Ondanks alzheimer toeren Hans en Wil in 'Ons Campertje' door Europa

Op een dag in oktober 2019 ging Wil Hanswijk, destijds 67 jaar, zoals elke dag een rondje met de hond wandelen. Omdat ze maar niet terugkwam, ging haar man Hans haar zoeken. Onderweg sprak hij allerlei voorbijgangers aan, bekenden en onbekenden. Later op de dag kwam een van die onbekenden aanrijden. Wil en de hond zaten op de achterbank.

"Ze zei dat ze op weg was naar huis", vertelt Hans (68), aan de telefoon vanuit Noorwegen. "Ze bedoelde haar ouderlijk huis, waar ze als meisje gewoond had."

Potje janken

Hans wist meteen: foute boel, zijn vrouw leed aan dementie. En de ziekte sloeg snel toe. "We deden een test bij de huisarts, dat ging slecht. Ze wist de tijd niet te vertellen en kon drie woorden niet onthouden. Twee maanden later wist ze mijn naam niet meer. Toen een neuroloog even later officieel de diagnose alzheimer stelde, wist ze al niet meer wat dat betekende."

Hans wist wél wat het betekende: "Ik heb een stevig potje zitten janken, dat mag je wel weten." Hij kocht een GPS-tracker en hing die als een ketting om haar nek. Sindsdien heeft hij haar nooit meer alleen gelaten.

In de maanden die volgden probeerden ze hun normale leven voort te zetten. Overdag gingen ze samen naar de cadeauwinkel in Hazerswoude Dorp, die ze professioneel uitbaatten sinds Hans in 2006 als luitenant-ter-zee bij de Marine Luchtvaartdienst met functioneel leeftijdsontslag was gegaan. Dat ging redelijk, maar niet optimaal. "Ze liep steeds weg als er klanten kwamen."

In de avonden maakten ze wandelingen met de hond, zoals ze dat hun hele leven al deden. "Als we met z'n tweetjes waren, was Wil altijd rustig en vrolijk."

Camper

De coronacrisis en de daaropvolgende lockdowns deden Wil geen goed, voelde Hans. "We zaten thuis. Dat vond ik een akelig leven voor haar. Voor mezelf ook, trouwens. En ik merkte dat Wil onrustig werd van de sleur."

Waarom, dacht Hans toen, trekken we er niet zoals vroeger op uit met een camper? "Dat deden we altijd met het gezin in de vakanties. Dan huurden we een camper en maakten we een mooie tocht."

Er was weerstand tegen zijn plan. Van hun drie zoons, bijvoorbeeld. Van artsen ook, en een welzijnswerker. Moest je dat wel doen, met een vrouw met dementie zo lang van huis zijn? Had ze niet juist behoefte aan een vertrouwde omgeving? Wat als er iets met haar gebeurde? Wat als er iets met hém gebeurde?

"Iedereen zag beren op de weg", zegt Hans, "maar ik zag de voordelen. Samen in een bubbel. Met niemand iets te maken, gaan en staan waar we willen. Precies de situatie waarin Wil altijd rustig en tevreden is. Ze wordt pas onrustig als ze mij niet ziet, of als er anderen in de buurt zijn."

Allemaal verhalen

Dus Hans zette door, 'eigenwijs natuurlijk'. Hij verkocht de cadeauwinkel, in oktober vorig jaar, en schafte een camper aan die hij 'Ons Campertje' doopte. Onder die titel maakte hij ook een Facebookpagina aan, waarop hij hun reizen dagelijks documenteert.

Na een testweekje op de Veluwe, ging de eerste reis naar Frankrijk, Spanje en Portugal. Hij kreeg gelijk: Wil leefde op. "Als we samen wandelen - nog steeds, en altijd, hand in hand - dan voel ik dat ze plezier heeft. Ze wijst allerlei dingen aan en heeft daar allemaal verhalen bij."

Zo leven ze nu, altijd onderweg. In Alphen aan den Rijn komen ze sindsdien nog maar weinig. Alleen als het moet, zegt Hans, wat in hun geval betekent: eens in de drie maanden een paar dagen. "We moeten soms terug om nieuwe medicijnen voor Wil te halen, en ik moet op controle omdat ik huidkanker heb gehad. Maar daarna willen we zo snel mogelijk weer op pad. Een dag thuis kost me evenveel energie als een week in de camper."

Koffie, medicijnen, wandelen

De dagelijkse routine is ongeveer deze: hij staat rond 7 uur op, drinkt koffie, eet ontbijt, leest wat, schrijft wat voor de volgers op Facebook. Rond 10 uur wekt hij zijn vrouw. Hij wast haar, kleedt haar aan, maakt ontbijt, zorgt dat ze haar medicijnen neemt. Dan: wandelen. Altijd maar wandelen. "Dat vindt ze fantastisch. Daarna nemen we een bak koffie, en rijden we naar een nieuwe plek om iets te zien of te overnachten. Wil is gek op dierentuinen en aquaria, dus daar gaan we langs als we kunnen."

Onderweg zit ze van alles aan te wijzen. Hans filmt de route met een camera op het dashboard, zo kijkt hij 's avonds terug wat ze allemaal heeft aangewezen. Ook voert ze geanimeerde gesprekken met haar twee goede vriendinnen: in beide spiegels heeft ze er eentje. "Die gesprekken zijn goed en lang", vertelt Hans. "Ook nu, terwijl wij met elkaar bellen, heeft Wil een uitvoerig gesprek met een vriendin in de spiegel."

Soms geeft ze de pantoffels van Hans namen. Die krijgen dan voor het slapengaan een kusje op hun neus.

En ze accepteert zijn leiding zonder verzet. Hoe dat precies kan weet hij niet. Soms noemt ze hem 'schatje'. Als de avond is gevallen, zegt ze weleens 'paps' tegen hem. Misschien voelt ze instinctief aan dat ze bij elkaar horen. In elk geval is het een zegen.

In Wils wereld

Eenzaam is hij niet. Althans, niet meer. "In het begin miste ik een goed gesprek met mijn vrouw. Maar dat is nu weg. Ik laat me meevoeren in haar wereld, en dat is een avontuur op zichzelf. De eenzaamheid vervaagt daardoor. We genieten van elkaar. Daarnaast heb ik veel contact met familie via sociale media. En ik schrijf over de reis. Dus ik verveel me niet."

Het is voor hem geen offer, gaat hij verder. "Zij heeft altijd voor mij en onze drie jongens gezorgd. Nu is het mijn plicht om voor haar te zorgen. Om te zorgen dat ze een leuk leven heeft. We kennen elkaar 50 jaar. We zijn 46 jaar getrouwd. En vergeet niet: zelf kan ik ook ontzettend van ons leven en onze reizen genieten."

Op dit moment toeren ze door Noorwegen. Naar de Noordkaap zijn ze geweest. Ze wandelen, hand in hand, 10 tot 15 kilometer per dag. Deze week sloegen ze hun kamp op bij Fauske, en bij Ørnes, hoog in het noorden. "Er was een flinke storm deze week. Die hebben we prima doorstaan." Via de westkust, en later de zuidkust, komen ze terug via Oslo en Zweden.

In topconditie

Bij hun laatste bezoek aan Nederland, in juli, stelde de huisarts vast dat Wil op hetzelfde niveau zat als een jaar eerder. "Dat stelt me gerust", zegt Hans. "Dat zegt me dat we er goed aan doen onderweg te zijn. Wil stabiliseert. Fysiek is ze in topconditie."

En dan? "Even gauw door het medische circuit. De jongens zien. En dan vlug weer op pad. We gaan de volgende keer naar Italië. Hoe korter we thuisblijven, hoe liever we het hebben. Zo heb ik een fantastisch leven, en Wil geniet ook - zichtbaar - elke dag. We hebben het goed saampjes."

'Blijf in vertrouwde omgeving'

Philip Scheltens, hoogleraar neurologie en oprichter van het Alzheimercentrum: "Wij raden mensen met gevorderde dementie in principe af om op reis te gaan. Dat is omdat mensen met alzheimer onrustig worden van een omgeving die ze niet kennen. Ze mijden sociale contacten, kunnen in de war raken van te veel prikkels. Daarom zeggen we meestal: blijf in een vertrouwde omgeving.

Dus als deze mensen bij mij waren gekomen met dit plan, zou ik ook hebben gezegd: zou je dat wel doen? Maar ik begrijp dat deze mevrouw er juist heel goed op reageert. Dat zal te maken hebben met de micro-omgeving van hun camper. Er zijn bekende ankerpunten: de camper zelf, haar man. Dat geeft denk ik een gevoel van bescherming. Als deze mevrouw inderdaad gelukkig is op deze manier, dan kun je alleen maar tegen deze man zeggen: goed gedaan."