Jamai Loman viert elk jaar de dag van zijn niertransplantatie: 'Ik ben er nog'

Het derde seizoen van Secret Duets was nog maar net begonnen of de eerste grote verrassing diende zich aan. De 'secret singer' met wie panellid René Froger een duet zong, bleek operazanger Ernst Daniël Smid te zijn. Een bijzonder optreden: Smid heeft de ziekte van Parkinson en kan dankzij een hersenoperatie pas sinds een halfjaar weer zingen. "Zijn optreden overviel ons allemaal", zegt Jamai. "Hij heeft geweldig gezongen, ook al is hij nog vrij broos."

Soms mag er dan een traantje worden gelaten: Secret Duets dient vooral ter entertainment, zegt Jamai. "Het is een lekker muziekprogramma, een leuk spelletje met leuke gasten op de bank. Een beetje pretentieloos, in a good way. Het is mijn rol ervoor te zorgen dat de sfeer goed is en dat iedereen zich happy en veilig voelt."

We leggen hem 12 keuzes voor.

1. Nieuwsjunk of zappend langs het journaal?

"Ik ben een nieuwsjunk. Iedere ochtend lees ik online alle kranten en ik heb pushberichten van allerlei nieuwsapps aanstaan, van RTL Nieuws tot de BBC en CNN. Als er iets in de wereld gebeurt, krijg ik dus meteen zestien pop-ups op mijn scherm. Geen idee waarom ik er zo bovenop wil zitten; ik ben gewoon erg 'nieuws-gierig'. Vooral politiek nieuws vind ik heel interessant. De inhoud, maar ook de hele poppenkast daaromheen en de spindoctors, die altijd weer een verhaal weten te verkopen.

Als een bericht ergens net te diep op ingaat of het teruggrijpt op nieuws van lang geleden, kan ik daar helemaal in duiken: ik vind het irritant als ik iets niet weet. Als ik ’s ochtends vreselijke berichten lees, kan dat mijn dag soms wel bepalen. Eigenlijk zou ik minder nieuws moeten lezen, maar dat kan ik niet. Dat is weleens een gevecht. Maar als ik dan lees over een golden retriever die zestig kilometer naar huis liep om zijn baasje terug te vinden, word ik daar heel blij van, haha."

2. Secret Duets of The Voice Kids?

"The Voice Kids is nog steeds een van de leukste programma’s die ik ooit heb gemaakt, zo niet het leukste. Voor de kinderen die meededen kwam een droom uit. Vaak waren ze, zonder het zelf te weten, ook nog eens ongelooflijk goed. Als je op jonge leeftijd wint is dat fantastisch, maar als je niet doorgaat is dat één dag vervelend en word je de volgende ochtend wakker met een glimlach en een mooie ervaring. Het was heel leuk om in een ruimte te zijn waar nieuw talent wordt ontdekt.

Ik mis het programma, ja. Als het zou terugkomen en ik gevraagd zou worden, zou ik zeker weer meedoen. Of dat gaat gebeuren, weet ik niet. Los van de verschrikkelijke dingen die gebeurd zijn bij The Voice of Holland – waar niet alleen ik, maar heel veel mensen ongelooflijk verdrietig over zijn – kun je niet ontkennen dat het een ijzersterk format is. Hoewel ik niet vind dat The Voice Kids het verdient, en ook uit onderzoek niet blijkt dat daar ooit iets slechts is gebeurd, begrijp ik de keuze van RTL om de hele franchise on hold te zetten goed. Qua beeldvorming zou het niet verstandig zijn daar nu mee door te gaan."

3. Een dag zonder social media of een dag zonder tv?

"Een dag zonder social media. Dat is voor mij geen enkel probleem. Zoveel plaats ik niet op Instagram en mijn privéwereld etaleer ik daar al helemaal niet. Niet omdat ik mijn leven angstvallig privé wil houden, maar vaak denk ik: wat ik nu doe is toch niet boeiend? Van een foto waarop ik in de kleedkamer zit, word ik ook niet vrolijk. Ik vind het sowieso heel lastig om mezelf op een foto te zien. Dan vind ik weer van alles van mezelf: o, daar heb ik een dikke kop, of wat dan ook. Als ik al iets post, ben ik daar uren mee bezig. Dan is de spontaniteit er wel af. Bovendien vind ik het belangrijk dat mensen aan mijn tv-programma’s of muziek denken als ze me zien, en niet aan wat ik heb gezegd over de politiek, of waar ik vóór of tegen ben. Dat is mijn werk simpelweg niet. Ik wil neutraal blijven."

4. Een duet met Billie Eilish of met ABBA?

"ABBA. Ik vind Billie Eilish geweldig, maar als je een duet met ABBA zou kunnen doen, zou dat natuurlijk wereldnieuws zijn. Of er duetten zijn waar ik met veel plezier op terugkijk? Ik heb eens met Berget Lewis gezongen, I Knew You Were Waiting, in het programma Tour de Frans. Ik vind haar zo’n fantastische zangeres en fijne vrouw. Met Paul de Leeuw heb ik een paar keer mogen zingen, ook geweldig. Ik heb nog één wens: een duet met Jenny Arean. Omdat ik verliefd ben op haar stem, haar tekstinterpretatie en haar performance. Een groot artiest."

5. Paul de Leeuw of Graham Norton?

"Pfoe, jeetje. Dan moet ik toch voor Graham Norton gaan, hoewel ik immens veel respect heb voor Paul de Leeuw – maar dat weet hij. Graham Norton is een fijne, sympathieke presentator, met een carrière die ik ambieer. Niet dat ik zozeer een talkshow wil, maar ik heb het idee dat hij alleen maar dingen doet die hij ontzettend leuk vindt. Daarom zijn de interviews die hij doet ook zo goed: hij is oprecht nieuwsgierig en geïnteresseerd.

Wat ik leuk vind aan Paul? Hij is streng voor zichzelf en probeert zichzelf altijd uit te dagen. Hij heeft ontzettend veel gedaan op tv, en vooral ook veel geprobeerd. Knap, zeker omdat er totaal geen ruimte meer is om iets te laten slagen. Als één aflevering niet goed scoort, wordt een programma meteen afgeschreven. Daar heeft hij gewoon schijt aan. Je moet blijven creëren, vind ik. En ja, daar zit soms bagger tussen.

Ik heb wat successen gehad, maar ook heel veel flops gemaakt. Waar is Elvis?! dat ik ooit met Gordon presenteerde, was bijvoorbeeld geen heel groot succes. Maar dat hoort erbij. Het interessante én lastige aan televisiemaken is dat het geen wetenschap is. Je moet ook kunnen zeggen: dit was gewoon slecht, maar leuk geprobeerd. En dóór."

6. In de spotlights of achter de schermen?

"Ik weet dat ik uiteindelijk een plek achter de schermen ambieer. Ik wil creëren, dus het zal dus aan de productiekant of aan de redactiekant zijn, voor theater en tv. Als je achter de schermen werkt, kun je iets makkelijker meerdere disciplines aan, denk ik. Je wordt minder hard geframed. Als je op beeld bent, wordt je carrière snel gekaderd: je bent tv-presentator óf zanger.

Maar in de spotlights werken vind ik nu nog erg leuk en ik ben nog niet uitgeleerd. Zo ga ik vanaf oktober mijn eerste soloshow spelen: I’m Still Standing, een ode aan mijn muzikale held Elton John. Ik heb ontzettend veel zin om samen met mijn band op tour te gaan langs theaters. Ik verheug me het meest op de finale van de show: daarin gaan we helemaal los met de band, licht en decor. En dan hoop ik dat mensen de zaal verlaten met een glimlach op hun gezicht."

7. Bekendheid als last of lust?

"Je zult mij nooit horen klagen over het bekend zijn, want tot nu toe – ik klop het even af – zijn mensen altijd aardig tegen me. Dat mensen met me op de foto willen, zie ik nog steeds als een compliment: als mensen dat níét meer willen, doe ik iets niet goed. En in Amsterdam, waar ik samenwoon met mijn vriend (acteur Michael Muller, red.), kan ik heel relaxed rondlopen.

Natuurlijk heb ik ook wel de hype gekend, na Idols. Die heeft een jaar geduurd, maar vervelend vond ik het nooit. Dat ik achter de schermen wil werken, heeft daar dan ook niet mee te maken. Hoe je het ook wendt of keert: als je een programma presenteert of een show moet dragen, voel je altijd een bepaalde druk. Ik zou ooit wel meer de rust willen. Gewoon lekker dingen maken."

8. Droomklus of vrije tijd?

"Een droomklus, want ik vind altijd wel ergens vrije tijd. Al ben ik in mijn vrije tijd ook altijd met mijn werk bezig. Dan luister ik muziek om liedjes te vinden die ik wil zingen, zit ik achter de piano, kijk ik een montage terug of schrijf ik. Of ik kijk buitenlandse tv-programma’s om op de hoogte te blijven van wat er in Engeland, Amerika of Azië wordt gemaakt.

Uiteindelijk zit mijn werk vooral in de voorbereiding. De tekst en melodie van een liedje kennen, weten hoe je daarmee kunt variëren en hoe je dat eigen maakt: dat kost meer tijd dan het zingen zelf. Allemaal heel leuk om te doen, dus het voelt niet als werk. Wat ik doe als ik écht vrij heb? Lekker door de stad lopen, bordspelletjes doen, eten met vrienden of familie. Vooral eten, haha."

9. Sparen of spenden?

"Spenden. Ik heb een vreselijke schoenentic. Nette schoenen, espadrilles, sneakers – als All Stars uitverkoop houdt, moet ik weer een paar hebben, ook al heb ik waarschijnlijk al zestien paar liggen. Het slaat nergens op. En het is niet heel milieubewust, ik weet het. Ik zorg er wel voor dat ik altijd geld achter de hand heb, want mijn vak is nogal onzeker. Je weet nooit hoelang je ergens onder contract zit of wanneer je weer een volgende klus hebt. Maar het is ook belangrijk om iets leuks voor jezelf te doen als je daarnaast iets overhoudt, al is het maar een tientje."

10. Terugblikken of vooruitkijken?

"Ik kijk graag naar morgen, en het liefst naar overmorgen. Maar terugblikken vind ik ook belangrijk, omdat het je nieuwe inzichten kan opleveren. Zo ben ik vijf jaar geleden ziek geweest en heb ik een niertransplantatie gehad. Het gaat goed met me, hoor – ik hoef alleen elke dag mijn medicatie te nemen, op mijn eten te letten en ik krijg elke drie maanden een check-up in het ziekenhuis.

Maar die ervaring heeft me wel veranderd, in positieve zin. Ik ben tot de conclusie gekomen dat er écht belangrijkere dingen zijn dan je carrière en andere randzaken van het leven. Ik kan heus nog steeds weleens scheldend voor een stoplicht staan, maar dat besef zit altijd ergens in mijn hoofd. Het komt naar boven op momenten waarop ik het nodig heb, bij tegenslag of als ik iets wil relativeren. Dan denk ik: joh Jamai, waar maak je je druk om? Neem nog een handje medicatie en ga lekker een rondje lopen. Je bent er nog."

11. Mijlpalen vieren of over tot de orde van de dag?

"Snel over tot de orde van de dag. Ik weet dat verjaardagen voor veel mensen belangrijk zijn, dus die probeer ik altijd wel te vieren. Maar mij interesseren ze vrij weinig. Na mijn niertransplantatie heb ik een jaar alles gevierd, daarna was ik er wel weer klaar mee. De dag dat ik getransplanteerd werd, 27 september, is overigens wel een dag die ik tot nu toe trouw heb gevierd met familie. Dan gaan we lekker lunchen, of zijn we in elk geval bij elkaar."

12. Kermis in Schoonhoven of een dag in Disneyland? 

"Haha! Ik denk dat de kermis in Schoonhoven niet meer is zoals ’ie was toen ik opgroeide, dus dan ga ik naar Disneyland. Ik ben fan van themaparken. In de Efteling kom ik zelfs drie, vier keer per jaar. Het is natuurlijk een ernstige vorm van escapisme, dat kan niet anders. Een dag fantasie en vrolijkheid, waarop ik weer even kind ben. Dat begint misschien triest te worden nu ik 36 ben, maar ik blijf het gezellig vinden. Op zo’n dag lees ik trouwens geen nieuws."

Secret Duets is elke donderdagavond om 20.30 uur te zien op RTL4.
Vanaf oktober staat Jamai in het theater met zijn eigen show 'I'm Still Standing', een muzikale ode aan Elton John.