Ambtenaren Belastingdienst eisen straf voor leidinggevenden toeslagenaffaire

Sommigen roepen openlijk op tot het inschakelen van de Rijksrecherche, blijkt uit een reeks woedende reacties van medewerkers op de Beeldkrant, het intranet van de Belastingdienst, waarin RTL Nieuws en Trouw inzage hadden.

Grote onvrede

Ambtenaren van de Belastingdienst luchten daar hun hart over de toeslagenaffaire en dringen erop aan dat alsnog 'verantwoordelijkheid' wordt genomen. Er heerst grote onvrede en ambtenaren vinden reacties van de top van de Belastingdienst en staatssecretaris Snel (Financiën) veel te slap.

De ambtenaren verwijzen ook naar de onthullingen van vandaag – dat ook bij de staatssecretaris al veel langer bekend was welke fouten zijn gemaakt, en dat duizenden ouders daardoor gedupeerd zijn. "Schei toch uit! Neem je verantwoordelijkheid en pak je biezen. Allemaal."

Vooral de hoogste baas van de Belastingdienst, directeur-generaal (DG) Jaap Uijlenbroek, krijgt het zwaar te verduren. Hij zei vorige week in een interne blog: "Dus laten we de kritiek ter harte nemen."

Niet gehoord

Vooral dat 'we' heeft kwaad bloed gezet. Veel medewerkers zeggen dat zij jarenlang aan de bel trokken, fatsoenlijk hun werk probeerden te doen, maar niet werden gehoord. Zij vinden dat hogere leidinggevenden zélf consequenties moeten trekken. Zij wijzen naar de 'hogere echelons' die doelbewust de keuze maakten om ouders genadeloos aan te pakken: "Dat is dus niet aan 'de medewerker' te wijten."

Staatssecretaris Snel heeft nog geen ambtenaren aangepakt die verantwoordelijk waren voor het handelen tegen de wet in door de Belastingdienst. Net als de commissie-Donner, die de affaire onderzocht, sprak hij alleen van 'institutionele vooringenomenheid', waardoor mensen onterecht tot fraudeur werden bestempeld en in grote financiële problemen kwamen.

Passende maatregel

Uijlenbroek sluit maatregelen vandaag niet uit in een reactie op de storm van interne kritiek: "Daar waar individuen aantoonbaar en toerekenbaar fouten hebben gemaakt, moet en zal natuurlijk een passende maatregel worden genomen."

Deze aankondiging komt na tal van oproepen om alsnog schoon schip te maken. "Alles roept bij velen de vraag op of er nog echt persoonlijke verantwoordelijkheid wordt genomen voor deze Toeslagenaffaire. Broodnodig voor een begin van herstel van vertrouwen in de Belastingdienst."

Voor de rechter

Als dat niet gebeurt, schrijft deze ambtenaar, zal het 'gezaghebbend functioneren' van de ambtelijke top onderuitgaan. Als maatregelen uitblijven, zou Snel mogelijk de eer aan zichzelf moeten houden: "Een bewindspersoon is ook verantwoordelijk voor de ‘fouten' van zijn voorganger."

Voor sommige (oud-) medewerkers staat al vast dat toenmalige topambtenaren 'voor de rechter moeten verschijnen om deze te laten oordelen over het ambtsmisdrijf'. "De enige manier waarop je het vertrouwen van de burger, van ons (medewerkers) en onze zeer moedige klokkenluider kunt herwinnen."

'Zeer ernstige handelingen'

Anderen vragen zich af: "Is de Rijksrecherche ingelicht of ingezet? Want het moge duidelijk zijn dat het in de top niet goed zit…" Waarop een collega zegt dat dit al lang had moeten gebeuren en dat ‘obstructie van de rechtsgang’ dreigt. Een collega-ambtenaar zegt dat ‘binnen onze organisatie zeer ernstige handelingen zijn verricht’, wat mogelijk strafrechtelijke gevolgen moet hebben.

Een ambtenaar zegt dat het onderhand tijd wordt dat 'wij als Belastingdienstmedewerkers het Malieveld in De Haag gaan reserveren voor een protestactie van een paar dagen'. "Niet voor meer loon (al is dat natuurlijk ook welkom), maar als protest tegen de verantwoordelijken voor deze enorme chaos." Het wordt tijd, zegt deze ambtenaar, dat mensen in de spiegel gaan kijken 'en daarna hun conclusies trekken'.

'Nietsontziende dadendrang'

De ambtenaren zijn ook boos, omdat velen intern al aan de bel trokken. "Veel medewerkers hebben al jaren aangegeven dat je zo niet om kunt gaan met toeslaggerechtigden (burgers)." Anderen wijzen erop dat medewerkers van de dienst integriteit hoog in het vaandel hebben staan en dat zij de 'nietsontziende dadendrang' van leidinggevenden en het 'respectloos optreden tegen burgers' verafschuwen. "Mijn maag begint te draaien."

Dienst stapelt blunder op blunder

Uit de vloed van reacties op het intranet van de Belastingdienst blijkt hoeveel schade de toeslagenaffaire en de afwikkeling ervan heeft aangericht: “Na 46 jaar trotse medewerker van de Belastingdienst te zijn geweest sta ik aan de vooravond van mijn pensioen", schrijft een medewerker. "Als ik op deze jaren terugkijk, dan word ik boos, ZEER boos. Hoe heeft deze organisatie zo kunnen afglijden van een perfect lopende en best presterende rechtshandhavingsorganisatie tot deze organisatie? Alles wat mij in die 46 jaar met de paplepel is ingegeven schijnt voor de hogere dienstleiding niet te gelden.”

Ambtenaren maken duidelijk dat zij in hun dagelijkse werk vaak worden aangesproken door burgers, dat ze niet meer worden vertrouwd. En dat zij zich schamen voor hun eigen dienst. Wat ook steekt, is dat volgens de ambtenaren de beleidsmakers blunder op blunder stapelen en de werkvloer vervolgens de klappen moet opvangen en de rotzooi opruimen. "Dat gaat een keer mis. Zo mis, dat er collega’s zijn die de klerezooi niet meer kunnen en willen aanzien en bij de eerste de beste gelegenheid de kans grijpen om de Belastingdienst de rug toe te keren."

De Tweede Kamer heeft de afgelopen dagen reeksen nieuwe kritische vragen voorgelegd aan staatssecretaris Snel over het illegale handelen van de Belastingdienst en wie daarvoor verantwoordelijk was. Ook moet hij tekst en uitleg geven over  het achterhouden van stukken. Volgende week wacht Snel een zwaar beladen Kamerdebat over de affaire.