Niet zichzelf zonder medicijnen: 'Ik word 100 met antidepressiva'

Katja Schuurman kan niet meer zonder medicatie om haar dwangneurose te onderdrukken, liet ze vorige week weten in de podcast #Metznallen van Gwen van Poorten. "Je kan je leven zoveel mooier en beter maken door gewoon medicijnen te slikken", vertelde ze.

Maar op het slikken van medicijnen tegen psychische stoornissen en aandoeningen rust volgens haar nog een taboe. "We leven in een land waar we denken dat we het zelf moeten doen en geen spullen in ons lichaam moeten stoppen, omdat we dan niet onszelf zijn. Maar ik bén juist niet mezelf zonder medicijnen. Ik ben toch niet diegene die woedend of verdrietig is? Dít is wie ik ben. Ik heb er alleen een beetje hulp bij nodig."

Zoals Katja zijn er velen. Uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) blijkt dat in 2019 1,1 miljoen Nederlanders antidepressiva gebruikten. 

'Mensen nemen me maar zoals ik ben'

Ook Heidi Duivenvoorden (43) voelt zich pas zichzelf wanneer ze medicijnen gebruikt. Ze heeft ADD, een aan ADHD gerelateerde stoornis waarbij aandachtstekort op de voorgrond staat. "Mijn gedachten zijn hyperactief", legt ze uit. "Ik praat veel en vlug, ben heel chaotisch en snel overprikkeld."

Sinds ze er medicatie tegen gebruikt, gaat het een stuk beter. "Het is een wereld van verschil. Zeker nu ik een medicijn heb gevonden dat voor mij echt goed werkt, voel ik me beter dan ooit. Mijn vriend merkt ook dat ik veel rustiger en toegankelijker ben wanneer ik medicijnen gebruik. Het gaat dan in veel opzichten beter met me."

Heidi is weleens een paar jaar gestopt. "Soms word ik opstandig en denk ik: verdorie, ik moet het toch zonder kunnen; mensen nemen me maar zoals ik ben. Maar op een gegeven moment loop ik dan ongelooflijk vast. Dan kom ik mezelf echt tegen en heb ik de grootste moeite met structuur."

Laatjes in je hoofd

Haar zoon (17) en dochter (15) gebruiken medicijnen tegen ADHD en ook zij hebben daar volgens Heidi veel baat bij. "Mijn dochter zit op het vwo en slikt sinds een halfjaar medicijnen. Ze heeft jarenlang hard moeten knokken, maar nu gaat het veel makkelijker. Zij vergelijkt het met laatjes in haar hoofd die altijd allemaal tegelijk openstonden: na een pilletje schuiven ze dicht en kan ze zelf openen welke ze nodig heeft."

Hoewel Heidi er bij zichzelf nog weleens moeite mee heeft dat ze medicijnen nodig heeft om goed te functioneren, heeft ze daar bij haar kinderen alle begrip voor. "Als medicatie hen helpt om zichzelf te kunnen zijn en hun doelen te bereiken, wie ben ik dan om het ze te ontzeggen?"

Heidi loopt niet te koop met haar ADD en medicijngebruik; alleen directe vrienden en haar werkgever weten ervan. 'Ik zit er niet op te wachten dat mensen zeggen: 'heb je je pilletje wel genomen?' als ik een keer heel blij of actief overkom. Ergens vind ik het gênant dat ik op mijn 43ste niet zonder een pilletje kan. Ik vind het moeilijk om eraan toe te geven, het is een innerlijke strijd. Het voelt alsof ik niet goed genoeg ben van mezelf, maar van dat idee moet ik af."

Betere versie van mezelf

"Mijn vriend zegt: je bént ook goed genoeg, maar alles lukt gewoon beter met zo’n pilletje. Dan ben ik volgens hem de betere versie van mezelf. Als ik geen medicijnen neem, komt de echte Heidi er niet uit. Met medicijnen heb ik de ruimte om mezelf te zijn. Ik probeer het nu niet meer te zien als een gebrek, maar meer te benaderen zoals hij. Als je krukken gebruikt bij een gebroken been hoef je je toch ook niet te schamen? Waarom moet ik me dan wel schamen omdat ik een stofje dat ontbreekt aanvul waardoor alles makkelijker gaat? Een psychische ziekte is gelijk zo’n label. Maar ik ben niet gek, het is alleen een chaos in mijn hoofd. Dat pilletje helpt ertegen."

'Ik ben allesbehalve gek of gestoord'

Nazrien Ozir (45) gebruikt sinds een jaar of drie antidepressiva. Ze had last van angststoornissen en paniekaanvallen. Nu heeft ze die nog steeds weleens, maar in mindere mate.

"De antidepressiva helpen me om mijn hersenen rust te geven. ’s Ochtends voordat ik mijn pillen inneem, giert de adrenaline door mijn lijf. Als ik ze niet gebruik, heb ik constant een gejaagd gevoel. Ik zit dan steeds in fight-, flight- of freeze-modus, alsof ik de hele tijd in een acute stresssituatie zit", zegt Nazrien.

Nadat Nazrien slachtoffer was geworden van een gewelddadige beroving, durfde ze niet meer alleen over straat. "Ik verstijfde al als ik jongens zag lopen die ook maar een beetje deden denken aan mijn berovers. Als dat gebeurde, stond ik aan de grond genageld, brak het zweet me uit en gingen mijn hersenen compleet op slot."

In een hokje geplaatst

Sinds ze antidepressiva gebruikt, gaat het beter. "Ik ga nog steeds weleens hyperventileren als ik ergens van schrik, maar ik ben nu wel in staat om door te lopen. De pillen onderdrukken die extreme stress, ze kalmeren me enigszins." Ze peinst er voorlopig niet over om ermee te stoppen, zegt ze. Ze schaamt zich er niet voor, al ervaart ze vanuit haar Hindoestaans-Surinaamse achtergrond weinig begrip voor psychische stoornissen. "Er rust een taboe op. Mensen plaatsen je snel in een hokje, je wordt weggezet als gestoord of gek. Ik ben allesbehalve dat. Als die pillen mij helpen een beetje rustiger door het leven te gaan, dan neem ik ze."

'Ik blijf het slikken tot mijn dood'

Ook Anika Rooke (38) zal nooit meer stoppen met antidepressiva. Ze slikt het sinds ze op haar 18de de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis kreeg.

Jaren daarvoor leed ze al aan depressies, maar haar moeder was erop tegen dat Anika medicatie zou gebruiken, uit angst voor verslaving. "Ik had last van stemmingswisselingen, woedeaanvallen, huilbuien, een heel negatief zelfbeeld, faalangst en was zwaar depressief. Toen ik mezelf daarnaast ook nog ging beschadigen, ben ik in overleg met de huisarts toch begonnen aan antidepressiva."

Na een opname van ruim een jaar in een kliniek probeerde ze te stoppen met het antidepressivum dat ze op dat moment gebruikte, maar dat pakte niet goed uit. "Het bleek een brug te ver om het op eigen kracht te doen. Ik zakte steeds dieper weg in mijn depressies en alle prikkels kwamen zo hard binnen dat ik niet meer kon functioneren. Ik liep met mijn ziel onder mijn arm en ging van stemmingswisseling naar depressie, naar woedeaanval naar zelfbeschadiging. Het was één grote bende."

Ze besloot toch maar weer medicatie te gaan slikken, ook tegen een in de kliniek ontwikkelde dwangstoornis dit keer, tot ze na 16 jaar intensieve therapie opnieuw kans zag om de antidepressiva af te bouwen. "Ik had zoveel geleerd en nieuwe handvatten gekregen, dat het me een goed moment leek om te onderzoeken of ik met minder medicatie of wellicht helemaal zonder kon."

De eerste weken ging dat wel, op wat ontwenningsverschijnselen na. "Maar niet veel later kwamen alle prikkels dubbel zo hard binnen, ik begon te trillen, sliep slecht en voelde me vreselijk. Op een gegeven moment kon ik alleen nog maar huilen in een hoekje, ik was niets meer waard. De Anika voor wie ik zo lang gevochten had en die ik had teruggevonden, was verdwenen. Ik was een zielig hoopje mens, niet in staat om deel te nemen aan de maatschappij. Ik heb me zo ontzettend slecht en naar gevoeld in die periode."

Geen schaamte

Opnieuw bouwde ze haar medicatie op, dit keer voorgoed. "Het heeft maanden geduurd voordat ik weer op de oude dosis zat, maanden waarin ik me doodongelukkig voelde. Pas bij de vertrouwde dosis had ik eindelijk het gevoel: ik leef, ik ben er weer. Toen heb ik besloten: ik ga nooit meer stoppen en ik word gewoon 100 met antidepressiva. Daar sta ik nog steeds achter. Geen geëxperimenteer meer. Ik schaam me niet dat ik medicatie nodig heb om te kunnen functioneren. Het is wat het is. Ik blijf het slikken tot mijn dood."