Moslima's over hun hoofddoek: 'Juf praatte opeens extra hard tegen me'
Word je onderdrukt? Ben je van de catering? Kun je zo nog wel professioneel zijn? Sommige moslima's met een hoofddoek zijn het zat dat hun hijab steeds onderwerp van gesprek is. Hoe is het om in Nederland een hoofddoek te dragen? Twee vrouwen vertellen er openlijk over.
Hafsa (26) raadt het haar jonge nichtjes nu niet aan, maar is zelf op jonge leeftijd begonnen met het dragen van een hoofddoek. "Ik was zeven. We gingen in het weekend naar de moskee voor Arabische les. Ik droeg daarom in het weekend een hoofddoek. Waarom niet door de week, vroeg ik me af. Ik ben een nakomertje. Mijn zussen droegen een hoofddoek. Ik wilde dat ook. Ik vond het mooi, de printjes, de versieringen."
Eerste schooldag
Haar ouders hadden er moeite mee en zeiden: 'Je bent te jong. Wat gaat de school zeggen?' "Ik was eigenwijs en heb mijn eigen keuze gemaakt. Ik kan me de eerste schooldag nog goed herinneren. Ik ging er vanuit dat het heel normaal was, maar de juf praatte extra hard tegen me."
Hafsa is haar hoofddoek bewust gaan dragen toen ze 15 was. "Toen heb ik mijn vader gevraagd waarom ik wel en niet een hoofddoek zou moeten dragen. Ik besloot toen: ik hou hem aan. Omdat het mij de mogelijkheid geeft mensen verder te laten kijken dan hoe ik eruit zie."
Ben je van de catering?
Voor Hafsa is de hoofddoek onderdeel geworden van wie ze is. Hem niet meer dragen, hoort niet bij haar. "Dan geef ik toe aan druk van buiten of het idee dat het makkelijker is zonder een hoofddoek. Ik moet wel zeggen: je kunt beter later je hoofddoek aandoen dan eerder. Ik zie dat mensen anders kijken. Ik geef trainingen bij organisaties. Ze denken vaak dat ik of van de catering of de keuken ben. Niet dat ik een training kom geven. Omdat ik de ervaring heb, denk ik: beter later een hoofddoek dragen dan op jonge leeftijd al die blikken of confrontaties krijgen."
Ze denkt niet dat er in Nederland vrouwen zijn die worden gedwongen een hoofddoek te dragen. "Ik kom in best wel veel kringen, maar ik kom het niet tegen. Wij vrouwen zijn open met elkaar en delen veel. Dus ik denk dat ik het wel zou weten als iemand hem niet kon afdoen."
Layla
Layla (niet haar echt naam) heeft een andere, heftigere ervaring. Acht jaar heeft ze een hoofddoek gedragen, maar daarna deed ze hem uit angst weer af. Vorig jaar heeft ze het opnieuw geprobeerd, maar de angst is nu alleen maar groter.
Layla's moeder, uit Marokko afkomstig, draagt geen hoofddoek, haar familieleden ook niet. "Ik heb hem zelf opgedaan in mijn studententijd. Ik kwam met meiden in aanraking die hem droegen. Ik vond het heel mooi staan. Voor mij is het ook een mode-item."
'Alsof mijn dochter zielig was'
In 2013 kwam ze de keerzijde tegen. "Ik ging een huis kopen. De buren vroegen als eerste aan de verkoper: kan ze wel Nederlands? Ik zag ook hoe mensen mijn dochter bejegenden. Alsof ze zielig was."
Ik moet dat ding af doen, dacht Layla (nu 35 jaar), het voelde niet fijn en niet veilig meer. "Straks krijgt mijn dochter geen gelijke kansen en zien ze haar op het kinderdagverblijf of bij de huisarts niet voor vol aan. Ik moet zeggen, ik heb niet heel zware dingen meegemaakt. Vriendinnen wel, zij werden uitgescholden of zelfs de hoofddoek van het hoofd getrokken."
Vorig jaar besloot ze zich opnieuw niet te laten leiden door angst. "Ik wil het doen voor mijn geloof en ik vind het mooi. Waarom moet ik het laten om wat de maatschappij zegt? Ik werk toch in de gezondheidszorg, hulpverleners gaan niet moeilijk doen, dacht ik. We helpen ook elke patiënt."
'Ben je wel professioneel?'
Maar zo werkte het toch niet. "Ik kreeg opeens de vraag of ik nog wel professioneel en neutraal kon zijn. Hoogopgeleide collega's dachten dat ik onderdrukt werd omdat ik net getrouwd was. Ik werd uiteindelijk zelfs beschuldigd van fraude en op het matje geroepen. Ik weet zeker dat het door die hoofddoek kwam."
Inmiddels draagt Layla definitief geen hoofddoek meer. Ze is zelfs doodsbang om het te doen. "Dit kan toch niet? Ik ben een dame die niet uit een islamitisch gezin komt, wel Marokkaans. Er was een beetje invloed van de koran en we vasten. Het is echt mijn keus geweest. Ik dacht dat ik in een vrij land woonde en werkte."
De beschuldigingen hebben bijna tot een burn-out geleid, maar Layla heeft geen aangifte gedaan van discriminatie. Om haar baan en carrière te beschermen in het relatief kleine zorgwereldje.
Feiten en cijfers
Er zijn naar schatting zo'n 1 miljoen moslims in Nederland. De meesten hebben een Marokkaanse of Turkse achtergrond. Vrijwel alle Marokkaanse (97 procent) en Turkse Nederlanders (94 procent) noemen zichzelf gelovig, constateerde het Sociaal Cultureel Planbureau in 2012.
Van de gelovige Marokkaans-Nederlandse vrouwen draagt ongeveer 64 procent een hoofddoek. Onder de gelovige Turks-Nederlandse vrouwen is dat 48 procent. Ze doen dat om meerdere redenen. Het rapport van de SCP noemt de belangrijkste: 'omdat het bij het geloof hoort', 'een religieuze verplichting is' en 'als teken van de moslimidentiteit'.
Er zullen zeker wel moslima’s zijn die gedwongen worden de hoofddoek te dragen, zegt Nathal Dessing, universitair docent islamstudies van de Universiteit Leiden. Ze vergelijkt het met andere opvoedingszaken. "Kinderen moeten altijd dingen van ouders en lang niet altijd komt dat overeen met wat zij zelf willen."
'Vegetariër soms ook gedwongen?'
Maar je mag niet zomaar uitgaan van dwang, zegt de universitair docent. "Veel moslima’s zijn moe van opmerkingen over hun hoofddoek die niet hun werkelijkheid weergeven."
Om te laten zien hoe vreemd die reacties eigenlijk zijn, maakt Dessing een vergelijking met vegetariërs. "Hoe gek is het om iemand die besluit geen vlees meer te eten, te vragen of hij of zij hiertoe gedwongen wordt? Die vraag komt waarschijnlijk niet eens in je op, omdat je het je wel voor kunt stellen. Een hoofddoek dragen is voor veel Nederlanders minder voorstelbaar. Dat hoeft ook niet, maar automatisch dwang veronderstellen is net zo schrijnend als de ouders in de film Get Out die bij de eerste ontmoeting met de zwarte vriend van hun witte dochter beginnen over Obama."