot dat Trudi er zelf niet uitkomt en, sterker nog, dat haar angsten alleen maar erger zullen worden. "Als er meer narigheid op haar pad komt, worden haar angsten alleen maar intenser. Voor je het weet heb je een fullblown angststoornis te pakken. Wil zij daarmee blijven rondlopen? Het gevaar bestaat dan ook nog dat ze manieren gaat zoeken om haar angsten te dempen, en dan ga je helemaal van kwaad tot erger."
Bovendien vindt de gezondheidszorgpsycholoog het een veeg teken dat Trudi 'geen zin heeft in therapie'. "Als ik deze vermijding hoor, dan maakt dat de ernst van haar klachten alleen maar groter. Hoe minder zin iemand heeft in therapie, hoe meer hij of zij deze vaak nodig heeft."
Irreële aannames uitdagen
Maar over welk soort therapie hebben we het dan? Volgens Timonen werkt cognitieve gedragstherapie 'heel erg goed' tegen (claustrofobische) angsten. "Binnen twaalf weken kun je ervan af zijn. Dan volg je wel een intensief traject. Deze therapie is een zogenoemde 'exposure-therapie': we stellen de cliënt bloot aan zijn of haar angsten aan de hand van een plan.
Bij het blootstellen gaan we steeds verder. Eerst gaat de therapeut bijvoorbeeld naast je in de lift staan, en dan moet je proberen om er in je eentje in te gaan staan. Een ander onderdeel van deze therapie is om de irreële aannames die je in de lift, in het vliegtuig, in de auto etc. hebt, uit te dagen."
Zo zijn mensen die last hebben van claustrofobie ervan overtuigd dat ze gek worden in afgesloten, kleine ruimtes. Of dat ze er niet meer uitkunnen. Dat zijn irreële angsten en aannames die niet waar zijn. Volgens Timonen kan een therapeut helpen deze – valse – overtuigingen te onderzoeken én te veranderen zodat in ieder geval een deel van de angst kan worden weggenomen.
De aanleiding – het rampzalige reisverhaal van haar vriendin – is volgens Timonen niet de aanleiding geweest voor Trudi’s claustrofobie. "We noemen dit 'predispositie'. Waarschijnlijk was de gevoeligheid voor kleine ruimtes altijd al aanwezig, maar vormde dit verhaal de druppel die de emmer deed overlopen." Nu is het tijd voor Trudi om die emmer weer leeg te gooien.
Rubriek: Asking for a friend
In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.