Van onderwijsvernieuwer naar daklozenhelper: Dream School-rector Eric strijdt voor kwetsbaren

Een onderwijshervormer was Van 't Zelfde. Verschillende scholen die slecht presteerden, wist hij weer op de rit te krijgen. Maar op het Drachtster Lyceum in Drachten ging het mis. Volgens Van 't Zelfde werd hij door een kleine groep medewerkers en de MR tegengewerkt in zijn plannen om het onderwijs te verbeteren, en werden via anonieme Twitterprofielen leugens over hem verspreid.

Woedend op Onderwijsinspectie 

"Een klein clubje docenten had zichzelf een luxepositie verschaft, waardoor leerlingen gemiddeld 200 uur per jaar te weinig les kregen. Uiteindelijk heb ik de Onderwijsinspectie gemeld dat dit de reden was dat de leerlingen slecht presteerden." 

De Onderwijsinspectie deed onderzoek en er werden zelfs Kamervragen gesteld. Maar de Onderwijsinspectie concludeerde dat er niet te weinig les werd gegeven, en na aanpassingen door Van 't Zelfde aan sommige klassen nu zelfs te veel. Van ‘t Zelfde is woedend. "Fraude met cijfers", noemt hij de conclusie van de Onderwijsinspectie. Ook het bestuur van de school twijfelde aan het onderzoek, schreef de Leeuwarder Courant in december 2023.

Met burn-out thuis

Het alles leidde ertoe dat Van 't Zelfde al na 91 dagen zijn functie als rector van de school neerlegde, en zich zo in de steek gelaten voelde door de onderwijswereld dat hij met een burn-out thuis kwam te zitten. "Door die tweets werden lezingen die ik zou geven afgezegd en wilden scholen me ineens niet meer hebben. Het was zo pijnlijk, zo lelijk. En niemand heeft gevraagd naar mijn versie van het verhaal."

Na zes maanden zag Van 't Zelfde een vacature voor een sociaal werker in de Rotterdamse Pauluskerk, die hulp en opvang biedt aan daklozen. Op het eerste oog een totaal andere wereld dan het onderwijs, al ziet Van 't Zelfde wel overeenkomsten. "Ik heb altijd met heel veel liefde in het onderwijs gewerkt, maar mijn belangrijkste doel was maatschappelijk relevant zijn. Dat deed ik in het onderwijs, en dat doe ik hier." 

Liefde voor de zorg

"Daarnaast is de kwetsbaarheid hetzelfde: je hoeft in het onderwijs maar een beetje anders te zijn, of je valt buiten het systeem. Hetzelfde geldt voor de samenleving: daar hoef je maar een beetje anders te zijn om dakloos te worden. Uit allerlei onderzoeken blijkt: als mensen drie maanden geen salaris ontvangen, dan kunnen ze al dakloos worden."

Hij heeft in die 16 maanden dat hij in de Pauluskerk werkt, dezelfde liefde ontwikkeld voor de zorg als hij eerder voor het onderwijs had. "Vroeger zei ik: mensen in het onderwijs krijgen slecht betaald. Maar nu zie ik wat een luxepositie zij hebben. Ze zijn 72 dagen per jaar vrij, alle feestdagen, avonden, nachten. Ik werk nu drie dagen per week in de Pauluskerk, heb achttien vakantiedagen die ik alleen kan opnemen op momenten dat het uitkomt met de vakanties van anderen, ik doe weekenddiensten, avonddiensten, met kerst hebben ze me nodig. Als je dat niet ervaart, weet je niet hoe groot het effect daarvan op je gezin is. En dan zijn er mensen die dit hun hele leven doen."

"Daarnaast krijg ik nu 1850 euro per maand betaald. Ik heb tijdens mijn werk in het onderwijs een potje opgebouwd, waarmee ik dit nog drie jaar kan volhouden. Ik denk er wel al over na hoe dat na die tijd moet, kan ik dit werk dan wel blijven doen? En veel collega's hebben natuurlijk geen potje."

"Tijdens corona klapten we allemaal vanaf onze balkons voor de mensen die in de zorg werken, een week later stemde de Tweede Kamer tegen een loonsverhoging voor deze mensen. Nu ik zie wat zij doen, schaam ik me dat ik tijdens mijn tijd in het onderwijs zei dat ze daar te weinig verdienen."

Koffie en karakter

Het werk begon 'eenvoudig': koffie inschenken, ingezamelde kleding uitdelen. "Daar heb je geen diploma of ervaring voor nodig." Vanuit daar leerde hij door heel veel vragen te stellen meer over het werk met daklozen. "Het belangrijkste voor dit werk is je karakter. Hoe ga je met mensen om? En hoe reageer je bijvoorbeeld op agressie – ga je het gesprek aan of vlucht je?"

"Ik heb in het onderwijs altijd geprobeerd om naast de leerlingen te staan, dat doe ik nu ook met daklozen. Maar op scholen maakte ik beleid om ervoor te zorgen dat het de dag daarna beter ging met leerlingen dan die dag zelf. In de daklozenzorg moet je accepteren dat het een dag daarna slechter gaat met de mensen met wie je werkt. Ze hebben weer een nacht op straat geslapen, weer te weinig gegeten of middelen gebruikt om de nacht door te kunnen komen." 

"Als mensen als Geert Wilders en Johan Derksen weer eens foeteren over arbeidsmigranten dan denk ik: je hebt geen idee over wie je het hebt. Het zijn de mensen die wij hier zien, die voor 4 euro per uur worden uitgebuit, in de problemen komen en geen kant op kunnen."

In de steek gelaten

"Er was bijvoorbeeld een 38-jarige jongen bij ons die als zzp'er in de bouw werkte. Hij kreeg een ongeluk, waardoor hij zijn enkel verbrijzelde. Die jongen had geen verzekering; hij werd dus wel geopereerd, maar stond na een paar dagen met een zak pijnstillers op straat. In pure wanhoop klopte hij aan bij de Pauluskerk, waar we een paar 'medische bedden' hebben voor jongens als hij. Hij maakte contact met andere Polen, begon te drinken, kreeg hartproblemen, ging met een ambulance naar het ziekenhuis waar hij werd opgelapt en weer op straat werd gezet, en een paar dagen later was hij dood." 

"Op zijn begrafenis waren zijn moeder, tante en andere familieleden, allemaal in het zwart. Er waren bezoekers van de Pauluskerk, de arts die hier werkt, collega's. Het was heel droevig om mensen zo te zien huilen. Dan denk ik: hoe erg is deze jongen niet in de steek gelaten?"

Kwetsbaar jongetje

Het zijn ervaringen die hij ook meeneemt in zijn werk voor Dream School, waar dit jaar een jongen was die in de jeugdzorg zat. "Hij wordt volgend jaar 18, en had een heel verkeerd beeld van hoe het dan zou gaan. Kinderen uit de jeugdzorg worden op die leeftijd op straat gezet. Hij kan dat helemaal niet aan, het is nog echt een kwetsbaar jongetje. Ja, daar maak ik me dan zorgen om, nog iets meer nu ik zie hoe het leven dan is. Dus ik heb hem wel geprobeerd ervan te doordringen dat hij echt in actie moet komen om werk en een woonruimte te vinden."

Van 't Zelfde wil dat er betere zorg komt voor daklozen. "In het Centraal Station in Rotterdam hebben ze bankjes weggehaald omdat er anders daklozen op zouden slapen, toiletten weggehaald die door daklozen worden gebruikt, en de winteropvang waar daklozen 's nachts mogen slapen, gaat door beleid van de gemeente pas open als het buiten -1 graden is – in andere steden is dat bij +7. We zijn een hele rijke stad, die miljoenen per dag verdient aan toerisme en waar rijke mensen in hele dure appartementen wonen. Je moet als stad trots zijn dat je ook de kwetsbaarsten helpt, in plaats van ervoor te zorgen dat zij buiten moeten slapen als jij het zo koud hebt dat je 's avonds binnen blijft." 

Stem geven aan daklozen

Hij maakt zich zorgen om deze mensen, die veelal jong zijn. "Zij kunnen geen kop koffie kopen zodat ze ergens naar het toilet mogen. En denk aan vrouwen die op straat leven, die zijn mega kwetsbaar Als ze ongesteld zijn, hebben ze al een probleem, los van andere zaken die buiten met hen kunnen gebeuren."

Van 't Zelfde hoopt dat hij zijn boek en bekendheid kan gebruiken om daar verandering in te brengen. "Deze mensen hebben een stem nodig. Als niemand naar hen luistert, dan hopelijk wel naar mij."

Supersociaal - Waarom een schooldirecteur nu voor daklozen zorgt van Eric van 't Zelfde is nu verkrijgbaar.

Klik hier voor meer Lifestyle