De man van Fem werd een vrouw: ‘Alsof er een bloem openging’

"Dit verhaal moest worden verteld", zegt Fem Canes over haar boek. "Er bestaat nog zoveel onbegrip over genderdysforie en dat is ook niet zo gek. Als je het niet fysiek meemaakt, is het ook moeilijk te begrijpen. Voor mij was het ook een ver-van-mijn-bed-show." Juist om het voor mensen die géén genderdysforie hebben begrijpelijk te maken, besloot ze haar verhaal als partner-van te delen.

Geheim leven

Fem en Carly waren twaalf jaar samen, toen ze het gevoel kreeg dat hij iets voor haar verborgen hield. "Hij was steeds vaker in zichzelf gekeerd en reageerde afwijkend als ik ergens naar vroeg." Het gevoel werd versterkt toen ze een lange blonde haar in de auto van Carly vond. "Het werd steeds duidelijker dat hij iets voor me achterhield. Alsof hij een geheim leven had, waar ik niets van mocht weten. Op een gegeven moment ontdekte ik een creditcardafschrift dat ik totaal niet kon plaatsen", vervolgt ze. "Toen wist ik het zeker: hij heeft een affaire."

Ze verzamelde al haar moed bij elkaar om haar man te confronteren, met wat in haar ogen onvermijdelijk was. "Ik wist dat ik niet bij hem kon blijven als hij me bedroog met een ander, dus ik moest het wel vragen. Maar wat er toen gebeurde, zag ik totáál niet aankomen." Carly vroeg haar of ze wist wat genderdysforie betekent. Het is de identiteitsstoornis waarbij je genderidentiteit niet overeenkomt met je biologische geslacht. Hoewel Carly was geboren in het lichaam van een man, had zij zich al 49 jaar lang een vrouw gevoeld.

Emotionele achtbaan

Fem: "Ik was in shock. Er stond een hele knappe man voor mijn neus, die dit vertelde, dus ik kon het niet rijmen." De uren daarna omschrijft ze als een emotionele achtbaan. "We hebben 36 uur lang met elkaar gepraat en alles eerlijk besproken." Veel mensen hebben naderhand gevraagd of ze niet boos was en zich bedrogen voelde. "Ik voelde me in eerste instantie beledigd dat Carly me niet in vertrouwen had genomen. Maar hoe kan je boos blijven op iemand die z'n eigen gevoelens zo lang heeft weggecijferd uit liefde voor mij?"

"Carly hoeft zich niet te verontschuldigen voor wie ze is. Ik zie het ook niet als een leugen, ze heeft het voor me verzwegen", zegt Fem. En dat kan niemand haar kwalijk nemen. "Er heerst nog zo'n taboe rondom transgenders, dat was vijftien jaar geleden nog erger. Ik ben blij dat ze uiteindelijk de moed heeft gevonden om haar geheim met mij te delen."

'Ik wilde haar als mens niet kwijt'

Toen werd ze voor een moeilijke keuze gesteld: "Ik voel me niet seksueel aangetrokken tot vrouwen en wist dat mijn geaardheid niet met Carly mee zou veranderen." Door bij haar te blijven, moest Fem een deel van haar leven opgeven. "Ik was pas 30 jaar, kun je nagaan! Mijn vriendinnen waren allemaal bezig met trouwen en kinderen krijgen – en mijn man werd een vrouw."

Als je haar vroeger had verteld dat ze met een vrouw zou eindigen, had Fem je niet geloofd. Toch besluit bij haar partner te blijven. "Als ik mijn geaardheid de doorslag had laten geven, had ik geen recht gedaan aan de liefde tussen Carly en mij", legt ze uit. "Ik kon niet beloven dat we voor altijd samen zouden blijven, maar ik wilde absoluut niet dat ze de transformatie naar vrouw óók nog in haar eentje zou moeten afleggen. Bovendien wilde ik haar als mens helemaal niet kwijt. 'Ik ga met je mee', heb ik toen gezegd."

Het stel besluit een jaar de tijd te nemen om hun omgeving op een rustige en persoonlijke manier in te lichten. Directe familieleden reageerden gelukkig positief en veel vrienden ook. Carly werkt in de autosport, wat toch wel bekendstaat als een typisch mannenwereldje. Maar ook daar gingen ze met de billen bloot. "Carly is een hele sterke vrouw, maar geloof me, toen leek ze meer op een bang vogeltje. Daarom was het ook fijn dat ik overal naast haar stond. Dat je als partner steun biedt en af en toe een grapje maakt."

Maar ze zijn ook mensen kwijtgeraakt in de periode. "Daar hadden we ons ook op voorbereid," zegt Fem, "al is het natuurlijk verdrietig wanneer dat gebeurt." Niet iedereen kan ermee omgaan dat een man opeens vrouw wordt, dat je goede vriend een vriendin wordt. "Die mensen hebben eigenlijk alleen naar een uiterlijk plaatje kunnen kijken."

Een bloem die openging

Toen Fem haar partner voor 't eerst als vrouw zag, leek het alsof ze 'een jasje aantrok', waardoor ze eindelijk zichzelf kon zijn. "Het was alsof er een bloem openging, haar ogen straalden zoals ik ze nog nooit had zien doen. Maar toen ze echt de transitie inging van man, naar transgender, naar vrouw… Wauw! Toen was het juist alsof ze - eindelijk - een zware jas kon uittrekken. Dat gaf een compleet ander gevoel."

Zo'n transitie gaat stapsgewijs; Carly kreeg eerst hormonen, maar was lichamelijk nog meer man dan vrouw op dat moment. Die periode was lastig, ook voor Fem. "Ik kon haar af en toe wel achter het behang plakken." Veelvoorkomende bijwerkingen van zo'n hormoonkuur zijn vermoeidheid en lusteloosheid, dat vraagt om het nodige geduld. En omdat het lichaam er nog mannelijk uitzag, was het moeilijk om die vrouwelijke persoonlijkheid en identiteit volledig te omarmen. "Het was alsof ik haar voor mijn ogen heb zien veranderen in een vrouw. Dat je iemand van zo dichtbij zichzelf mag zien worden, dat is zo mooi."

Geleidelijke transitie

De facial feminization-operatie die Carly onderging, maakte misschien nog wel het meeste verschil. "Het is ongelofelijk wat een arts voor elkaar kan krijgen. De botstructuur van vrouwen en mannen verschilt enorm. Alle mannelijke trekken werden eigenlijk weggesneden en -geschaafd. Dat klinkt een beetje plastisch, maar 't is zo mooi geworden." De allereerste keer dat Carly daarna ging douchen, zei ze: 'Er komt water in mijn ogen'. "Ik vond dat heel grappig toen, maar het is heel logisch. Het voorhoofd van mannen heeft een soort natuurlijk afdakje voor de ogen, waardoor ze met open ogen kunnen douchen. Bij vrouwen is dat niet zo." Het is aan de ene kant een compleet ander gezicht, maar toch blijft het vertrouwd, volgens Fem. "Haar oogopslag is hetzelfde gebleven. Ze is gewoon Carly."

Vrouw met ballen

Door het schrijfproces is Fem zelf naar eigen zeggen een stuk sterker geworden. "Als een onbekende mij een paar jaar geleden vroeg of ik een vriend of een man had, vond ik dat vaak ongemakkelijk. Nu sta ik er sterker in. Ik ben gewoon super trots op Carly, maar ook op mezelf. De titel van mijn boek is 'Vrouw met ballen' – en hoewel veel mensen denken dat ik het over Carly heb, slaat die titel op mezelf. Je moet veel lef hebben om dit proces met je geliefde aan te gaan. En volgens mij heb ik wel laten zien dat ik niet zomaar ergens voor terugdeins."

Ze hoopt ook de blik van haar lezers te verbreden. "Mensen hebben nog te vaak vooroordelen en daar doe je iemand ander onnodig pijn mee." 'Oh, deze is wel gelukt', zei iemand tegen Fem toen ze een foto van Carly zag. "Die opmerking werd vervolgd door: 'Het zijn altijd van die mislukte vrouwen'. Mensen begrijpen niet hoe kwetsend dat is. Zoiets kun je gewoon niet zeggen", vindt de schrijver.

Gelukkig krijgt ze veel mooie reacties: "Een vader stuurde me een bericht over zijn dochter die hij een 'prachtige transmeid' noemde. Daar kreeg ik tranen van in mijn ogen. Liefde valt niet uit te leggen. Het gaat uiteindelijk om de persoonlijkheid, om het mens. En echte liefde overwint alles."

Voor meer informatie over 'Vrouw met ballen' kun je terecht op de website van Karakter Uitgevers.