Smalltalk tijdens de feestdagen: 'Begin nooit over het eten'

"Corona speelde afgelopen jaar in iedereens leven wel op een bepaalde manier een rol. Misschien baal jij ervan dat je weinig vrijheid had, maar iemand anders kan een baan verloren zijn. Zoiets heeft een grote impact en dat verdient de nodige aandacht", waarschuwt debatexpert Roderik van Grieken.

Van Grieken had zelf de afgelopen tijd een aantal etentjes in kleine clubjes. Ook toen kwam het onderwerp 'corona' voorbij. "Maar het overheerste niet. Overheerst het onderwerp wél, dan is het blijkbaar iets wat mensen graag willen bespreken en dan moet je het laten gebeuren. Corona is zo dominant en onvermijdelijk dat je er wel iets over móet zeggen. Het is net alsof je bij iemand op bezoek gaat die net is bevallen en dat je daar dan niks over zegt."

Meest besproken onderwerp ven het jaar 

Daarentegen begrijpt Van Grieken ook heel goed dat we misschien niet altijd zin hebben om het meest besproken onderwerp van het jaar de hele avond te herhalen. Je kan volgens hem zo'n coronagesprek ombuigen naar een gezelligere chitchat. Ook als je je gesprekspartner niet bijster goed kent.

"Zit je tijdens het kerstdiner of naast iemand die onophoudelijk over corona praat, en heb je daar geen zin in? Zoek dan naar iets waarmee je het onderwerp kunt verleggen. Stuur daarbij altijd richting positiviteit. Stel: iemand 'klaagt' dat hij of zij niet op vakantie kan. Vraag dan eens wat diegene zou boeken zodra dat wél weer mag. Stel: we mogen elkaar straks weer in grote groepen zien, wat ga je dan als eerste doen? Probeer het om te draaien, in optimistische zin."

Lukt bovenstaande tactiek niet, dan kun je ook proberen om langzaam en subtiel bij het onderwerp weg te sturen. Dit doe je volgens de debatexpert door eerst te benadrukken hoe vervelend iets is – en daarna iets anders te opperen, waarvan je weet dat jouw gesprekspartner er affiniteit mee heeft. "Ook als je diegene niet goed kent, werkt dit. Neem als voorbeeld oom Piet. Je kent hem niet goed, dus je hebt geen idee waar je het met hem over moet hebben. Vraag dan eens naar zijn hobby's. Met een beetje geluk zegt hij voor welke voetbalclub hij is. Dan heb je beet."

"Misschien is hij voor Ajax - en weet jij weet daar helemaal niks van af. Geen zorgen. Laat hem maar vertellen. Híj is fan, dus híj kan daar over praten. Vraag geïnteresseerd door en kijk na een tijdje of je een bruggetje kunt slaan naar één van jouw interesses. Ben jij bijvoorbeeld architect? Vraag dan eens naar het stadion waarin Ajax speelt. Voor je het weet praat je over het gebouw van ome Piet’s favoriete voetbalclub en kom je langzaamaan in de buurt van een goed gesprek."

Volgens Van Grieken is bovenstaande methode effectief, maar moet je er wel altijd voorzichtig mee zijn. "Begin langzaam. Laat vooral je gesprekspartner op de spreekstoel zitten en laat hem of haar het werk doen, zonder een waardeoordeel te hebben. Leg de focus op onderwerpen waar de ander graag of makkelijk over praat. Zit je bij oom Piet thuis en heeft hij een tuin? Vraag dan naar zijn tuin. 'Goh wat een mooie tuin, heb je die zelf aangelegd? Hoe zijn jullie tot dat ontwerp gekomen?' Let hierbij op dat je echt interesse toont en niet vraag na vraag afvuurt, zonder eerst te luisteren naar een antwoord."

Muziek is altijd goed

Een goede voorbereiding is het halve werk, ook voor een kerstdiner. Kijk vooraf even op social media of vraag andere familieleden waar je wél close mee bent om wat inside information.

Indien je niet alleen met oom Piet te maken hebt, maar met een hele tafel die negatief gestemd is, kun je proberen de sfeer op te beuren met een onderwerp als muziek, tipt Van Grieken. "Dat doet het altijd goed, want het is een veilig onderwerp. Begin bijvoorbeeld eens over de Top 2000: 'Welk nummer staat er ook alweer op 1? Verrassend he? Welk nummer hadden jullie zelf graag op 1 gezien?' Net als muziek, zijn vakanties of hobby's altijd veilige onderwerpen."

Nee = politiek, geld, geloof

Wat je ook doet, probeer te allen tijde controversiële onderwerpen én humor te vermijden. Van Grieken: "Humor is gevaarlijk omdat het per persoon verschilt. Wil je het ijs breken met humor, dan moet jouw humor overeenkomen met die van anderen en dat is nou eenmaal niet altijd het geval. Als het gesprek eenmaal op gang is, na een paar wijntjes, kun je dat eens proberen. Hetzelfde geldt voor serieuzere onderwerpen als politiek, geld of geloof. Niet mee beginnen – en als je dat wél graag wil, doe het dan pas als het gesprek al enige tijd op gang is."

En wat te doen als je voor het eerst bij je schoonouders zit? Ook daar weet Van Grieken wel raad mee: "Wat bij ouders altijd goed werkt, is praten over hun kind of kinderen. De vraag: 'Goh, hoe was Peter als kind vroeger?' doet het eigenlijk altijd heel goed, omdat dit voor iedereen een leuk gesprek oplevert. Elke ouder vindt het leuk om over zijn of haar kind te praten en daarbij levert het gegarandeerd hilariteit op. Daarbij kom je ook nog eens oprecht geïnteresseerd over."

Ten slotte: begin nooit, maar dan ook nooit, in welk gezelschap dan ook, over eten. "De kans dat er dan iets negatiefs wordt gezegd over het eten dat je zojuist hebt gekregen of - nog erger - dat nog moet komen, is te groot. Vermijd dit onderwerp, in ieder geval op de avond zelf. Daar kun je het altijd later nog over hebben."