Heel Londen een milieuzone: wat doen andere steden in Europa?

Allereerst goed nieuws: het gaat steeds beter met de luchtkwaliteit in Europa. Voertuigen stoten minder ongezonde stoffen uit en ook bedrijven worden schoner. ''Het gaat de goede kant op'', zegt hoogleraar luchtkwaliteit en klimaatinteracties Guus Velders.

Maar het is nog verre van optimaal, vervolgt hij. ''In Nederland sterven jaarlijks 12.000 mensen vroegtijdig door luchtvervuiling.'' Er is dus nog genoeg werk aan de winkel. Maar er gebeurt ook al best veel op het gebied van milieumaatregelen.

Londen: hele stad een milieuzone

In de binnenstad van Londen werden vervuilende auto's al langer geweerd. Volgens burgemeester Sadiq Khan is het stikstofgehalte van de binnenstad daardoor gehalveerd. Sinds gisteren wordt de zone uitgebreid naar alle buitenwijken van Londen. Gebruikers van vervuilende auto's moeten voortaan een toeslag van 12,50 pond (omgerekend zo'n 14,60 euro) per dag betalen.

De burgemeester denkt dat één op de tien autogebruikers last gaat krijgen van de maatregel. Hoeveel zin heeft dat? ''Hoe groter de milieuzone, hoe groter het effect'', zegt Velders. ''Heel Londen is een groot gebied. Dus daar zal de invloed van de maatregel ook groter zijn. Lokaal kan het een aardig verschil opleveren: in drukke steden kan vuile lucht tussen de hoge gebouwen blijven hangen. Al is het lastig meten hoe groot het effect op een groter niveau is. Auto's worden steeds schoner, dat draagt ook bij aan een verbeterde luchtkwaliteit.''

Duitsland: milieustickersysteem

Wie weleens met de auto of camper naar Duitsland op vakantie is geweest, heeft er mogelijk mee te maken gehad: in veel Duitse steden zijn zogeheten Umweltzones oftewel milieuzones van kracht. Om in zo'n zone te mogen rijden hebben auto's een milieusticker nodig.

Dat is een gele of groene sticker die je op je voorruit moet plakken, waarbij de kleur aantoont hoe vervuilend je auto is. De meest vervuilende voertuigen komen niet in aanmerking voor een sticker en zijn daardoor in veel steden niet welkom.

Daarnaast geldt in een aantal steden ook een dieselrijverbod. Daardoor mogen oudere dieselwagens niet meer in bepaalde straten rijden.

Barcelona: superblokken

In Barcelona is de luchtkwaliteit vaak een stuk slechter vergeleken met andere Spaanse steden, vertelt RTL-correspondent Richard Hogenkamp. ''Dat komt onder meer doordat de luchtvochtigheid in Barcelona hoog is.'' Fijnstofdeeltjes in de lucht worden namelijk groter als er druppeltjes water aan vast worden geplakt. 

Het autoverkeer in de stad loopt volgens Hogenkamp ook vaak vast. ''Op veel plekken zijn er drie rijstroken, maar dat werkt niet goed met de manier waarop de stad is gebouwd. Je staat regelmatig op elkaar te wachten, dat zal ook niet bevorderlijk zijn voor de luchtkwaliteit.''

Er is een oplossing voor bedacht: zogeheten superblokken, of 'superilles' in het Catalaans. Als je de stad van bovenaf bekijkt, zie je dat Barcelona bestaat uit allerlei verschillende vierkante blokken. De bedoeling van een superblok is dat meerdere blokken worden samengevoegd tot één groot blok, waarin bijna alle autogebruikers worden geweerd.

''Alleen bestemmingsverkeer mag er komen, en je mag er alleen stapvoets rijden. De drukke kruispunten die nu grotendeels autovrij zijn, worden bovendien vergroend'', zegt de correspondent. Wat de resultaten van de superblokken zijn op de luchtkwaliteit is volgens hem nog niet bekend.

Parijs: extra parkeerkosten voor SUV's

Vanaf volgend jaar moeten bestuurders van SUV's (sports utility vehicles) meer betalen als ze willen parkeren in de hoofdstad van Frankrijk. Daarmee wil het stadsbestuur de vervuiling terugdringen, maar ook de 'autobesitas' in de stad aanpakken.

De voertuigen zijn doorgaans groter van formaat. Daardoor verbruiken ze niet alleen meer, maar nemen zo ook nog eens meer ruimte in de stad in. Hoe hoog de tarieven zullen zijn, is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat de grootte en het gewicht van het voertuig daarin een rol zullen spelen.

Grote gezinnen die een ruimere auto nodig hebben en elektrische SUV's worden waarschijnlijk uitgezonderd van de maatregel. Daarnaast hanteert Frankrijk ook in en rond veel steden, waaronder Parijs en Lyon, een milieustickersysteem. 

Nederland: milieuzones in verschillende steden

In ons land zijn er vier steden waar milieuzones gelden voor personen- en bestelauto's: Amsterdam, Arnhem, Den Haag en Utrecht. Voor vrachtwagens gelden er nog meer milieuzones.

Velders: ''Je weert vervuilende auto's met een milieuzone uit de binnenstad. Het risico bestaat dat je daarmee de vervuiling verplaatst naar de buitenwijken, en dat zou netto weinig opleveren. Maar indirect helpt het wel, als mensen hun auto vervangen vanwege de maatregel.''

Volgens de hoogleraar zou het daardoor effectiever zijn als bijvoorbeeld de hele Randstad een milieuzone wordt. ''Dan kun je er niet meer omheen, en valt er dus veel meer te winnen.''

Vanaf 2035 mogen er in de Europese Unie alleen nog maar elektrische auto's worden verkocht. In Nederland zijn er plannen om zelfs al in 2030 te handhaven. ''Als bijna iedereen in een schone auto rijdt, zijn milieuzones alweer achterhaald'', zegt Velders.