Ouders, leg de opvoedlat wat lager: 'Juist het streven naar perfectie is wat ons nekt'

Hoe zorg ik dat mijn kind naar me luistert? Het is met stip de meest gestelde vraag aan Sophia van Splunteren. "Eigenlijk komen alle vragen daar in de kern op neer", vertelt ze. Maar het is niet de juiste vraag, legt ze uit. "Want daarmee vraag je eigenlijk: hoe zorg ik dat ik de baas blijf en dat mijn kind doet wat ik zeg. De vraag zou moeten zijn: hoe kan ik gaan samenwerken met mijn kind?"

Echt contact met je kind

Je kind zal nu eenmaal niet altijd luisteren, en dat is volgens de opvoedcoach ook niet de bedoeling. "Het is juist goed als hij soms niet luistert. Zo ontwikkelt hij autonomie." Maar enige harmonie hoop je natuurlijk wel te hebben in huis. Om dat te bereiken, is echt contact met je kind essentieel, zegt ze. "Je kind zal alleen naar je luisteren als je met hem in verbinding staat – of als hij bang voor je is, maar dat moet je niet willen. Het belangrijkste is dat je goed contact met je kind maakt en begrijpt wat ervoor nodig is om hem mee te krijgen."

In haar nieuwe boek De kunst van imperfect ouderschap legt ze onder meer uit wat er in de binnenwereld van kinderen speelt, waarom ze doen wat ze doen en wat ze van hun ouders nodig hebben. Want pas als je je kind begrijpt, kun je als ouder goed handelen, gelooft ze. Maar in de opvoeding gaat het vooral ook heel erg om wat je zélf meeneemt – het boek is dan ook zowel een opvoedboek als een zelfhulpboek.

"Ik miste een boek dat de brug sloeg tussen het kind en de ouder. Want je kunt je eigen opvoeding en de manier waarop jij je kinderen opvoedt eigenlijk niet los van elkaar zien. Wat je zelf hebt meegekregen, werkt onvermijdelijk door in de keuzes die je nu maakt."

Overcompenseren 

Ouders zijn vaak ofwel loyaal aan de opvoeding die ze zelf kregen van hun ouders, of ze willen het helemaal anders doen, leerde ze. "In dat laatste geval hebben ze de neiging om door te schieten, te gaan overcompenseren. Je had bijvoorbeeld hele strenge ouders en vond dat niet fijn, dus nu stel je geen enkele grens voor je kinderen."

Die grenzeloosheid ziet ze tegenwoordig veel. "Ouders lijken het lastig te vinden om echte grenzen te stellen. Als een kind huilt, boos is of weerstand biedt, willen we het graag gezellig en harmonieus houden en vooral niet de boeman zijn." We slaan een beetje door in dat hele gentle parenting, vindt ze. "Veel ouders hebben de neiging om uit liefde te gaan pamperen, maar dat leidt tot kinderen die zichzelf niet meer kunnen redden en ons de hele tijd nodig hebben, of die niet goed met autoriteit kunnen omgaan."

Drammende kinderen 

Bij gentle parenting staan ruimte maken voor gevoelens en altijd geduldig blijven centraal. En ja, alle emoties mogen er zeker zijn, erkent ze, maar niet elk gedrag.

"Gedrag mag je begrenzen – dat heeft een kind zelfs nodig. Een kind moet leren dat er sociale normen zijn in de maatschappij, dat er een omgeving is om rekening mee te houden. Het is niet handig om de hele dag nee te zeggen tegen je kind, maar als ze helemaal geen nee te horen krijgen, raken ze eraan gewend dat ze altijd hun zin krijgen. Daar krijg je drammende kinderen van. We creëren zelf verwende of vervelende kinderen door hoe we op ons kind reageren."

Hoewel het niet altijd van een leien dakje gaat, merkt Van Splunteren dat ouders het tegenwoordig meer dan ooit heel erg goed willen doen in de opvoeding. "Vroeger gaf je als ouder wat je kon, en dat was dat. Nu weten we veel meer, waardoor we de lat heel hoog leggen. We willen intergenerationeel trauma doorbreken, dingen niet op onze kinderen projecteren, enzovoort enzovoort. De opvoeding wordt zo een gigaproject." 

Alle informatie over een zogenaamd perfecte opvoeding is voorhanden, maar dat maakt het niet per se makkelijker. "Want mag het nog wel mislukken, als alle tips, methodes en adviezen zo voor het oprapen liggen?"De opvoedcoach noemt het niet gek dat juist de gentleparentingbeweging leidt tot meer stress en burn-outs onder ouders. "Het streven naar perfectie is wat ons nekt." 

Fouten maken is juist goed

Een perfecte opvoeding bestaat niet, wil ze ouders op het hart drukken. "Het zal nooit perfect gaan, en als je dat wel nastreeft, wordt het een onhaalbare frustratie. Een kind heeft niets aan een perfecte ouder. Die leert veel meer van vallen en opstaan. Het is juist goed als we fouten maken in de opvoeding. Zolang we er maar op kunnen terugkomen en in contact blijven met ons kind. Het hoeft niet vlekkeloos te gaan."

Dat betekent uiteraard niet dat je nu gelijk de boel de boel moet laten en je kinderen het allemaal maar zelf moet laten uitzoeken. "Neem wel je verantwoordelijkheid. Dat doe je onder meer door echt naar je kind te kijken én je bewustzijn over jezelf en je eigen opvoeding te vergroten. Wat zit er bij jou, wat is van je kind?"

Een van de belangrijkste inzichten die Van Splunteren opdeed in de opvoeding van haar eigen kinderen (nu 9 en 11), is dat gedrag van kinderen waar je je aan stoort, altijd iets met jezelf te maken heeft. "Wat je niet leuk vindt, is vaak iets wat schuurt bij jezelf. Kijk dus eens waar dat vandaan komt." In haar boek legt ze uit hoe je dat doet.

Ieder kind eigen gebruiksaanwijzing

Een andere eyeopener voor haar was dat je nooit hetzelfde kind opvoedt. "Je bent voor ieder kind een andere ouder, want ieder kind heeft zijn eigen gebruiksaanwijzing. Het ene kind is veel gevoeliger en heeft het nodig dat je de tijd neemt en meebeweegt, het andere vaart er juist goed op als je het strakker houdt. Kijk dus heel goed naar je kind en wat het nodig heeft en pas je daarop aan."

Stop kinderen ook niet te snel in een hokje. "Geef ze niet een label als 'gevoelig', 'pittig' of 'druk'. Dat blijft ze altijd bij, en op een gegeven moment gaan ze zich daarnaar gedragen. Blijf nieuwsgierig naar je kind. Een kind heeft zoveel facetten: denk niet te snel dat je hem of haar wel kent. Kinderen groeien, ontwikkelen zich. Hoe ze waren toen ze klein waren, hoeft niet altijd zo te blijven. Uiteindelijk wil je dat je kind zijn eigen pad gaat volgen. Dat is het mooiste wat je als ouder kunt bereiken."

Lat mag lager 

Van Splunteren hoopt ouders met haar boek te helpen om zichzelf en hun kind beter te begrijpen. "Vertrouw erop dat het goedkomt. Je hoeft je kind alleen maar te sturen en te begeleiden. Je hoeft geen perfecte ouder te zijn om een goede ouder te zijn. De lat mag echt wat lager. Je best doen is goed genoeg."

‘De kunst van imperfect ouderschap’ van Sophia van Splunteren is vanaf dinsdag verkrijgbaar (en nu al te pre-orderen).

Klik hier voor meer Lifestyle