Na 11 miskramen bleef Jan Willems huis leeg: 'Had geen idee hoe ik mijn leven moest vormgeven'

Op de keukentafel in zijn mooie vrijstaande woning in het Friese Sumar staat een vaas met elf rozen, met elk een andere kleur. Jan Willem van Rangelrooij koopt ze sinds 2017 elk jaar op 19 mei: de dag dat hij en zijn vriendin Etje te horen kregen dat ze na elf miskramen nooit ouders zullen worden van een levend kind. "Elke roos staat symbool voor een kind dat niet geboren mocht worden. Elk kind was uniek", vertelt Jan Willem. "Zelfs na al die jaren blijft het een bijzondere dag, waarop we stilstaan bij wat niet mocht zijn."

Kinderwens

Als Jan Willem en zijn vriendin elkaar in 2007 leren kennen, lijkt niets hun kinderwens in de weg te staan. "We waren jong en gezond: een doorsnee stel. We hadden goede banen en een stabiel leven. Ik had weleens gehoord van koppels die moeite hadden met het krijgen van een kindje, toch was het niet iets waarbij ik echt stilstond."

Rond zijn dertigste begint het bij het stel echt te kriebelen en als Etje na een half jaar goed 'oefenen' nog niet zwanger is, melden ze zich bij de huisarts. "Daar kregen we te horen dat ze al zwanger was." Jan Willems ogen glinsteren nog steeds een beetje als hij aan dat moment terugdenkt. "Ik was blij, niet heel euforisch, maar gewoon blij. Ik was er heel relaxed onder, alsof het de normaalste zaak van de wereld is dat je vrouw zwanger raakt en je een kindje krijgt."

Jan Willem begint te fantaseren over een vieze achterbank vol kruimels. "Je verbeeldt je meteen van alles: is het een jongetje of een meisje? Ik zag voor me hoe ik mijn kind leerde fietsen en voetballen en hoe het alles onder zou knoeien. Ik zag ons kind al op de driewieler langs ons huis fietsen. Die dromen voelden heel echt."

Eerste miskraam

Die dromen spatten uiteen als Etje erge krampen en bloedingen krijgt. "Ze vertelde het me aan de eettafel. Ik wist niet zo goed hoe ik moest reageren, dit bestond natuurlijk óók. Het was even slikken: het ene moment is ze nog zwanger en het andere moment niet meer."

Ze weten zich snel te herpakken. "We dachten: we komen uit vruchtbare gezinnen. Zowel Etje als ik hebben beiden twee broers en een zus. Dit gebeurt, de volgende keer zal het wel goed gaan." Met goede moed en niet te veel zorgen proberen ze het de maanden daarna gewoon nog een keer.

Relatief vlot is Etje weer zwanger. "Ik voelde geen angst, zij wel." 

Snelle zwangerschappen, even snelle verliezen

En een aantal weken later gaat het weer mis. "Toen dachten we: dit is niet helemaal oké. We maakten een afspraak in het ziekenhuis, maar de gynaecoloog kon niets vinden en noemde het 'domme pech'. We moesten het nog maar een keer proberen."

Maar het gaat niet goed. Niet de derde keer. Niet de vierde. Niet de vijfde. Het patroon herhaalt zich: snelle zwangerschappen, even snelle verliezen. 

"'Domme pech' die zich herhaalde, werd een nachtmerrie." In het ziekenhuis worden ze voor hun gevoel niet serieus genomen. "Ik kreeg de indruk dat de gynaecoloog zich na de zesde miskraam geen houding meer wist te geven. Het werd ons te klinisch, we misten het menselijke stuk erin. Ze bleven ons maar naar huis sturen met 'we kunnen niets vinden, probeer het maar nog een keer'."

Leven on-hold

Het stel loopt vast. "We waren al een jaar of drie verder. Ons leven stond on-hold. Je voelt je zo verloren. Vrienden kregen kinderen, mijn broer en mijn zus ook, maar ons huis bleef leeg."

De opmerkingen die Jan Willem en Etje krijgen, vallen hun zwaar. "Dan zei mijn moeder in het Fries: ik wil graag beppe worden. Ik wilde heel graag antwoordden: Ja, mem, ik wil ook dat jij dat wordt. Maar ik durfde er niet over te praten. Er zat ongemak in, het voelde als een persoonlijke tekortkoming. Alsof je iets niet kunt wat voor anderen zo vanzelfsprekend is. Hoe vertel je dat je geen kinderen kunt krijgen? Dat zou toch heel normaal moeten zijn? Ik kende ook niemand die hetzelfde doormaakte. Het voelde heel eenzaam."

Dus zet Jan Willem een masker op en lacht hij de vragen en de opmerkingen weg. "Dat was uitputtend. Telkens als iemand in mijn omgeving een zwangerschap aankondigde, perste ik er met moeite een 'gefeliciteerd' uit. Van binnen woedde er een strijd, waarvan ik wist dat die misschien niet eerlijk was tegenover degene die iets moois kwam delen — zoals toen mijn zusje vertelde dat ze in verwachting was. Ik gunde het haar oprecht, maar het voelde zo oneerlijk. Waarom zij wel en wij niet? Ik vond het verschrikkelijk dat ik niet volledig blij kon zijn voor een ander."

De wanhoop groeit en de wens zit diep. In Nederland wordt er nooit een reden voor het niet zwanger blijven gevonden. Ze gaan voor een second opinion naar de Vrouwenkliniek van het Universitair Ziekenhuis in Gent.

De reis naar Gent is niet eenvoudig – letterlijk en figuurlijk. "Het was vijf uur rijden, dus we planden de afspraken meestal zo dat we er konden overnachten. Doordat mijn werkgever op de hoogte was van mijn situatie, zijn vrije dagen nooit een probleem geweest. We zijn er zeker een keer of tien geweest." 

Operatie en ivf

In Gent wordt een kleine afwijking in Etjes baarmoeder ontdekt, die via een operatie wordt verholpen. Ook krijgt het stel uitgebreide begeleiding op het gebied van voeding en supplementen en wordt elk aspect van de vroege zwangerschap gemonitord. 

Bij de eerste afspraak in Gent is Etje voor de achtste keer zwanger. "Toen ook dat misging, werd ons ivf geadviseerd. Niet dat het probleem in het zwanger worden zat, maar in het zwanger blijven. Door de ivf was het mogelijk om de kwalitatief beste zaadcellen te gebruiken en de beste eicel. Zo konden ze alles volgen."

"Tijdens elke zwangerschap en ivf-behandeling hadden we weer hoop, en na elke teleurstelling wisten we die hoop ook weer te vinden. We hebben nooit gedacht dat het moment zou komen dat we daadwerkelijk met lege handen zouden achterblijven."

Nooit meer zwanger worden

En toch komt dat moment, op 19 mei 2017: de dag dat ze te horen kregen dat ook de elfde zwangerschap in een miskraam zou eindigen. De ivf-behandeling had geen verschil gemaakt. Het stel kon niet meer. "Het was de grens die we onszelf hadden gesteld."

Dus appt Willem zijn familie het berichtje dat hij hoopte nooit te hoeven sturen: "Helaas hebben we vandaag definitief te horen gekregen dat het niet goed gaat met de zwangerschap. Geen hartslag meer en te klein, dus nu weer een miskraam afwachten. Hier stopt het voor ons, na dik vijf jaar van alles geprobeerd te hebben, gaat het boek dicht."

Verstomd, verdoofd, verdrietig, boos: Jan Willem komt in een storm van emoties terecht die hij niet kan uiten. "Ik was compleet van de wereld. Wat had het leven nog voor zin? Wat deed ik hier eigenlijk nog? Ik had jarenlang geleefd met de droom vader te worden. En ineens was dat hele toekomstbeeld weg. Het voelde als een groot zwart gat. Ik had geen idee meer hoe ik mijn leven nu moest vormgeven."

Jan Willem gaat in de overlevingstand. "De eerste drie weken bleef ik thuis, maar ik herinner me er bijna niets van. Ik leefde als een zombie, volop in de rouw. Want op dat moment is het definitief: er komt geen kindje. Die droom is echt weg."

Drinken om niet te voelen

Hij werkt dan al vijftien jaar bij hetzelfde bedrijf als productspecialist. Hoewel hij na drie weken weer aan het werk gaat, functioneert hij nauwelijks. "Ik was er fysiek, maar mentaal was ik volledig afwezig. De bedrijfsarts gaf aan dat ik een burn-out had. Toch wilde ik verder werken. Werken was een vorm van afleiding, een manier om niet te hoeven stilstaan. Maar als ik dan thuiskwam, lag er niets op me te wachten."

Op zaterdagavond dronk hij een hele fles wijn leeg. "Ik dronk alleen maar om in een andere wereld te komen – om maar niet te voelen wat er vanbinnen speelde. De stilte was angstaanjagend. Dat was precies níét wat ik op dat moment nodig had."

Zijn vriendin Etje rouwt op een andere manier. "We woonden in hetzelfde huis, maar we waren elkaar even kwijt. Zij zat liever stil op de bank in een hoekje, terwijl ik juist het gevoel had dat ik bezig moest blijven."

Het omslagpunt komt als Jan Willem op een dag beseft dat hij hulp nodig heeft. "Als er iets moest veranderen, moest ik het zelf doen. Er was niemand anders die het voor me kon oplossen. Ik moest aan mezelf werken, al wist ik nog niet precies hoe."

Van de verdoving af

In het verleden had Jan Willem een training in persoonlijke ontwikkeling gevolgd. "Je leert tijdens zo'n training je eigen gedachten, gevoelens en gedrag beter te begrijpen en te sturen. Ik dacht terug aan die training en besloot er weer een te volgen." Daar wordt hem de vraag gesteld: 'Wil je van die verdoving af?'

Die vraag komt binnen. Hij weet dat het tijd is om te stoppen met drinken. "De zaterdag na die training wilde ik uit automatisme weer een fles wijn opentrekken. Dat deed ik immers al een jaar lang. Na het drinken van mijn tweede wijntje, besefte ik opeens dat ik dit niet meer wilde. Ik draaide de dop op de fles, gooide 'm weg – en daarna heb ik nooit meer gedronken. Dat was het moment waarop ik besloot: ik wil niet meer vluchten voor de pijn. Ik wil leren omgaan met mijn verdriet."

Hij begint anders naar zijn verlies te kijken. "Ik dacht: kan er ook iets van winst in zitten? Wat is de waarde van dit verlies? Want als ik alleen maar bleef hangen in de slachtofferrol, dan werd het lijden eindeloos. En dat wilde ik niet langer."

Het jongetje met het gouden hart

"Op een dag kreeg ik een cadeau van mijn vriendin: een beeldje van een jongetje met een gouden hart. Ik brak toen ik het in mijn handen had. In dat gouden hart van dat jongetje zaten mijn kinderen. Er zit goud in alles wat je overkomt. Weliswaar vaak bedekt met smurrie en troep, net zoals als je goud gaat delven. Maar als je het wast en schoonmaakt, heb je goud in handen."

En dan voelt hij het: ik wil andere mannen helpen. "Waar ik doorheen ging, daar gaan meer mannen doorheen. Maar er wordt te weinig over gesproken."

Hij neemt ontslag en behaalt zijn diploma tot gecertificeerd miskraamcoach. De eerste in Nederland speciaal voor mannen. "Ik ben er voor al die mannen die te maken krijgen met een onvervulde kinderwens, stilgeboorte of onvruchtbaarheid. Ik vind het geweldig als mijn cliënten eindelijk iets van herkenning voelen. Op deze manier kan ik mijn ervaring omzetten in iets moois. Ik heb in mijn gesprekken met anderen geen last meer van mijn eigen verdriet. Het helpt en ondersteunt me juist."

Jan Willems ogen glinsteren weer. "Het niet kunnen krijgen van kinderen is het ergste wat mij is overkomen, maar tegelijk ook het mooiste. Het heeft mij zoveel nieuwe dingen gebracht die ik anders nooit had gehad. Daar ben ik dankbaar voor."

Vreugde en verdriet 

Hij doet zijn werk dan ook ter ere van zijn kinderen. "We maken allemaal rouw en verdriet mee in ons leven. Dankzij mijn kinderen heb ik geleerd dat vreugde en verdriet op een gezonde manier naast elkaar kunnen bestaan. Ik kan herinneringen niet wissen, ik kan geen kinderen toveren. Wel kan ik de zwaarte van de emotie wegnemen. Het mag er allemaal zijn."

Met Jan Willem en Etje gaat het nu goed. "Omdat we rouw niet wegstoppen is het veel gemakkelijker om ermee te leven. Zowel met als zonder kinderen heb je 'levenslang', dat beseffen wij ook." 

"Dat donkere gat waar ik in zat, heeft plaatsgemaakt voor voldoening en dankbaarheid in mijn leven. Het is fantastisch om dit voor anderen te mogen doen. Zo heeft alles toch nog een reden gehad."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.