Nadja heeft last van wintertenen: 'Is hier iets tegen te doen?'
Ik vraag dit voor een vriend: elke week behandelen we een vraag over je gezondheid die je niet snel aan je eigen arts durft te stellen. Vrijwel elke winter krijgt Nadja last van haar tenen. Wintertenen, denkt ze. Is er een oplossing voor deze kwaal?
Nu de kou er weer aankomt, vreest Nadja (52) dat ze – zoals bijna elk jaar – last krijgt van rode, pijnlijke, dikke en jeukende tenen. "Ik vrees dat ik last heb van wintertenen. De temperatuur hoeft maar een paar dagen rond het vriespunt te liggen en het is alweer zover. De jeuk is soms echt bijna ondraaglijk. Is hier een middeltje tegen of moet ik dit gewoon elke winter uitzitten?"
Huisarts Marnix van der Leest ziet regelmatig mensen in zijn praktijk die dezelfde klachten hebben als Nadja. "Het is inderdaad aan te nemen dat Nadja last heeft van wintertenen. De meest voorkomende klachten zijn pijnlijke tenen die soms rood of blauw of – in ernstigere gevallen – paarsblauw kleuren. De tenen zijn ook vaak gezwollen en kunnen gaan jeuken. Soms kan het zelfs zo zijn dat de huid van de tenen kapot gaat. Het kan lijken op het syndroom van Raynaud (te herkennen is aan koude, wit uitgeslagen vingers die daarna ineens heel rood worden en dan juist warm kunnen aanvoelen), maar dan zonder die verandering in kleur."
Vaker bij vrouwen
Wintertenen steken doorgaans de kop op bij blootstelling aan lage temperaturen. Bovendien hebben vrouwen vaker last van wintertenen dan mannen en ook mensen die bepaalde medicijnen gebruiken, zoals bètablokkers, hebben er vaker last van. Ook bij magere mensen lijkt het vaker op te treden.
Hoewel wetenschappelijk bewijs ervoor ontbreekt bestaat volgens Van der Leest het idee dat rokers er ook eerder last van zouden hebben. Ook zouden wintertenen in bepaalde families kunnen voorkomen en zou ook te weinig beweging een trigger kunnen zijn. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de klachten vaker te zien zijn na een Covid-19-infectie.
Anders dan de naam doet vermoeden, kan het fenomeen ook elders in je lichaam optreden, zoals aan je oren, neus of dijbenen, weet huisarts Van der Leest. "Voor wintertenen is geen goede verklaring te geven, behalve dan dat door de blootstelling aan kou de bloedvaatjes kunnen samenknijpen en deze te weinig zuurstof krijgen. Hierdoor zouden bovenstaande symptomen kunnen optreden, maar dat is nooit goed wetenschappelijk bewezen."
"De klachten door wintertenen kunnen behoorlijk heftig zijn en er ook best heftig uitzien. Maar wintertenen zijn doorgaans gelukkig onschuldig", zegt Van der Leest. "Het is een van die onschuldige problemen die helaas wel behoorlijk hinderlijk kunnen zijn."
Kwestie van uitzingen
De klachten gaan altijd weer vanzelf over en zijn – misschien helaas voor Nadja – toch een kwestie van uitzingen. Wat Nadja wél zou kunnen proberen, zijn de volgende 'gezond verstandoplossingen'. "Zorg dat je je goed aankleedt, zorg bij kou voor extra lagen kleding, draag waterdichte sokken (van wol of katoen) en schoenen, draag geen schoeisel dat te strak zit, zorg voor voldoende warmte in huis. Last van jeuk? Houd je huid goed vet. Beweeg voldoende en stop met roken."
En in het geval Nadja bètablokkers slikt, zou het een mooie gelegenheid zijn om eens met de huisarts te bespreken of je niet zou kunnen minderen. 'Medicijnen geven we over het algemeen niet tegen wintertenen', zegt de huisarts. "Slechts in de meest heftige gevallen willen we nog wel eens een proefbehandeling doen. Maar het staat niet vast dat deze gaan helpen en je wilt een patiënt ook niet opzadelen met mogelijke bijwerkingen. Gelukkig zijn medicijnen zelden nodig en verdwijnen wintertenen vanzelf weer."
Buiten het winterseizoen last?
Mochten de klachten echter voortduren na het winterseizoen, zich opeens voordoen als het niet eens winter is of gaan ze gepaard met andere klachten? Dan moet een patiënt verder worden onderzocht. Van der Leest: "In die gevallen moeten we samen even nadenken. Heb je ook pijn bij bewegen of heb je gewrichtsklachten? Is de doorbloeding van je benen goed? Het kan namelijk zo zijn dat de klachten een gevolg zijn van vaatvernauwing, van een bindweefsel- of een reumatische ziekte."
Rubriek: Asking for a friend
In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog, dermatoloog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek verschijnen.