Alle ouders klungelen maar wat aan: 'Iedereen verliest weleens zijn geduld'

Krijsende peuters in de supermarkt, knallende ruzies tussen broers en zussen en ouders die de pan uitflippen: opvoeden is soms een behoorlijke uitdaging. Waar hebben wij moderne ouders zoal moeite mee en waarover praten we liever niet? Journalist en opvoedboekschrijver Franke van Hoeven belde met journalist en opvoedboekschrijver Anna van den Breemer om het geklungel van moderne ouders eens onder de loep te nemen. 

Franke: "Zal ik je eens wat vertellen, Anna? Ik was enorm opgelucht toen ik in jouw boek las dat het oké is als je soms je geduld verliest. In deze coronaperiode is mijn lontje zo kort geworden. Een paar weken geleden heb ik het rekenboek van mijn zoon ondergekrast tijdens het lesgeven, zo gefrustreerd werd ik ervan. Ik schaamde me kapot natuurlijk en ik werd heel zen toen ik las dat ik lang niet de enige ben.'

Anna: "Ja, dat overkomt ons allemaal. Ik vind het een geruststellend idee dat iedereen zich weleens in zo’n situatie bevindt. Dat je je geduld verliest of schreeuwt tegen je kinderen, daar hebben we het liever niet over. Daardoor denken we dat andere ouders dit niet overkomt, wat natuurlijk niet zo is. Wat belangrijker is, is hoe je daarna met de situatie omgaat. Als jij eerlijk tegen je kind zegt: 'Sorry, mama was moe of gestrest, dat had ik niet moeten doen', werkt dat bevrijdend. Je geeft je kinderen bovendien een goede les mee, namelijk dat jij ook maar een mens bent."

Mama is boos

Franke: "Ik merk ook dat mijn kinderen het wel grappig vinden als mama stout is. Tijdens de eerste lockdown smeet ik eens van boosheid een boterham met kaas door de kamer. Nou, daar kunnen ze nog altijd smakelijk om lachen."

Anna: "Ja, precies dat! Ik heb ooit een blad met spullen keihard op tafel gezet. Toen zag ik de kinderen verschrikt opkijken, maar ik had wel meteen hun aandacht, haha!"

Franke: "Van vuilbekkende peuters tot groenteweigeraars en jaloerse kleuters: je hebt een heleboel onderwerpen besproken in je boek. Aan welke tip of inzicht heb je zelf het meest gehad?"

Anna: "Het intensieve ouderschap, om het zomaar even te noemen, is op dit moment erg in de mode. Het idee dat wat jij doet, en dat de hoeveelheid aandacht en liefde die je je kind geeft, enorm bepalend is voor de toekomst van je kind. Ik was onder de indruk van wat de Amerikaanse ontwikkelingspsychologe Alison Gopnik tegen me zei. Zij stelt dat je als ouder niet een timmerman moet zijn, maar een tuinier. De timmerman bemoeit zich overal mee, elk houtje moet op de juiste plek zitten. We weten allemaal hoe stressvol verbouwen is."

"Maar je kunt ook tuinieren. Dan zorg je dat de basis klopt: je hebt iets gezaaid, je houdt het een beetje bij, maar voor de rest laat je de natuur zijn gang gaan. Dat vind ik een mooi beeld, ook omdat dat het ouderschap wat luchtiger maakt. Als de basis maar goed is, dan kun je af en toe ook lekker in je tuinstoel gaan zitten en de boel een beetje z’n gang laten gaan."

'Ik zie dat je verdrietig bent'

Franke: "Je hebt zoveel experts, coaches en pedagogen gesproken. Is er ook weleens een advies voorbijgekomen waarvan je dacht: nee, daar ben ik het zó niet mee eens?"

Anna: "Ja, ik kreeg ooit de tip om tijdens een vliegreis de stoelen voorin te reserveren, zodat je kinderen in de ruimte ervoor op de grond op een kleedje kunnen spelen of slapen. Maar dat is vaak bij de nooduitgang en dat mag dan helemaal niet. Tips moeten natuurlijk wel praktisch uitvoerbaar zijn. Ik heb bovendien geprobeerd tips te verzamelen waarvan ik denk: wow, dit heb ik nog niet eerder gehoord, dit voegt écht wat toe.

Waar ik persoonlijk geen fan van ben, is de algemene opvoedregel om voortdurend de emoties van je kinderen te benoemen: 'Ik zie dat je verdrietig bent', 'Voel ik het goed dat je frustraties hebt?' Dat heb ik een keer thuis geprobeerd en de kinderen keken me aan: mama, ben je gék geworden, waarom praat je met zo’n rare stem? Maar ik kan me voorstellen dat dit bij andere kinderen wél werkt. Opvoeden is soms passen en meten."

Franke: "Ik heb dat met de opvoedregel 'consequent zijn'. Ik kán dat gewoon niet. Dan zeg ik: 'Jullie mogen een halfuurtje voor het eten op de tablet', maar dan zit ik opeens met twee kinderen thuis omdat ik een studiedag ben vergeten en dan oeps! hebben ze zo vier uur achter elkaar op de tablet gezeten."

Anna: "Oh ja, consequent zijn is ook interessant. Een expert vertelde mij daarover: 'als je heel veel hekjes neerzet, moet je die ook kunnen bewaken. Als je de ene keer een hekje openzet en de andere keer niet, gaan kinderen eronderdoor kruipen of overheen klimmen. De kunst is om net zoveel hekken te plaatsen als je kunt bewaken: wat zijn de regels die je écht belangrijk vindt? Als je een heleboel regeltjes hebt omdat je denkt dat dat zo hoort, wordt consequent opvoeden onmogelijk. Waarschijnlijk ben je op andere vlakken overigens wél consequent, maar heb je dat zelf niet eens door omdat het zo diep in je systeem zit."

Schermtijd is nog taboe

Franke: "Goed. Dan laat ik vanaf nu die regel los en ga ik me maar niet te veel over de schermpjes opwinden de komende tijd."

Anna: "Die schermtijd vind ik zelf ook een lastige, hoor. Ik denk ook dat het een beetje een taboe is. Dat ouders totaal niet eerlijk zijn over hoelang hun kinderen achter een scherm zitten. Ergens zegt een stemmetje in mijn hoofd: 'niet te lang op het schermpje!', maar stiekem vind ik het ook fijn, want het geeft even rust."

"Je ziet natuurlijk ook niet hoe het bij andere gezinnen echt gaat, thuis achter de gordijnen. Mensen zeggen ook niet snel: 'nou, mijn kinderen hebben weer lekker de hele dag op de tablet gezeten, hoor!' Het is een redelijk nieuw fenomeen. We weten nog niet helemaal hoe we ermee moeten omgaan."

 Franke: "Zijn er nog meer onderwerpen waarover wij ouders liever niet praten, denk je?"

Anna: "Ja, jij hebt daar in jouw boek ook over geschreven: over hoe je relatie verandert zodra je kinderen krijgt. Het ouderschap is intens. Je hebt je werk, je sociale leven, de opvoeding en dan moet je er óók nog eens een liefdesleven op na houden. Ik denk dat veel stellen daarmee worstelen. Er zijn zoveel mensen die gaan scheiden, dat geeft wel aan hoe moeilijk het is."

In de overlevingsstand

Franke: "Het is toch ook zwaar soms, al die ballen in de lucht? Vooral het eerste jaar moederschap vond ik heftig, met het bijkomen van de bevalling, slaapgebrek, een baby die niet kan praten en zeggen wat er mis is, etc. Hoe heb jij dat ervaren?"

Anna: "Het is zo gek: ik wéét dat het pittig was, maar ik ben nu al die babytijd aan het romantiseren, zo van: och, wat was het schattig. Terwijl mijn dochter Mia verborgen reflux (bij het voeden komt de maaginhoud omhoog maar de baby spuugt het niet uit, red.) had en acht uur per dag huilde. Ik denk dat ik in een soort overlevingsstand stond, waarbij ik veel gevoelens niet eens heb toegelaten."

Franke: "Zijn er ook dingen die je makkelijk vond, dat eerste jaar?"

Anna: "Ja, jij schrijft in je boek dat je het erg vond om je baby naar de crèche te brengen, maar dat had ik totáál niet. Ik was juist heel blij dat ik weer kon werken en mijn oude leven kon oppakken. Ik wilde ook heel graag bewijzen: ik ben nu wel moeder, maar ik ben totaal niet veranderd, hoor! Ik vind mijn carrière nog steeds heel belangrijk. Terwijl het natuurlijk echt wel een zoektocht is, met al die verschillende petten op."

Meerdere smaken moederschap

Franke: "Wat is denk je een fijne les voor jonge moeders?"

Anna: "Dat er meerdere smaken van het moederschap zijn. Dat illustreer je mooi in je boek door verschillende moeders aan het woord te laten. Er is niet één manier om een goede moeder te zijn. Net zoals we allemaal een ander beroep kiezen of andere hobby’s hebben, kun je ook het moederschap op verschillende manieren invullen. Het hoeft niet per se op de manier die je op Instagram voorbij ziet komen en waarbij maar één bepaald type moeder wordt aangemoedigd. Je kunt je daar onzeker door gaan voelen, maar er zijn nog zoveel andere manieren om moeder te zijn. En dat is allemaal oké!"

Franke: "Ja, qua onzekerheid: wat dat betreft zitten wij nu allebei in wat rustiger vaarwater (tot de kinderen gaan puberen, haha). Ik merk dat ook aan andere ouders om me heen. We hoeven niet meer sloten koffie weg te werken wegens slaapgebrek, maar hebben weer energie en borrelen gezellig bij elkaar met lekkere hapjes en drankjes, terwijl de kinderen met elkaar spelen. Heel gezellig. Het geklungel wordt ook vrolijker. Met wat meer ervaring ben je toch minder onzeker, merk ik."

Anna: "Ja, mijn jongste is net begonnen op de basisschool. Dat ritme is zo fijn. Ik vind deze fase ook echt makkelijker. Ik merk ook: als ouder hebben we nu zoveel meegemaakt, sommige problemen lossen zichzelf ook wel op. Waardoor je het vertrouwen krijgt: it’s not the end of the world, wat je soms wel kunt denken met een baby."

Franke: "De gezellige fase, dus! Daarover gesproken: hebben we nog een stralende kerstgedachte voor alle klungelende ouders?"

Keep it simple

Anna: "Ken uzelve! Het ideale plaatje kan misschien wel zijn dat je kerstkoekjes moet bakken met je kinderen, of uitgebreid kerstkaarten moet knutselen. Maar als je knutselen haat of niet tegen rommel kan, begin er dan gewoon niet aan. Je kunt jezelf enorm verloochenen op dat gebied, omdat je denkt: dat is traditie, anderen doen het ook zo. Nee, keep it simple!"

Franke: "Keep it simple, helemaal mee eens. En daar wil ik nog aan toevoegen: maak er een gewoon gezellige dagen van met de mensen van wie je houdt. Ga bij die boom zitten met iets lekkers, rustig an. We hebben het immers al druk genoeg met al die (kerst)ballen. Fijne feestdagen, iedereen!"

Over Anna & Franke

Anna van den Breemer is journalist voor de Volkskrant, en moeder van dochter Mia (5) en zoon Baran (4). Ze schrijft voor de Volkskrant onder andere de populaire opvoedrubriek Iedereen doet maar wat. Ook schreef ze het opvoedboek Alle ouders klungelen maar wat aan. Dit jaar verscheen wegens groot succes het tweede deel: Alle ouders klungelen nog steeds maar wat aan. 

Franke van Hoeven is freelance journalist en schrijft o.a. de wekelijkse blog Bij Ons Thuis op RTL Nieuws Lifestyle. Ze heeft twee kinderen, Puk (9) en Olle (7), en schreef het boek Ik denk dat ik het wel kan, hét boek voor een relaxed eerste jaar moederschap.