'Ik leef een beetje als kluizenaar, heerlijk': Joukje (50) verruilde Amsterdam voor Kaap de Goede Hoop

Haar voeten in het zoute water, korte broek aan. Zo loopt Joukje Akveld over het strand van Simonstown, haar nieuwe woonplaats. Om haar heen staan rotsen als reuzen en overal waggelen pinguïns, bezig met hun ochtendritueel. Een beetje wandelen in het zand, spetteren in het water en dan duiken ze de zee in.

In 2020, tijdens de coronacrisis, woonde Joukje nog in haar appartement op de begane grond in Amsterdam. Lockdown en thuiswerken. Zoals veel mensen in Nederland, werd Joukje er helemaal gek van. Een groepje studenten zat voortdurend tot diep in de nacht op een balkon boven haar te kletsen. "Dan stond ik ‘s nachts weer voor hun deur en vroeg: Mag ik alsjeblieft slapen?"

Toen besloten haar andere buren om te gaan verbouwen. Er gingen bouwvakkers aan het werk in het tuintje naast haar. Zij zetten de radio zo hard aan, dat de muziek nog over het gezaag en geschuur heen schalde. Joukje: "Ik weer aanbellen bij de buren: Mag het wat zachter? Maar mevrouwtje, zeiden ze. Zonder muziek kunnen wij toch niet werken?"

Joukje is er nog steeds verontwaardigd over. "En ik dan? Hoe kan ik werken in die herrie?" Om te kunnen schrijven, heeft ze stilte nodig. Dat lukte dus niet meer, met al dat geluid. En schrijven, dat is haar beroep. Kinderboeken schrijven over dieren. 

Weg uit Nederland

Joukje moest weg uit Amsterdam. "Ik verlangde zó naar stilte en natuur." Ze besloot haar appartement te verkopen, pakte haar koffers en vertrok samen met haar katten in 2021 naar Zuid-Afrika. Dat land kende Joukje van de mooie reizen die ze had gemaakt vóór de coronacrisis. Een land vol exotische vogels, bloemen en planten, bavianen, struisvogels, walvissen en pinguïns. Ze voelde zich er direct thuis. "Ik had meteen het gevoel: hier wil ik wonen. Al die dieren, al die natuur."

Van het geld van haar Amsterdamse appartement, kocht Joukje een vrijstaand huis, vlak naast het uitgestrekte natuurgebied Kaap de Goede Hoop. Nu het stil is, kan Joukje weer schrijven. Ze heeft zich teruggetrokken in het huis bij de zee, waar ze met haar kat woont. Eén van de katten is overleden. "Ik leef een beetje als een kluizenaar", lacht ze. "Heerlijk. Ik ben niet zo’n mensenmens, ik ben een dierenmens."

Een keer per week gaat Joukje naar het strand van Simonstown, Boulders Beach, waar de pinguïns heen en weer waggelen. Er is hier een pinguïnopvang voor zieke dieren, SANCCOB, waar ze werkt als vrijwilliger. "Nu ik in Zuid-Afrika woon, wil ik iets terugdoen voor het land. Dus help ik bij het verzorgen van de pinguïns waar iets mee is. We willen dat ze weer kunnen terugkeren naar de natuur."

De Afrikaanse pinguïns die hier leven, zijn vaak ondervoed, ziet Joukje. Dat komt doordat er in de zee steeds minder sardientjes zwemmen, de hoofdmaaltijd van de pinguïn. Een gevolg van overbevissing door grote, industriële schepen die voor de kust van Zuid-Afrika vissen. Er is niet genoeg voedsel voor mens en dier en dus hebben deze pinguïns honger.

Ze worden met uitsterven bedreigd, vertelt Joukje, terwijl ze liefdevol naar de vogels kijkt. Daarom voedt zij de dieren bij de pinguïnopvang. Makkelijk is dat niet, lacht Joukje. "Je klemt ze zó tussen je benen, heel stevig want ze zijn sterk. Dan gaat de snavel open en duw je er een vis in." De pinguïns raken ook regelmatig gewond, bijvoorbeeld door visnetten voor de kust.

In 2035 uitgestorven

"Dappere kleine obertjes", noemt Joukje hen. "Ze zijn leuk, ze zien er zo aandoenlijk uit als ze over het strand waggelen. In het water bewegen ze gracieus, hun vleugels zijn als peddels. En ze zijn heel sterk. De dieren moeten overleven in deze ijskoude zee vol gevaren."

"Zouden ze weten dat ze uitsterven?", vraagt Joukje zich af terwijl haar blik weer naar de wandelende pinguïns op het strand gaat. Deze groep vogels is een van de laatste Afrikaanse pinguïnkolonies. Er zijn nog ongeveer dertigduizend Afrikaanse pinguïns in Zuid-Afrika en buurland Namibië. Maar hun aantal neemt snel af. Het doet haar zichtbaar pijn. 

"Vind je het geen gek idee dat ze er in 2035 niet meer zijn? Over tien jaar zijn deze pinguïns functioneel uitgestorven", zegt Joukje. Ze kan het zelf nauwelijks bevatten. "Dat betekent dat er zo weinig Afrikaanse pinguïns over zullen zijn, dat de populatie zich niet meer kan herstellen."

In Joukjes leven vormen kinderboeken een rode draad. Ze las veel, werkte in een kinderboekenwinkel en bij uitgeverij Lemniscaat, ze studeerde Algemene Letteren en Nederlands en vertaalde prentenboeken. Tot ze op een dag zelf een manuscript inleverde, dat werd geaccepteerd. Ze werd schrijver. 

In Zuid-Afrika schreef ze al twee boeken over pinguïns: Rock de pinguïn! (2024), waarin je alles kunt leren over het tweevoetige dier, en De ober en de pinguïn (2024), een kinderboek over de vriendschap tussen een pinguïn en een ober.

In Nederland won de schrijfster twee Zilveren Griffels, een bekende kinderboekenprijs, voor haar eerdere werk: Een aap op de wc – een dierentuin in oorlogstijd (2015), over de Rotterdamse dierentuin Blijdorp, en Wij waren hier eerst (2017), een boek over het conflict tussen mens en dier dat zij schreef na haar eerdere reis in Zuid-Afrika.

Trauma opgelopen

Terug naar het drukke Nederland hoeft Joukje, die opgroeide in Koudekerk aan den Rijn en later in Berkel en Rodenrijs, voorlopig niet meer. Al die stranden vol met strandtenten en mensen. Of het Vondelpark, vol met toeristen. Dat heb je hier in Zuid-Afrika niet. Hier zijn de stranden leeg. "Ik heb echt een trauma opgelopen met al dat geluid in Amsterdam. Ik zie mij daar niet meer wonen en schrijven, ik zou niet weten waar. Ik denk dat ik daar gewoon niet zo blij zou worden als ik hier nu ben."

Van al die mensen om haar heen kan Joukje sowieso enorm geïrriteerd raken. "Mensen zijn niet alleen luidruchtig, ze zijn ook nog eens destructief naar dieren toe. Wie denken we wel niet dat we zijn, dat wij op deze planeet alle ruimte kunnen innemen, dat wij alle dieren doodmaken, wegjagen of opeten? 

Joukje is al jarenlang vegetariër. "In het begin vond ik geen vlees eten niet gemakkelijk. Dan werd ik ‘s nachts hongerig wakker en ging ik naar de keuken om een boterham met pindakaas te eten. Maar na een tijdje went je lichaam er wel aan."

Er komen meer boeken, ook weer een over dieren in Afrika, belooft ze. Volgende week laat Joukje de pinguïns op Boulders Beach even met rust. Dan gaat ze op reis samen met de Nederlandse illustrator Margot Holtman, op zoek naar een ander intrigerend Afrikaans dier, het stokstaartje. Dat wordt één van haar volgende personages.

Altijd een logeerbed vrij

Tijd om vrienden en familie te missen heeft Joukje niet in Zuid-Afrika. Bovendien komen er regelmatig Nederlandse vrienden en familieleden op bezoek in haar vrijstaande huis op de berg, vol kasten met kleurrijke boeken. Er is altijd een logeerbed vrij.

"Mijn ouders hebben nooit gezegd, we vinden het niet leuk, of wat vervelend dat je zo ver weg gaat wonen. Ze hebben trouwens nog een dochter die al zo'n beetje haar hele leven in Zwitserland woont, mijn zus. Dus mijn ouders zeiden gewoon: wij komen langs. En dat doen ze zo'n beetje elk jaar."

"Natuurlijk waren er ook mensen die zeiden: wat ongezellig. Maar ik heb veel contact met een aantal vrienden en vriendinnen. We appen elkaar of schrijven elkaar brieven via mail. Bellen doen we niet zo vaak. En zij komen hier ook op bezoek."

Dan neemt Joukje ze mee naar de plekken waar ze van houdt, waar bijna niemand komt. Met haar bergschoenen loopt ze dagenlange wandelroutes, tussen droge rotsen en het laaggroeiende Zuid-Afrikaanse fijnbos. Haar toekomst ligt in Zuid-Afrika, voelt ze dan. Ze kan hier weer ademen. En schrijven.

Zo afgelegen wonen op het puntje van het Afrikaanse continent. Ja, dat is soms alleen, geeft Joukje toe. "Maar eenzaam?" Ze schudt haar hoofd. "Dat zou ik niet willen zeggen. Ik ben goed in alleen zijn."

En anders zoekt Joukje toch mensen op. Ze gaat wandelen of uit eten. Of ze maakt een kletspraatje met de buren. "Nee, alleen zijn bevalt mij heel erg goed. Er is serieus nog geen moment geweest waarop ik dacht, had ik het maar niet gedaan."

Cadeautjes van Zuid-Afrika

Een cultuurshock ervaart ze niet. Waar je wel voor moet uitkijken, zijn de brutale bavianen die, net als Joukje, op het schiereiland van Kaap de Goede Hoop wonen. Er loopt een groep voorbij, een stuk of vijf bavianen rennen het dak van Joukjes buren op. De grootste gaat op de nok zitten, trekt een zak chips open en begint rustig te eten. De anderen kijken hongerig toe.

De grote baviaan deelt zijn buit niet. Joukje geniet met volle teugen van de spontane voorstelling. "Ieder voor zich. Zo zijn bavianen", grijnst ze, terwijl ze uit voorzorg al haar ramen en deuren sluit. "Ze breken bij je in, trekken je koelkast en keukenkastjes open en eten je voorraad op." 

Het is overweldigend en soms ook intimiderend, de natuur in Zuid-Afrka. Maar niet voor Joukje. Die straalt: "Dit zijn toch de cadeautjes van Zuid-Afrika die Nederland niet heeft."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.