Barry Atsma: 'De serie Bennie is een eerbetoon aan mijn broer Rimmert geworden'

Bennie is geen autobiografische serie, benadrukt Barry Atsma (52): "We hebben echt fictie gemaakt." Toch is deze nieuwe Videolandserie, die Barry zelf bedacht en produceerde, zijn meest persoonlijke project tot nu toe. Grote inspiratiebron is namelijk zijn broer Rimmert, die het syndroom van Down had en in 2020 aan corona overleed. 

"Toen ik nadacht over wat ik wilde vertellen, kwamen er allemaal verhalen naar boven waar ik emotioneel van werd, of waar ik ineens hard om moest lachen," zegt Barry. Samen met schrijfster Karen van Holst Pellekaan en producent Tom van Blommestein destilleerde hij de thema’s. Het resulteerde in een familieserie met herkenbare emoties en situaties. "Het is een eerbetoon aan mijn broer geworden", vertelt Barry geëmotioneerd. "Mijn zus zei: 'De serie gaat helemaal niet over Rimmert, maar ook helemaal over Rimmert'." 

We leggen Barry 14 vragen voor. 

1. Fictie of non-fictie?

"Bennie is een fictieserie, maar wat ik heb meegemaakt zit erin. De serie gaat over een jongen met het syndroom van Down die de baas wil zijn over zijn eigen leven. Zelfstandig wonen, dat is zijn grote droom. Terwijl hij daar hard voor vecht, blijft het gezin om hem heen vastzitten in bepaalde vooroordelen over hem. Zijn ouders denken bijvoorbeeld: kan dat wel? Ze moeten durven loslaten. 

Mijn broer vocht ook erg om zijn eigen keuzes te mogen maken in het leven. Dat werd hem niet altijd makkelijk gemaakt door ons. We wilden hem beschermen, maar daarmee hebben we hem misschien ook wat ruimte weggenomen. Ik had hem de serie graag laten zien. Maar ik ben blij dat ik hem nog heb kunnen vertellen dat ik het van plan was, een paar maanden voordat hij overleed. Ik denk niet dat ik dit had kunnen maken zonder het gevoel te hebben dat hij het oké vond. Door het maken van de serie heb ik hem de afgelopen vijf jaar dicht bij me gehad."

2. Impact of entertainment?

"Impact maken. Bennie is entertainment, maar ik wil mensen ook aan het denken zetten en ze verrassen. Dat doen we door te laten zien wat er speelt in een gezin met een neurodivers iemand in het midden. Veel mensen die met zo’n gezinsdynamiek opgroeiden, zullen herkennen dat je binnen een gezin niet altijd wordt gezien als je de 'normale' bent."

"Ook wil ik de diversiteit van neurodiverse mensen laten zien. In veel tv-programma’s wordt alleen het bovenlaagje getoond. Mensen met het syndroom van Down worden in beeld gebracht als charmante, schattige mensen die leuke uitspraken doen, reizen en verliefd worden. 

Wij wilden iets maken waardoor je echt meeleeft en voelt wat mensen met dit syndroom allemaal meemaken. We proberen vooroordelen aan de kaak te stellen, ook door onverwachte onderwerpen te bespreken. Seksualiteit bijvoorbeeld, en de schaamte die je kunt voelen als je een kind met een beperking krijgt – doordat je vastzit in je vooroordeel over je eigen neurodiverse kind. Het eerlijke verhaal."

3. Nieuwsjunk of nieuwsmijder?

"Ik ben wel een nieuwsjunk, zeker met alles wat er nu in de wereld gebeurt. Het voelt als een bijzonder punt in de geschiedenis, qua hoe er naar democratie wordt gekeken. Alle parameters zijn veranderd, dat vind ik heel spannend. Daarom lees ik veel kranten, check ik nieuwsitems en probeer ik de verschillende journaals te kijken. 

Ik vind het gewoon interessant, ook voor het maken van series en het vertellen van verhalen. Zo bekijk ik het maar, dan kan ik er nog iets mee. Anders wordt het wel heel grauw. Om mezelf een beetje in te houden, heb ik met mezelf afgesproken na acht uur ’s avonds niks meer te lezen."

4. Videoland of Netflix?

"Ik ben heel onafhankelijk, dus ik heb geen noodzaak om te kiezen. Maar dan kies ik toch voor Videoland. Ik vind het heel tof dat het een Nederlandse streamingdienst is, die met beide voeten op de grond staat en tegelijkertijd durft te dromen en ambities heeft. Dat past bij mij."

"Ik was heel blij met de ruimte die ik kreeg om Bennie maken, en alle durf die zij daarmee toonden. We staan nu aan de start van een nieuw idee, waar we concreet mee bezig zijn. Nee, ik kan er niks over zeggen. Het wordt iets persoonlijks."

5. Voor of achter de schermen?

"Voor nu: achter de schermen. In Bennie zou ik een klein rolletje spelen, maar daar heb ik snel van afgezien. Er was zoveel werk achter de schermen. Als producent moet je blijven opletten, je moet het overzicht houden. Ik zou mezelf voor mijn kop slaan als we een scène niet goed zouden draaien omdat ik ondertussen ook nog druk was met een rolletje. Het was zo’n complex project, op allerlei fronten. Niet in het minst vanwege de ambitie om een neurodiverse cast aan het werk te zetten. Ik moest snel en makkelijk kunnen schakelen."

6. Snakken naar spelen of stoppen met spelen?

"Ik heb dertig jaar genoten van het spelen. Het ging zo goed en ik heb in Nederland en daarbuiten zulke leuke rollen gespeeld, dat ik dacht: ik ga even op deze flow door. Tot mijn broer overleed. Toen voelde ik heel duidelijk: ik wil deze serie maken, en even niks daarnaast. Het werd ook te veel."

"Rimmerts dood heeft zoveel losgemaakt in mij, daar had ik ruimte en tijd voor nodig. Ik had geen zin om in een rol te stappen. Ik had al eerder ideeën ontwikkeld en geregisseerd in het theater, maar nu voelde ik heel sterk: ik wil mijn eigen ding doen. 

Nu speel ik ineens al drie jaar niet meer. Dat vind ik prima. Voor nu mis ik het spelen niet, maar ik zie het mezelf wel weer doen."

7. Strakke carrièreplanning of zien waar het schip strandt?

"Zien waar het schip strandt. Ik maak vaak intuïtief tegendraadse keuzes. Toen ik bij Toneelgroep Amsterdam zat, toch het elitecorps van acteurs, voelde ik: ik heb nu heel veel zin om iets commercieels te doen. Dat werden rollen in films als Komt een vrouw bij de dokter en Loft. Daar ging ik tegenin door te kiezen voor de rol van de brave Hugo in Klem. Ik kwam naar de auditie met een brilletje en broodtrommeltje en kreeg de rol, wat niemand had verwacht."

"Het enige wat ik vrij vroeg voelde, is dat bekendheid belangrijk is bij het spelen. Als je bekend wordt bij een groot publiek, heb je meer keuzes in je rollen. Dat is een element dat je niet moet onderschatten. Nu wordt er soms zelfs gestuurd op acteurs met veel volgers op Instagram. Zij bereiken een grote doelgroep, en er moet nou eenmaal geld verdiend worden in de televisie- en filmbranche.

Je kunt heel goed spelen en tussen de schuifdeuren staan, maar als je wil spelen op een groot podium, moet dat gefinancierd worden. Van die gekke spagaat ben ik me altijd bewust geweest."

8. Zelfverzekerd of onzeker?

"Nee, ik ben helemaal niet zelfverzekerd. Ik vind mezelf ook nooit een geweldig acteur. Sommige collega’s zeggen vol overtuiging dat ze zichzelf retegoed vinden. Dat vind ik fantastisch, en vaak zijn het ook heel goede acteurs. Maar ik voel altijd een soort onzekerheid."

Als ik met een nieuw project bezig ben, denk ik soms ineens: shit, kan ik dit wel? Ik heb me nooit zorgen gemaakt dat ik zonder werk zou komen te zitten, maar dat komt meer voort uit naïviteit. Ik heb de levensovertuiging dat ik altijd ergens mijn plekje vind."

9. Huismus of een feestbeest?

"Ik was feestbeest, maar ben een huismus geworden. Ik heb vier kinderen, en twee ouders die wat mantelzorg nodig hebben. Dat is een uitdaging, dus ik zit nu volop in de huismusstand. Ik ben heel blij als ik genoeg slaap."

10. Acteur of sporter?

"Als kind was ik altijd met sport bezig. Ik deed niet mee aan schooltoneel, maar zat in het tennisteam. Ik wilde heel graag topsporter worden. Ik ben zelfs nog ballenjongen geweest bij het ABN Amro-tennistoernooi en trainde heel fanatiek. Het was lang niet goed genoeg, maar dat heb ik wel lang gedacht. Toen het moment kwam waarop ik me realiseerde: ik ga nooit op Wimbledon spelen, was ik al 33. Toch lang volgehouden, haha."

"Het acteren kwam op mijn pad toen ik als zeventienjarige geblesseerd raakte. Ik was gefrustreerd en zonder competitietennis had ik in de weekenden niks te doen. Mijn moeder vond een jeugdtheatergroep in Den Haag, en hun weekendcursus leek haar wel wat voor mij. Daar ontmoette ik Fedja van Huêt (ook te zien in Bennie, red.), die al rolletjes op televisie had. Zeer indrukwekkend.

Ik was niet goed in spelen, maar vond het wel heel tof: de lol en adrenalinerush van in en uit je rol stappen. Later kwamen daar de liefde voor verhalen vertellen en verbinding maken bij. Of ik nog tennis? Nee, ik ben helemaal into padel nu."

11. Single of samen?

"Samen. Ik ben alweer bijna tien jaar samen met Noortje (Herlaar, red.). Daarvoor was ik achttien jaar samen met mijn ex. De laatste jaren hadden we een open relatie, maar dat werkte voor ons allebei eigenlijk niet. Ik ben trouw."

12. Overal herkend of anoniem over straat?

"Liever anoniem over straat. Als ik mijn petje opzet, valt het best mee met de belasting. En als mensen me toch herkennen, krijg ik vaak te horen: ben je grijs? Tja, ik ben 52. En ik ben heel dankbaar dat ik het mag meemaken om ouder te worden. Dat mensen me de kunde toedichten om een serie te maken, komt ook door wat ik in al die jaren heb opgebouwd." 

"Als je 20 bent, zie je er lekker jong en fris uit, heb je alle energie en kun je nog een nacht overslaan zonder ergens last van te hebben. Maar tegelijkertijd ben je heel hard aan het werk en op zoek. Dat heb ik niet meer, heerlijk.

Ik weet wat ik aan het doen ben, kan beter relativeren en heb wat meer rust in mijn donder. Vroeger wilde ik veel dingen doen: theater, televisie, de perfecte vader zijn. Nu weet ik dat niet alles tegelijk hoeft. De onrust gaat weg. Al blijft een beetje onzekerheid dus altijd over."

13. Meer werk of meer vrije tijd?

"Meer vrije tijd. Dat is ook een overweging geweest bij het stoppen met spelen. Spelen betekent steeds weer pieken, maar bij produceren heb je meer rust en vrije tijd. Je werkt heel lang op een relaxte manier, dan komt er een crashmoment waarop het filmen begint en je zes maanden lang heel hard werkt, en daarna heb je weer rust. Wat ik doe in mijn vrije tijd? Die breng ik door met Noortje en de kinderen: vakanties, wandelen, leuke dingen doen."

14. Terugblikken of vooruitkijken?

"Momenteel zit ik in een terugblikfase, vanwege de reis die ik de afgelopen vijf jaar heb gemaakt met Bennie. Maar van nature ben ik meer een vooruitkijker. 

Ik heb een plan voor een film die ik graag wil regisseren, maar ik voel heel duidelijk dat nu niet het moment is. Dat heeft te maken met budget, het plan goed uitwerken, mensen erbij betrekken. Misschien kan het over een jaar of drie, vier. Dat is mijn meest concrete plan. Verder hoop ik de balans tussen vrije tijd en werktijd hetzelfde te houden als nu."

De serie Bennie is nu te zien op Videoland. 

Klik hier voor meer Lifestyle.