Hoe de keuze om wel of niet te vaccineren vriendschappen en families verscheurt
Laat jij je kinderen wel of juist niet vaccineren, maar maken vrienden of familieleden daarin een andere keuze? Dan kan dat voor moeilijke situaties zorgen. Sander raakte vrienden kwijt omdat hij anti-vaxxer is, bij Eva sneuvelde een vriendschap omdat ze haar kinderen wél liet vaccineren en Jessica worstelt - nu ze zelf een kindje krijgt - met het feit dat haar zus haar kinderen níet liet inenten.
Sander* (27) heeft zijn kinderen (5 jaar, 3 jaar en 8 maanden oud) bewust niet laten vaccineren. "Mijn vrouw kwam ermee. Eerst dacht ik: doe normaal, vaccineren hoort gewoon. Maar toen ik ging uitzoeken wat er nou precies allemaal in die vaccins zit, kreeg ik daar niet veel duidelijkheid over. Dan kom je op allerlei websites terecht waar uiteenlopende dingen worden gezegd. Zo zou er aluminium in die vaccins zitten. Ik kon niet achterhalen of dat nou klopt of niet."
Uiteindelijk besloot Sander het standpunt van zijn vrouw te steunen. "Wat voor haar de precieze redenen waren, weet ik eigenlijk niet, maar ik heb zelf voldoende vertrouwen in de medische wereld om te geloven dat onze kinderen wel te genezen zullen zijn, mochten ze ziek worden. Dat heb ik liever dan al preventief zo'n vaccin toedienen waarvan je niet weet wat erin zit."
'Onze kinderen zouden een gevaar vormen. Dat was wel hard'
De keuze van Sander en zijn vrouw was voor sommige vrienden reden om niet meer met hen om te gaan. "Daar zat ook een stel bij met wie we al jaren contact hadden, mijn vrouw en zij waren tegelijkertijd zwanger. Ze hadden liever niet dat we daar nog over de vloer kwamen met onze ongevaccineerde kinderen. Onze kinderen zouden een gevaar vormen. Dat was wel hard. We zijn ineens contacten kwijt bij wie we met alles terechtkonden en met wie we regelmatig leuke dingen deden."
Andere vrienden die net een kindje hadden gekregen wilden het contact niet helemaal verbreken, maar besloten wel het eerste jaar niet langs te komen. "Ik vond dat krom. Zij vaccineren hun kinderen wel, dan zijn ze toch beschermd? O, zijn baby's nog niet beschermd tegen de mazelen? Nou, dan zijn er dus heel veel baby's net als mijn kinderen niet beschermd, wat is dan het bezwaar? Natuurlijk vind ik het rot als andere ouders hun kinderen liever niet in aanraking laten komen met onze ongevaccineerde kinderen, ook voor de kinderen. Maar ik kan er weinig aan veranderen, ik heb me daarbij neer te leggen. Gelukkig hebben we ook veel mensen leren kennen die onze keuze wel respecteren."
Sander is open over zijn keuze, maar gaat er niet graag de discussie over aan. "Ik heb niet de behoefte om anderen te overtuigen, iedere ouder moet hierin zijn eigen keuze maken. Ik hoef me ook niet te verantwoorden voor mijn persoonlijke overwegingen. Pro-vaxxers en anti-vaxxers kunnen elkaar nooit overtuigen, het is net als links en rechts in de politiek. Het gaat hard tegen hard, als ik zie wat er over en weer wordt gezegd in sommige Facebookgroepen, denk ik weleens: nounou. 'Ik hoop dat je kind mazelen krijgt', dat soort dingen. Ik wil best luisteren naar het verhaal van de ander en mijn verhaal vertellen, maar als het tot een felle discussie leidt ben ik er klaar mee."
Eén keer kon hij niet voorkomen dat het hoog opliep in de familie. "Mijn moeder zei op Kerstavond dat zij het onverantwoord vonden dat we die keuze hadden gemaakt. 'Kom niet bij ons aankloppen als er iets gebeurt', zei ze. Daar hebben we toen een gigantische discussie over gehad."
'Ze veroordeelde me er enorm om dat ik wél vaccineer'
Door al net zo'n hoog oplopende discussie raakte Eva* (34) een vriendin kwijt. Die vriendin, die ze al jaren kende en met wie ze ook weleens op vakantie was geweest, was overtuigd anti-vaxxer. "Sowieso had ik liever niet dat ze met haar kinderen op kraamvisite zou komen voordat mijn kinderen zelf waren gevaccineerd, maar ze veroordeelde me er ook nog enorm om dat ik wél vaccineer.
Het begon ermee dat ze op haar eigen Facebookpagina allemaal onwaarheden verkondigde over vaccineren. Ik moest echt op mijn handen zitten om er niet op te reageren. Toen ze vervolgens op mijn Facebookpagina een discussie erover begon, ging ik er keihard in. Ze was gewoon onzin aan het verkopen en bleef maar drammen. Ze belde nog net niet Jeugdzorg omdat ik wel vaccineer. Dan droeg ze studies aan waaruit zou blijken dat vaccinaties niet zouden werken. 'Hier staat dat de mazelenprik niet werkt!' 'Nee, daar staat dat hij niet altijd de eerste keer werkt en dat ze daarom adviseren om twee prikken te geven. Lees jij eigenlijk überhaupt wel wat je deelt?'
Het werd heel narrig. Toen andere vriendinnen van mij zich er ook mee gingen bemoeien, voelde ze zich in een hoek gedreven. Sindsdien hebben we elkaar niet meer gesproken. Dat is toch wel zonde. Niet dat we nou de deur bij elkaar platliepen, maar we hadden toch regelmatig contact. Ergens denk ik: ik had me niet zo uit de tent moeten laten lokken. Maar ze ging echt te ver. Op een gegeven moment was ik er gewoon klaar mee."
'Wat als mijn moeder straks op alle kleinkinderen tegelijk gaat passen? Dat wordt wel een ding'
Bij Jessica* (29) – 34 weken zwanger – speelt de discussie in haar familie. Nu ze bijna is uitgerekend, maakt ze zich zorgen. Haar zus heeft haar kinderen bewust niet laten inenten, hoe moet dat straks als haar baby in aanraking komt met haar neefje en nichtje? "Toen zij die keuze maakte heb ik er nooit zo over nagedacht, maar nu ik zelf zwanger ben, zit ik er toch wel mee. Ik wil mijn kind straks niet weghouden bij mijn neefje en nichtje. Toch vind ik het lastig: een pasgeboren baby is superkwetsbaar en nog niet ingeënt tegen bof, mazelen en rode hond. Daarbij komt ook dat de incubatietijd van mazelen vier dagen is en je dus aan een besmettelijk kind in eerste instantie niets merkt. Wat als mijn moeder straks op alle kleinkinderen tegelijk gaat passen? Dat wordt wel een ding."
De moeder van Jessica liet zich overtuigen door haar zus en is nu ook tegen vaccineren. "Mijn moeder leest zich niet erg goed in en neemt snel dingen aan van anderen. Dan kent ze bijvoorbeeld iemand die autisme heeft, en dan koppelt ze dat aan vaccineren. Dat zijn argumenten waar ik niets mee kan. Ik heb me wel goed ingelezen en weet hoe belangrijk vaccineren is. Ik heb me bij 32 weken zwangerschap zelfs al laten inenten tegen kinkhoest. Mijn moeder weet hoe ik erover denk. Ze vindt het niet leuk, maar ze respecteert mijn keuze wel. Ze probeert me niet over te halen."
Jessica weet niet goed wat ze met de situatie aanmoet. "Met mijn zus heb ik een slechte band, het is helemaal lastig om dit dan ook nog eens ter tafel te brengen. Het is een gevoelig onderwerp. Ik denk dat we goede afspraken moeten maken met elkaar. Misschien word ik er soepeler in als het kindje straks geboren is, maar nu zit ik nog erg in dubio."
De risico's
Kinderen worden pas vanaf 14 maanden gevaccineerd tegen bof, mazelen en rode hond. Voor die tijd zijn ze dus wel vatbaar voor deze infectieziekten. Dat zou geen probleem zijn bij een vaccinatiegraad (het aantal ingeënte mensen en kinderen) van 95 procent, waarbij volgens de Wereldgezondheidsorganisatie een ziekte als de mazelen helemaal wordt uitgeroeid. Maar in Nederland is de vaccinatiegraad voor de BMR-prik nu lager, waardoor de zeer besmettelijke ziekte blijft bestaan en eens in de zoveel tijd de kop opsteekt. In Nederland is volgens de laatste cijfers 90,2 procent van de peuters gevaccineerd tegen bof, mazelen, rode hond, difterie, tetanus, kinkhoest en polio, hib, hepatitus B, pneumokokken en meningokokken C.
* De namen van de geïnterviewden zijn op hun verzoek gefingeerd. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.