Moeder was depressief, vader alcoholist: 'Ik heb flinke beschadigingen opgelopen'

Met vallen en opstaan vond Elly haar weg in de maatschappij. Naarmate ze ouder werd kwam ze zichzelf steeds vaker tegen. Elly: "Op het gebied van emotie en beslissingen nemen, maar vooral: grenzen stellen. Het duurde voor mij enige tijd voor ik inzag dat mijn jeugd de oorzaak was voor het feit dat ik op bepaalde momenten instabiel was. Nu weet ik dat een goede basis in je jeugd bepalend is voor de rest van je leven."

Eén van haar buien

Elly groeide op met een manisch depressieve moeder en een vader met een drankprobleem. Een goede basis in haar jeugd heeft ze - nu ze erop terugkijkt – te weinig gehad. "Ik was de oudste van vier kinderen en draag, sinds ik me kan herinneren, al veel zorg voor het hele gezin. Mijn moeder was niet in staat om het te doen en mijn vader ging naar zijn werk, dus de huishoudelijke taken kwamen al op jonge leeftijd bij mij te liggen."

Toen ze net 10 jaar was bracht Elly haar broertjes en zusje aan de hand naar school. "Mijn moeder kon niet altijd voor ons zorgen. Volgens de hulpverlening was ze manisch depressief en ook had ze kenmerken van schizofrenie. Ze was heel onvoorspelbaar. ’s Morgens kon ze een goede bui hebben, om daarna ’s middags een ander persoon te lijken. Vaak was ze dan verward en ook kon ze opstandig worden. Wij noemden het 'één van haar buien', als het weer zo ver was."

Door haar moeders onvoorspelbaarheid, wist Elly nooit of ze op haar moeder kon rekenen. "Wat ik wél merkte, is dat het steeds erger werd. Toen wij, de kinderen, ouder werden, was ze steeds vaker afwezig. Ze zat dan met haar gedachten in een andere wereld en zag dingen die er niet waren. Naarmate de jaren verstreken, trok ze het steeds slechter. Ze kon alles wat in haar hoofd niet klopte, niet meer rechtbreien. Ze was ontoerekenbaar."

Elly's moeder was niet altijd zo. "Voordat ze zwanger werd van mij, was ze een krachtige, jonge vrouw. Ze hielp mijn vader op de bloembollenkwekerij en volgens mijn vader was ze altijd iemand die het voortrouw nam. Door de bevalling kwam ze in een soort psychose, of postnatale depressie terecht. Dit kan zijn omdat ze al iets meedroeg uit haar jeugd, of omdat het in haar genen zat. Op momenten van crisis, in dit geval de bevallig, kan dat worden getriggerd."

Vader zocht heil in drank

Volgens Elly was háár levenslicht, de doodsteek voor haar moeder. "Vanaf mijn geboorte ging het bergafwaarts met haar. Ze werd nooit meer dezelfde." Elly’s vader had het erg moeilijk met de situatie. "Mijn vader kon het niet handelen, dus hij zocht zijn heil in de drank."

Elly was nog maar 10 jaar oud toen als haar vader met regelmaat dronken thuiskwam. "Het is helaas niet bij één keer gebleven. Door de weeks werkte hij hard, maar in het weekend verliet hij ons om naar het café te gaan en bezatte hij zich. Dan kwam hij dronken thuis en wisten we dat het bonje zou worden."

"Door de drank vervaagden zijn grenzen en kon hij ineens heel boos worden. Het beest kwam dan in hem los en werd hij gewelddadig. Hij was dan boos op mijn moeder en alles wat ons overkwam. Naar zijn kinderen was hij nooit gewelddadig, maar het feit dat hij onze moeder aanpakte in ons bijzijn, deed ons veel. Wij stonden erbij en keken ernaar. Na het weekend had mijn vader spijt van zijn gedrag en maakte hij het weer goed, om het weekend daarop opnieuw de kroeg in te duiken. Het was een vicieuze cirkel die nooit doorbroken werd."

Na verschillende zelfmoordpogingen stapte Elly’s moeder in 1986 op 52-jarige leeftijd uit het leven. "Ik heb meerdere pogingen van dichtbij meegemaakt. Waarom die andere pogingen niet lukten? De ene keer nam ze te weinig pillen, een andere keer sneed ze haar polsen niet op de juiste manier door. Ze verloor dan heel veel bloed, maar ook weer niet zo veel om eraan dood te gaan. Ook een poging om zichzelf te verhangen mislukte uit angst."

'Mam, ik kan je niet missen'

De eerste pogingen begonnen toen Elly nog maar 16 jaar oud was. "Natuurlijk deed ik er alles aan om mijn moeder tegen te houden. Vaak zei ik: 'Mam, ik kan je niet missen'. Maar dan reageerde ze altijd dat het beter was voor mij – en voor iedereen – als zij er niet meer zou zijn."

Twee jaar na het overlijden van haar moeder, werd Elly zwanger van haar oudste zoon. "Gelukkig, want dat was achteraf gezien mijn vaders redding. Na het overlijden van mijn moeder had hij het heel zwaar en zag ook hij het leven niet meer zitten. Dankzij de komst van mijn zoon leefde hij weer helemaal op."

Heb jij vragen over zelfmoord?

Stichting 113 Zelfmoordpreventie: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl 

24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week

Toen Elly vorig jaar noodgedwongen rust moest nemen vanwege een gecompliceerde enkelbreuk, besloot ze haar verhaal op papier te zetten. "Ik ben me er nooit bewust van geweest dat mijn instabiele verleden een oorzaak kon zijn voor mijn problemen op latere leeftijd. Hier kwam ik zelf pas achter toen ik 35 jaar oud was. Ik kwam in een identiteitscrisis terecht en was de weg kwijt. Dat mijn jeugd hier een aandeel in had, wist ik toen niet."

"Ik zocht hulp bij een psycholoog, waar ik mijn verhaal deed. Ik wist wel dat mijn ouders problemen hadden, maar dat die problemen ergens op mijn pad ook nog invloed zouden hebben, daar was ik me niet bewust van. Mijn psycholoog gaf me dat inzicht en daardoor kon ik kortsluiten wat er echt in mij speelde. Het was heel verhelderend dat iemand me vertelde dat het niet raar is hoe ik me voelde, omdat het met het verleden te maken had. Want zo simpel ligt het."

Gekozen voor overleven 

Met het uitgeven van haar boek hoopt Elly dat andere mensen die op een bepaald punt in hun leven vastlopen, zich misschien in haar verhaal herkennen en hen kan helpen om door te gaan. "Ja, ik heb flinke beschadigingen opgelopen. Maar die zorgen er juist voor dat ik weerbaarder ben geworden. Ik had een probleem in mijn jeugd, maar ik heb ervoor gekozen om te overleven. Wat voor shit je ook meemaakt: je kunt altijd kiezen voor een andere richting. Een andere weg, om het voor jou weer leefbaar te maken."

KOPP-kind

Elly omschrijft zichzelf in haar boek als 'KOPP-kind': een Kind van Ouders met Psychiatrische Problemen. Momenteel zijn er 600.000 KOPP-kinderen in Nederland, die met dezelfde problemen als Elly kampen. Elly vindt het belangrijk dat deze kinderen en volwassenen de hulp krijgen die zij nodig hebben. "KOPP-kind ben je niet voor een jaar of paar maanden. Dat ben je je hele leven."