Anita's vader stierf aan asbestkanker: 'Zonder vader mis je iemand boven je'

"Mijn vader was een heel lieve, rustige en vriendelijke man. Maar wel iemand met een eigen mening. Als hij een slecht gevoel bij iemand had, mocht ik er niet mee omgaan. Pa had heel goede mensenkennis. Respect voor anderen vond hij erg belangrijk, daar zijn mijn twee zussen, broer en ik ook mee opgevoed. U zeggen tegen ouderen en netjes eten, daar hamerde hij op. 

Mijn vader had oprechte interesse in anderen en maakte met iedereen een praatje. Ik was het jongste kind, een nakomertje. Hij was erg beschermend en kon koppig zijn – net als ik. Dat botste weleens, ook toen ik ouder werd. Dan moest ik hem eraan herinneren dat ik volwassen was en mijn eigen keuzen kon maken. Dat vergat hij soms, hij bleef me als zijn kleine meisje zien."

"Pa was allesbehalve een grijze muis. Een echte modeman, die graag rondliep op Vans of zijn loeizware legerkistjes. Toen ik nog in een winkel werkte, kwam hij graag langs om daar te snuffelen. Een keer kwam hij twintig baka bana’s – Surinaamse gebakken bananen – brengen voor mijn collega’s. Dat vond iedereen geweldig natuurlijk.  

Onze band was heel sterk. Ik kreeg mijn dochter toen ik twintig was, een tijdlang woonde ik met haar bij mijn ouders op zolder. Pa was een vaderfiguur voor haar, trots droeg hij haar iedere ochtend naar beneden. En toen vijf jaar later mijn zoon werd geboren, kwam hij ons ophalen uit het ziekenhuis. Hij had zich speciaal hiervoor netjes aangekleed, inclusief bordeelsluipers. Apetrots liep hij met de Maxi-Cosi naar buiten. Mijn zoon is geboren op de geboortedag van zijn moeder, dat zorgde voor een bijzondere band tussen die twee." 

Innerlijke kalmte

"Typisch aan pa waren ook zijn vaste gewoontes. Elk weekend maakte hij geroosterde broodjes voor ons gezin. Daarna ging hij stofzuigen met een lekker muziekje op om zich vervolgens heel nauwkeurig te gaan scheren. Dat kon goed anderhalf uur duren en dan mocht niemand de badkamer in komen. Het was echt zijn me-time. Daarin herken ik mezelf, ik hou ook van routine. En net als mijn vader ben ik rustig, met een innerlijke kalmte. Mij maak je niet snel gek, dat had hij ook."

"Mijn ouders waren een opvallende combinatie: zij een ras-Amsterdamse uit de Jordaan, hij een Surinamer die op zijn zeventiende met de boot naar Nederland was gekomen. Mijn moeder was zestien toen ze het huis uitglipte om te gaan stappen, mijn vader in een danstent zag en de vonk oversloeg."

Liefdevolle relatie

"Hij was een opvallende verschijning in die tijd, zeker toen ze naar Purmerend verhuisden was hij daar een van de weinige mensen van kleur. Maar door zijn sociale aard werd hij overal snel geaccepteerd. 

Ze hadden een heel liefdevolle relatie, liepen na al die jaren nog altijd hand in hand en gaven elkaar vaak kusjes – wat ik als puber natuurlijk stom vond. Maar later besefte ik wat een goed voorbeeld van een sterke, gezonde relatie zij ons hebben gegeven."

"Al jaren had pa last van een hoge bloeddruk. Bij een standaardcontrole werd er bloed geprikt, toen bleek dat hij een extreem hoge ontstekingswaarde had. Een scan gaf aan dat hij longembolieën had, en de artsen zagen nog iets: vlekjes op zijn longvlies. Mijn zus ging die dag met hem mee naar het ziekenhuis. Zij belde me: 'Het is niet goed maar zeg niets tegen ma'. 

Ze kwamen naar huis. De deur ging open, pa keek naar mijn moeder en schudde zachtjes nee met zijn hoofd. Hij vertelde dat hij asbestkanker had en dat dit niet te genezen was. De artsen konden alleen nog zijn leven rekken. 'Dit is mijn lot en ik hoop dat God mij langer de tijd geeft', zei hij. Wij waren verdrietig, in shock en lamgeslagen, maar hij was vol berusting."

Naar Suriname

"Het bleek al gauw dat hij deze vorm van kanker had opgelopen toen hij vlak na aankomst in Nederland een half jaar had gewerkt in een fabriek. 'Zes luttele maanden en nu dit…', verzuchtte pa weleens. Omdat er bewijs was dat hij daar had gewerkt, kreeg hij van de overheid een compensatie. Daardoor kon hij nog twee keer zijn geliefde Suriname bezoeken."

"Pa onderging chemokuren en immunotherapie. Lange tijd zag je niet eens aan hem dat hij ziek was. De scans waren steeds goed, de tumoren waren stabiel of toonden slechts een kleine groei. Maar begin 2019 ging hij achteruit. Hij kreeg een naar hoestje, was sneller buiten adem en lopen werd lastig. 

Tweederde van de patiënten met asbestkanker overlijdt binnen een jaar, pa heeft het drie jaar volgehouden. De laatste maanden waren intens. We hadden nog veel mooie gesprekken. Ik kocht een leren boek, ging zitten in de tuin en zei: 'Vertel'. Samen met mijn vader maakte ik een tijdslijn van zijn leven, vanaf zijn kindertijd met padvinderij in Suriname tot later. Nog altijd ben ik bezig met het uitwerken van deze aantekeningen. Ik zie het als een potje dat ik soms even open en weer sluit als het mij teveel wordt. Maar ik merk dat het schrijven mij helpt in het rouwproces."

Ontslagbrief van het leven 

"Toen pa doorkreeg dat zijn kwaliteit van leven te veel achteruit was gegaan, regelde hij een euthanasieverklaring – ontslagbrief van het leven, noemde hij dat zelf. Precies weten wanneer een dierbare gaat sterven is surreëel. Ik telde steeds de dagen en uren af. 

Elke avond waren wij als gezin bij onze ouders thuis. We draaiden muziek en dronken whisky. Op de dag van zijn sterven reed ik vol spanning naar mijn ouderlijk huis. Ik zag de dood al in het gezicht van mijn vader. Zijn blik was anders, zijn neus werd al wit. Hij was echt op, zoals hij zelf zei: 'Ik moet mijn bokshandschoenen in de ring gooien'."

"Het had geen dag langer moeten duren: hij had zoveel pijn, kon amper nog zitten en als hij hoestte bleef hij er bijna in hangen. Ik was blij dat hij hiervan verlost zou worden, dat verzachtte mijn verdriet. Hij at nog een satékroketje en had het veel over vroeger en zijn jeugd. 

Nadat de huisarts de injecties had gegeven, sliep hij vredig in. Toen pa overleden was, zeg ik meteen een rust over hem heenkomen. Die verbeten blik was weg. Zijn kist paste niet door de voordeur. Pa werd dus door de bloeiende tuin – zijn lust en zijn leven – weggedragen, dat vond ik zo mooi."

Geen vader meer

"Inmiddels is hij er al vijf jaar niet meer. Soms weet ik niet meer beter, en op andere momenten valt dat besef weer rauw op mijn dak. Dan maakt mijn zoon een goeie grap waarvan ik weet dat pa die fantastisch had gevonden, maar dan kan ik het hem niet meer vertellen.

Het blijft een gek idee om geen vader meer te hebben, je mist iemand boven je. Mijn dochter hoorde deze week dat ze geslaagd is voor haar eindexamen, bij zulke mijlpalen mis ik hem ook."

"Liefde is het allerbelangrijkste en het enige dat telt in het leven, dat heb ik van mijn vader geleerd. Pa had zonder dat wij het wisten geregeld dat er op zijn uitvaart Love Will Conquer All van Lionel Richie werd gedraaid, zo mooi en toepasselijk. Zijn motto was: kracht zit in je hoofd, het maakt niet uit hoe groot of klein je bent. Soms ben ik onzeker, maar dan denk ik aan die woorden en voel ik me sterker."

Laatste Vaderdag-cadeau

"Dat ik mijn vader nooit meer zal zien, blijft moeilijk. Op zijn verjaardag en voor Vaderdag kreeg ik van hem vaak een memoblaadje met een cadeautip. Nu koop ik niets meer. Het laatste Vaderdag-cadeautje dat ik voor hem kocht – zijn favoriete parfum met deostick – staat nu bij mij thuis.

Soms snuif ik er even aan, om hem bij me te voelen. Voordat pa stierf, vroeg ik hem om mijn kinderen te beschermen. 'Daar krijg ik nog een dagtaak aan', grapte hij. Nog altijd voel ik zijn grote handen om me heen. Hij leidt me in alles, daar geloof ik in."